ಗುರುಗಳ ಗುರುವೆನಿಸಿದವರು...

ಇಂದು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ನಡೆಯಿತು ಘೋರ ದುರಂತ. ಅದು ಇಡೀ ಸಾಹಿತ್ಯ ವಲಯವನ್ನು ತಲ್ಲಣಗೊಳಿಸಿದ ಆಘಾತ. ಕನ್ನಡದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಾಹಿತಿ, ಕರ್ನಾಟಕದ ನಿರ್ಭೀತ ವಿಚಾರವಾದಿ ಪ್ರೊ. ಎಂ.ಎಂ. ಕಲಬುರ್ಗಿ ಅವರನ್ನು ಅಪರಿಚಿತರು ಗುಂಡಿಕ್ಕಿ ಕೊಂದರೆಂಬ ದುರ್ವಾರ್ತೆ ಕಾಳ್ಗಿಚ್ಚಿನಂತೆ ಹಬ್ಬಿತು.

ಸಂಶೋಧನೆ ಎನ್ನುವುದು ಸತ್ಯವನ್ನು ಶೋಧಿಸಲು ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಎಂದು ನಂಬಿ ದಿಟದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಬಂದ ಧೀಮಂತ ಎಂ.ಎಂ. ಕಲಬುರ್ಗಿ. ಕಲಬುರ್ಗಿಯವರು ಪಾಂಡಿತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತಿಭೆಯೂ ಮೇಳೈಸಿದ ಅಪರೂಪದ ಸಾಹಿತಿ. ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಅರ್ಥವಂತಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ರೂಪಿಸಿ ಆಕರ ಸಂಶೋಧನೆ, ವಿಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಾತ್ಮಕ ಸಂಶೋಧನೆಯೆಂದು ವಿಂಗಡಿಸಿದ್ದು ಅವರ ಕೊಡುಗೆ.

ಅವರದು ಬಹುಮುಖ ಪ್ರತಿಭೆ. ಅವರ ಬರವಣಿಗೆಯ ಹಾಸು, ಹರಹು ದೊಡ್ಡದು. ಅವರ ಸಂಶೋಧನ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಆಯಾಮದೊಳಗೆ ಗ್ರಂಥ ಸಂಪಾದನಶಾಸ್ತ್ರ, ಹಸ್ತಪ್ರತಿಶಾಸ್ತ್ರ, ಶಾಸನ, ನಿಘಂಟು, ಛಂದಸ್ಸು, ವ್ಯಾಕರಣ, ಜಾನಪದ, ಚರಿತ್ರೆ, ನಾಮಶಾಸ್ತ್ರ, ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ– ಇನ್ನೂ ಮುಂತಾದವು ಸೇರಿವೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅವರು ದೇಶೀಯ ಚಿಂತನೆಗೆ ಒತ್ತುಕೊಟ್ಟು ನೆಲದ ಮರೆಯ ನಿದಾನವನ್ನು ಅರಸಿದವರು. ಹೀಗೆ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಪೂರಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲರಾಗಿದ್ದು ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಹೊಚ್ಚ ಹೊಸ ನೋಟಗಳನ್ನು ನೀಡಿ ಕನ್ನಡದ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಸೃಜನಶೀಲತೆಯ ಮೆರುಗು ಕೊಟ್ಟ ಮರೆಯಲಾಗದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಾಹಿತಿ ಕಲಬುರ್ಗಿ.

ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಿಂದಗಿ ತಾಲ್ಲೂಕು ಗುಬ್ಬೇವಾಡ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಮಡಿವಾಳಪ್ಪ ಗುರವ್ವ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ 28–11–1938ರಂದು ಹುಟ್ಟಿದ ಮಲ್ಲಪ್ಪ ಕಲಬುರ್ಗಿಯು ಕರ್ನಾಟಕದ ಮೂರ್ಧನ್ಯ  ಸಾಹಿತ್ಯ ವರೇಣ್ಯನಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ದಾರಿ ರೋಚಕವಾದದ್ದು. ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಎಂ.ಎ. ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಶ್ರೇಣಿಯೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾಗಿ ಅಲ್ಲಿಯ ಕನ್ನಡ ಅಧ್ಯಯನ ಪೀಠದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಾಪಕರಾದ ಕಲಬುರ್ಗಿ ತಮ್ಮ ಅಧ್ಯಯನ, ಅಧ್ಯಾಪನ, ಲೇಖನಗಳಿಂದ, ಕುಶಾಗ್ರಬುದ್ಧಿಯಿಂದ ‘ಗುರುಗಳ ಗುರುವೆನಿಸಿದ’ ಗೌರವ ಗಳಿಸಿದರು. ಈ ನಿಶಿತಮತಿಯ ಪಾಠ ಮತ್ತು ಕೃತಿಗಳು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಬಲ್ಲಿದರ ಪಡೆಯನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಿತು.

ಪ್ರೊ. ಎಂ.ಎಂ. ಕಲಬುರ್ಗಿಯವರ ತಲಸ್ಪರ್ಶಿ ಅಧ್ಯಯನ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಮೂಲಚೂಲಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಿ ಅನೇಕ ಹೊಸ ಶೋಧಗಳಿಗೆ ಹಾದಿ ನಿರ್ಮಿಸಿತು. ಅವರದು ಆತುರದ ನಡೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ವೇಗವೂ ಬೆರೆತಿತ್ತು. ಮೈಸೂರು ಮಾದರಿ, ಧಾರವಾಡದ ಮಾದರಿ, ಮದರಾಸು ಮಾದರಿ ಎಂದು ಆಧುನಿಕ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನದ ಕವಲುಗಳನ್ನು ಏಕಮಾದರಿಗೆ ತಂದು ಕೂಡಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಬುರ್ಗಿಯವರಿಗೆ ಸಿಂಹಪಾಲು. ಇದರಂತೆ ಪುಣೆಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಶೋಧ ಮತ್ತು ಮದ್ರಾಸಿನ ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಶೋಧ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ರೂಪರೇಖೆಗಳನ್ನು ಅವರು ಬಿಡಿಸಿ ತೋರಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲದೆ ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಶೋಧದ ಜತೆಗೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯಾ ಶೋಧ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರಣ ಶೋಧಗಳ ಆಯಾಮವನ್ನು ಕಾಣಿಸಿದ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಯೂ ಅವರದೆ.

ಶಾಸನಗಳೆಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ಬಲು ಅಕ್ಕರೆ. ಅವರ ಕೃತಿ ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಧಾರವಾಡ ಮತ್ತು ವಿಜಾಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶಾಸನ ಸೂಚಿ, ಶಾಸನ ಸಂಪದ, ಶಾಸನ ಸೂಕ್ತಿ ಸುಧಾರ್ಣವ, ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಶಿವಶರಣರು, ಬಸವಣ್ಣನವರನ್ನು ಕುರಿತ ಶಾಸನಗಳು, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನಗಳು, ಶಾಸನ ವ್ಯಾಸಂಗ–1,2 ಕೃತಿಗಳು ಮೌಲಿಕವಾಗಿವೆ. ಆಯಾ ಶಾಸನವನ್ನು, ಅದರ ವಿಷಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಬಿಡಿಸಿ ನೋಡುವಾಗ ತಿರುಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ, ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತಾರೆ. ‘‘ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಭೂಗೋಲ ಸಣ್ಣದು, ಇತಿಹಾಸ ದೊಡ್ಡದು. ಇಂದಿನ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಭೂಗೋಲ ದೊಡ್ಡದು, ಇತಿಹಾಸ ಸಣ್ಣದು’’. ಇಂಥ ಸೂತ್ರ ಪ್ರಾಯದ ಮಾತುಗಳು ಅವರ ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಹೇರಳ.

ಇನ್ನೊಂದು ಉದಾಹರಣೆ: ‘‘ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಕುಟುಂಬ ಅಪ್ರಧಾನವಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದವರು ಪ್ರಾಚೀನತಾ ಪ್ರಿಯರೂ ಜಾನಪದೀಯರೂ ಆಗಿದ್ದರೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಕರ್ನಾಟಕದವರು ವರ್ತಮಾನ ನಿಷ್ಠರೂ ಶಿಷ್ಟಪದೀಯರೂ ಆಗಿದ್ದಾರೆ’’.

ಅವರ ಕೃತಿ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದ ನೆರವಿನಿಂದ ಹೊರಬಂದ ‘ಸಮಗ್ರ ವಚನ’ದ 15 ಸಂಪುಟಗಳು ಉಪಾದೇಯವಾಗಿವೆ. ಕನ್ನಡ ಗ್ರಂಥ ಸಂಪಾದನ ಶಾಸ್ತ್ರ, ಕರ್ನಾಟಕ ಕೈಫಿಯತ್ತುಗಳು, ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮೊದಲಾದುವು ಉಲ್ಲೇಖನೀಯ. ‘ಕವಿರಾಜಮಾರ್ಗ ಪರಿಸರದ ಸಾಹಿತ್ಯ’ ಎಂದೆಂದಿಗೂ ಒಂದು ಮೈಲಿಗಲ್ಲು. ಇವೆಲ್ಲಕ್ಕೂ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ‘ಮಾರ್ಗ’ ಸಂಪುಟಗಳು ಅವಿರತ ಶ್ರಮದ ಅಮೃತ ಫಲಗಳು. ಇವು ‘ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ’ಯನ್ನು ಮುಡಿಗೇರಿಸಿದ ಚಿನ್ನದ ಗಟ್ಟಿಗಳು. ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಕುಲಪತಿ ಆಗಿದ್ದಾಗಲೂ ಮಾರ್ಗದಿಂದ ವಿಚಲಿತ ಆಗಲಿಲ್ಲ.

ಎಂ.ಎಂ. ಕಲಬುರ್ಗಿ ಸ್ನೇಹಜೀವಿಯೂ ಹೌದು ಸ್ವಾಭಿಮಾನಿಯೂ ಹೌದು. ಧಾರವಾಡದ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘದ ಪದಾಧಿಕಾರಿ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆಯಿತ್ತು ಹೊರಬಂದುದು ಅಂಥದೊಂದು ಸಂದರ್ಭ. ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕೆಳಗೆ ಶರಣ ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಅವರು ನೀಡಿದ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಅಲ್ಲೋಲ ಕಲ್ಲೋಲಕ್ಕೆ ಎಡೆಮಾಡಿತು. ಮಠಾಧೀಶರೂ ಉಗ್ರಶರಣಾಭಿಮಾನಿಗಳೂ ಬೀದಿಗಿಳಿದು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿದರು.

ಈ ಧೀಮಂತ ದೃತಿಗೆಡಲಿಲ್ಲ. ಎಂ.ಎಂ. ಕಲಬುರ್ಗಿಗೂ ಒಳಗೊಳಗೆ ಹಗೆಗಳ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಗುಮಾನಿಗಳಿದ್ದುವು: ‘ಭಾರತದಂಥ ಭಾವನಿಷ್ಠ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಸರಳ ದಾರಿಯಲ್ಲ. ಕಹಿ ಸತ್ಯ ಹೇಳಬಾರದು ಎಂಬ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ವಾರಸುದಾರರಾದ ಭಾರತೀಯರಿಗೆ ಅಂಥ ಸತ್ಯ ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಸಿಹಿ ಎನಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧಕ ಆಗಾಗ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಶಿಲುಬೆಗಳನ್ನೇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಜಾಣರು ಮುಗ್ಧರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಸಂಶೋಧಕನನ್ನು, ಸತ್ಯವನ್ನು ಹಿಂಸಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ತೃಪ್ತಿ ಪಡುತ್ತಾರೆ. ಇಂಥ ಪ್ರಸಂಗಗಳಿಂದಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಶೋಧಕ ಅನೇಕ ಅಗ್ನಿ ಕುಂಡಗಳನ್ನು ದಾಟಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಬಹುಶಃ ನನ್ನ ತಲೆಮಾರಿನ ಇತರ ಸಂಶೋಧಕರಿಗಿಂತ ಪರಿಸರವು ನನ್ನ ಕಾಲ ಕೆಳಗೆ ತೋಡಿದ ಅಗ್ನಿ ಕುಂಡಗಳೇ ದೊಡ್ಡವೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕಾಲ ಕೆಳಗಿನ ಬೆಂಕಿಗಿಂತ ಕಣ್ಣ ಮುಂದಿನ ಬೆಳಕು ದೊಡ್ಡದೆಂಬ ನನ್ನ ನಂಬಿಕೆ ನನ್ನನ್ನು ಈವರೆಗೆ ಉಳಿಸಿದೆ, ಬೆಳಸಿದೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದೇನೆ’.

ಗೆಳೆಯ ಕಲಬುರ್ಗಿಗೆ ಸಾವಿನ ಅರಿವಿತ್ತೆ, ಭವಿಷ್ಯದರ್ಶಿ ಆಗಿದ್ದರೆ– ಎಂದು ಮೇಲಿನ ಸಾಲುಗಳಿಂದ ಅನುಮಾನ ಬರುತ್ತದೆ. ಅಂತೂ ಮೂಲಭೂತವಾದಿಗಳು ಬಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ಅವರು ಗುಂಡಿಟ್ಟು ಕೊಂದದ್ದು ಎಂ.ಎಂ. ಕಲಬುರ್ಗಿಯವರನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಲ್ಲ. ಸತ್ಯ ಹೇಳಲು ಹಿಂಜರಿಯದ ಸಾಹಿತ್ಯರತ್ನವನ್ನು, ಸಂಶೋಧಕ ಸಾಮ್ರಾಟನನ್ನು. ರಾಜಕಾರಣಿಗಳನ್ನು, ರಾಷ್ಟ್ರ ವರಿಷ್ಠರನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದು ಹೊಸದಲ್ಲ.

ಒಬ್ಬ ಅಮಾಯಕ ನಿರುಪದ್ರವಿ ಸಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕೊಲೆ ಮಾಡಿರುವುದು ಅಪೂರ್ವ ಘಟನೆ. ಕಲಬುರ್ಗಿ ಬಹುಕಾಲ ನಿಲ್ಲುವ ಹೆಜ್ಜೆ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಿದ್ದಾರೆ. ಅದನ್ನು ಯಾರೂ ಕೊಲ್ಲಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರು ನಡೆದದ್ದು ಸತ್ಯಶೋಧನ ಪಥದಲ್ಲಿ. ಅವರು ತೋರಿದ್ದು ಸಂಶೋಧನೆಯ ಮಹಾಮಾರ್ಗ.
*

ಸನ್ಮಾನ ಒಪ್ಕೋಬಾರದು...
ಧಾರವಾಡ: ಅದು ಅಣ್ಣಿಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಈ ಬಾರಿಯ ಪಂಪ ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಕಲಬುರ್ಗಿ ಅವರಿಗೆ ಸನ್ಮಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ. ನಿಗದಿತ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಅವರು ಬಂದಿದ್ದರು. ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯ ಉದ್ಘಾಟಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ಅವರು ಬರುವವರೆಗೆ ಇವರು ಕಾಯಬೇಕಿತ್ತು. ವೇದಿಕೆಯ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಕುಳಿತ ಡಾ.ಕಲಬುರ್ಗಿ ಅವರು ‘ಇನ್ನೂ ಎಷ್ಟೊತ್ತು ಕಾಯಬೇಕು. ಅವರು ಬರೋವರೆಗೆ ನಾವು ಚಹಾ ಆದ್ರೂ ಕುಡಿದು ಬರ್ತೇವಿ. ಏನೇ ಆದರೂ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ಬರೋ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಾಗ ಸನ್ಮಾನ ಒಪ್ಕೋಬಾರದು ನೋಡ್ರಿ’ ಎನ್ನುತ್ತಾ ತಮ್ಮ ಅಭಿಮಾನಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಚಹಾಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರು.
*

ಗಣ್ಯರ ‍ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು...
ಸಂವೇದನೆ ಮೇಲಿನ ದಾಳಿ
ಕಲಬುರ್ಗಿ ಅವರ ಹತ್ಯೆ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂವೇದನೆಯ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ಗುಂಡಿನ ದಾಳಿ. ಇಂತಹ ಘಟನೆಗಳು ಇಲ್ಲಿಗೇ ನಿಲ್ಲಬೇಕು. ಕೊಂಚ ಎಚ್ಚರತಪ್ಪಿದರೂ ದುಷ್ಕರ್ಮಿಗಳು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ. ಪ್ರಕರಣದ ತನಿಖೆಗೆ ನೇಮಕ ಮಾಡುವ ವಿಶೇಷ ತನಿಖಾ ತಂಡಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಥ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಬೇಕು.
–ದೇವನೂರ ಮಹದೇವ
ಸಾಹಿತಿ
*