ನನ್ನ ಅಭಿಮಾನದ ರಾವಣ

ಅಭಿನಯಕ್ಕೆ ಸವಾಲು ಎಸೆಯುವಂಥ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಹಂಬಲಿಸುವ ಕಲಾವಿದರು ಈ ತಲೆಮಾರಿನಲ್ಲಿ ವಿರಳ. ನೆರೆ ಭಾಷೆಯ ಯಶಸ್ವಿ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಯಥಾವತ್‌ ರೀಮೇಕ್‌ ಮಾಡಿ, ಅದನ್ನು ಸಾಧನೆಯೆಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ನಟರ ಸಂದರ್ಭ ಇಂದಿನದು. ಹಳೆಯ ತಲೆಮಾರಿನ ಕಲಾವಿದರ ನಟನೆಯ ಹಸಿವಿಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ‘ನನ್ನ ಅಭಿಮಾನದ ರಾವಣ’.

ತೆಲುಗಿನ ಅಪ್ರತಿಮ ನಟರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ಎನ್‌.ಟಿ. ರಾಮರಾವ್‌ (ಮೇ 28, 1923 – ಜ. 18, 1996) ಅವರ ಈ ಬರಹ ಕಲೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಅವರ ತುಡಿತದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಂತಿದೆ. ಇದು ರಾವಣನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಕಲಾ ರಸಿಕನೊಬ್ಬನ ವಿಮರ್ಶೆಯ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳಂತೆಯೂ ಮುಖ್ಯವಾದುದು. ಸುಮಾರು ಐವತ್ತೈದು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಎನ್‌.ಟಿ. ರಾಮರಾವ್‌ ಅವರು ಬರೆದ ಈ ಬರಹವನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಸರೋವರದ ಕಮಲ ಪುಷ್ಪದಂತೆ, ದಿಗ್ಗಜದ ಸೊಂಡಿಲಿನ ತುದಿಯಂತೆ, ಹರಿತವಾದ ಖಡ್ಗದ ಅಲಗಿನಂತೆ ನಾನು ನಟನಾಗಿ ನಿಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಅಭಿಮಾನವನ್ನು ಸೂರೆಗೊಂಡಿದ್ದೇನೆ. ಬೆಳ್ಳಿತೆರೆಯ ಮೇಲೆ ನಾನು ಹೀಗೆ ನಿಂತು ಉಳಿಯಲು, ನಿಮ್ಮ ಅಭಿಮಾನವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಮೂಲ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ನಾನು ಧರಿಸಿದ ಪಾತ್ರಗಳೇ ಎಂದು ನನ್ನ ವಿಶ್ವಾಸ.

ಅಭಿಮಾನದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸಿ, ಅಭಿಲಾಷೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮಿಗಿಲಾದುದನ್ನು ಯಾವ ನಟನೂ ಆಶಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ನಟನೆಗೆ ಅವಕಾಶವುಳ್ಳ ಬಲಿಷ್ಠವಾದ ಪಾತ್ರಗಳೆಂದರೆ ನನಗೆ ಬಹಳ ಅಭಿಮಾನ. ಕಾಲೇಜು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಾಟಕಗಳನ್ನಾಡುವಾಗ ಕೂಡ ಅಷ್ಟೆ. ಸ್ತ್ರೀ ವೇಷ ಹಾಕೆಂದರೆ ನನಗೆ ಎಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಪೌರುಷ ಹುಟ್ಟುತ್ತಿತ್ತು. ಬಿಸಿಯಾದ, ಭವ್ಯವಾದ ಪಾತ್ರಗಳೆಂದರೆ ನನಗೆ ಬಹಳ ಇಷ್ಟ.
ಬೆಜವಾಡ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಮೇಷ್ಟ್ರು ಕವಿ ಸಾಮ್ರಾಟ್‌ ವಿಶ್ವನಾಥ ಸತ್ಯನಾರಾಯಣ ಅವರು ನನ್ನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀವೇಷ ಹಾಕಿಸಬೇಕೆಂದು ಹಟ ಹಿಡಿದದ್ದು... ಅದೊಂದು ಗಮ್ಮತ್ತು ಕತೆ! ರಾಚಮಲ್ಲನ ಯುದ್ಧ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ನಾಗಮ್ಮ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನನಗೆ ಕೊಟ್ಟರು. ಪೌರುಷ ಪ್ರಣಯದಿಂದ, ಬೇಕಾದರೆ ಮೀಸೆ ತೆಗೆಯದೆ ಆ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತೇನೆಂದು ನಾನು ಭೀಷ್ಮಿಸಿದೆನು.

ಹಾಗೆ ಭೀಷ್ಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಅಂದಿಗೂ ಇಂದಿಗೂ ನನ್ನಲ್ಲಿದೆ. ಭೀಷ್ಮನ ರೀತಿಯ ಗಂಭೀರ ಪಾತ್ರಗಳೆಂದರೂ, ವೀರಗಾಂಭೀರ್ಯ ರಸಗಳು, ಔದಾರ್ಯಭಾವಗಳು ಉಕ್ಕಿಬರುವ ಪಾತ್ರಗಳೆಂದರೆ ಅಂದು, ಇಂದು ನನಗೆ ಬಲು ಅಕ್ಕರೆ. ‘ಭೂ ಕೈಲಾಸ್‌’ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಸಲ ರಾವಣನ ಪಾತ್ರ ಧರಿಸಿದಾಗಿನಿಂದಲು ನನಗೆ ಅದೊಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಪಾತ್ರವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸಿದೆ.

‘ರಾವಣ’ ಎಂದೊಡನೆ ಸ್ಫುರಿಸುವುದು ವಿಕೃತವಾದ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಭಯಂಕರ ಸ್ವರೂಪ – ಸ್ವಭಾವ. ಸಾಮಾನ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಗೆ ‘ರಾವಣ’ ಉಗ್ರಕೋಪಿ, ಕ್ರೂರನಾದ ರಾಕ್ಷಸನಾಗಿ ಕಾಣುವನು. ಆದರೆ, ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ತೆರೆದು ನೋಡಿದರೂ, ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡರೂ ಕಾಣುವ ಆಕೃತಿ ಬೇರೆ! ಶ್ರೀ ಮಹಾವಿಷ್ಣುವೇ ಅವನನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಲು ಅವತಾರ ಎತ್ತಬೇಕಾಯಿತೆಂದರೆ, ಆ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟೋ ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಔನ್ನತ್ಯ ಇದ್ದೇ ಇರಬೇಕು. ಅದಕ್ಕೆ ಜೊತೆಯಾಗಿ ಆತನ ವಂಶ ಮಹಿಮೆ, ಸಾಕ್ಷಾತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮವಂಶ. ಪುಲಸ್ತ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮದೇವನ ಮೊಮ್ಮಗ. ವಿಶ್ವ ವಸುವಿನ ಮಗ. ಹುಟ್ಟಿನಿಂದಲೇ ಈತನು, ಪುಣ್ಯಾತ್ಮ. ಅಷ್ಟೆ ತಾನೆ, ಎಂದು ಹೊಡೆದುರುಳಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ದಶಕಂಠನು ಪುನೀತವಾದ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸಿದವನು.

ಸೂರ್ಯೋದಯಕ್ಕೂ ಮೊದಲೇ ನವಕೋಟಿ ಶಿವಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಸ್ವವಿರಚಿತ ಮಂತ್ರೋಚ್ಛಾರಣೆ­ಯಿಂದ ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಶಿವಪೂಜಾ ದುರಂಧರನು ರಾವಣ. ನೆನೆದೊಡನೆ ಕೈಲಾಸವಾಸಿಯಾದ ಶಿವನನ್ನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲ ಮಹಾ ತಪಸ್ವಿ. ಇದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಷ್ಟು ಪುರಾಣಕಾವ್ಯ ನಿದರ್ಶನಗಳು, ಮೌಖಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಜನಶ್ರುತಿಗಳು ಎಷ್ಟೋ ಇವೆ. ದಶಕಂಠ ರಾವಣ ವಿರಚಿತವಾದ ‘ಮಹಾನ್ಯಾಸ’ವನ್ನು ಹೊದಿಕೆಯಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸದಿದ್ದರೆ, ಮಹಾದೇವನ ಅರ್ಚನೆ ಪೂರ್ಣವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನೆಷ್ಟು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಪರಿಜ್ಞಾನವುಳ್ಳವನೋ ನೋಡಿರಿ.

ಆತನ ಪಾಂಡಿತ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಲೌಕಿಕ – ಪಾರ ಲೌಕಿಕ ಶಿಖರಗಳು ಮಹೋನ್ನತವಾದುವು. ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚಿಂತನೆ, ತನಗೆ ಅತೀತವಾದ ದೈವತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಭಕ್ತಿ–ವಿಶ್ವಾಸಗಳು ಆತನಲ್ಲಿವೆ. ರಸಜ್ಞನಾಗಿ, ಕಳಾ ಪ್ರಪೂರ್ಣನಾಗಿ ರಾವಣನು ಅದ್ವಿತೀಯನು. ಮೂರು ಲೋಕಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಸರಿಸಾಟಿಯಿಲ್ಲದ ವೈಣಿಕನು. ಸಾಮವೇದದ ಕರ್ತೃ. ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಮುನಿಸಿಕೊಂಡ ಶಂಕರನ ಪ್ರೀತಿಗಾಗಿ ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಬಗೆದುಕೊಂಡು ಕರುಳಮಾಲೆಯಲ್ಲಿ ರುದ್ರವೀಣೆ ಕಟ್ಟಿ, ಜೀವನಾದದಿಂದ ಪಾರ್ವತೀಶನನ್ನು ತನ್ನ ಎದುರು ಬರಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ಸಂಗೀತ ಕಳಾ ತಪಸ್ವಿ.

ಇನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ಮಾತ್ರ ರಾವಣನೇನು ಸಾಮಾನ್ಯನೇ? ನವೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಸೇರಬೇಕೆಂದು ಕನಸು ಕಾಣುತ್ತಿರುವ ನಭೋ ಮಂಡಲಗಳನ್ನು ಬಹು ಹಿಂದೆಯೇ ದರ್ಶಿಸಿದ ಮಹಾವಿಜ್ಞಾನಿ. ವಾತಾವರಣವನ್ನು, ಋತುಚಕ್ರವನ್ನು ಕೈವಶ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ತನ್ನ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸುಭಿಕ್ಷಗೊಳಿಸಿದ ಸ್ಥಿತಪ್ರಜ್ಞ. ಅನೇಕ ಮಾರಣಾ­ಯುಧಗಳು, ಮಂತ್ರ ತಂತ್ರಗಳು, ಕ್ರಿಯಾ ಕಲ್ಪಾದಿ ವಿದ್ಯೆಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧಿಸಿಕೊಂಡ ಸುಜ್ಞಾನಿ. ಮಹಾ ಕಾವ್ಯಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಪುಷ್ಪಕ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ವಾಯುಗಮನ ಮಾಡಿದನೆಂದು, ದಿವಿಜಲೋಕಗಳ ಮೇಲೆ ದಂಡೆತ್ತಿ ಅಷ್ಟ ದಿಕ್ಪಾಲಕರನ್ನು ಗೆದ್ದು ತನ್ನ ಪಾದಗಳ ಕೆಳಗೆ ಬೀಳಿಸಿಕೊಂಡನೆಂದು ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಮಗನಾದ ಮೇಘನಾದನ ಜನನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಕ್ರಿಸಿದ ಶನಿ ಮಹಾತ್ಮನ ಮೇಲೆ ಮುನಿದು, ಗದಾಘಾತದಿಂದ ಕುಂಟನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದ್ದೇ ರಾವಣನ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಪ್ರಜ್ಞೆಗೆ ನಿದರ್ಶನ.