ಭಾವತೀವ್ರತೆಯೂ ಧ್ವನಿಯ ಏರಿಳಿತವೂ

ಸಂದರ್ಭವೊಂದರ ಭಾವ ಸಾಂದ್ರಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾತನಾಡುವುದನ್ನು ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವುದನ್ನೇ ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ನಾಟಕೀಯತೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ನಾವಾಡುವ ಮಾತಿನ ವೇಗವೂ ಒಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ವಿಚಾರ. ‘ದುಃಖ, ಗಂಭೀರ, ಸಂದಿಗ್ಧ, ತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವಾಗ ನಿಮಿಷವೊಂದಕ್ಕೆ ಸರಾಸರಿ 145 ಪದಗಳು, ನಿರ್ಭಾವುಕ, ವಿವರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ನಿಮಿಷಕ್ಕೆ 160 ಪದಗಳು, ಸಂತೋಷದ, ಹಾಸ್ಯಮಯ ಮತ್ತು ತಿಳಿಯಾದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ನಿಮಿಷಕ್ಕೆ 180 ಪದಗಳನ್ನು ನಾವು ಮಾತನಾಡುತ್ತೇವೆ’ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ತಜ್ಞರು (Ann S.Utterback, “Broadcast Voice Handbook, Bonus Books, Inc., Chicago, 2000, p.no.142).

ನವರಸಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಭಾವಸ್ಥಿತಿಗಳು ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತಿರುವಾಗ ನಾವು ನಿರ್ಭಾವುಕ ಮತ್ತು ಅತಿಭಾವುಕ ಮನಃಸ್ಥಿತಿಯ ಎರಡು ತುದಿಬಿಂದುಗಳ ನಡುವೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತಿರುತ್ತೇವೆ. ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ಭಾವತೀವ್ರತೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿಯೇ ನಮ್ಮ ಧ್ವನಿಯ ಏರಿಳಿತಗಳೂ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಏರಿಳಿತಗಳನ್ನು ರೇಖಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದರೆ, ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಇನ್ನಷ್ಟು ಸುಲಭವಾದೀತು. ಈ ಕೆಳಗಿನ ರೇಖಾತ್ಮಕ ನಿರೂಪಣೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ:

‘ಅಯ್ಯೋ , ಪಾಪ’ ಎನ್ನುವಲ್ಲಿ ‘ಅ’ ದಿಂದ ‘ಯ್ಯೋ’ ವರೆಗೆ ಧ್ವನಿ ಸಮಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿದು ಮೇಲೇರಿ ಮತ್ತೆ ಸಮಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮರಳುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ‘ಪಾ...ಪ’ ಎನ್ನುವಲ್ಲಿ ಸರಿಸುಮಾರು ಸಮಸ್ಥಿತಿಯಿಂದಲೇ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಮೇಲೇರಿ ಮತ್ತೆ ಸಮಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮರಳುತ್ತದೆ. ‘ಇವರಿಗೇ’ ಎನ್ನುವಾಗ ಸ್ವಲ್ಪ ಇಳಿಧ್ವನಿಯಿಂದ ಸಮಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ದಾಟಿ ಏರುಧ್ವನಿಗೆ ಏರಿ ‘ಹೀಗಾಗಬೇಕಿತ್ತೇ?’ ಎನ್ನುವಾಗ ಏರಿದ ಹಂತದಿಂದ ಸಮಸ್ಥಿತಿಯವರೆಗೂ ಕೆಳಗಿಳಿಯುತ್ತ ‘ಬೇಕಿತ್ತೇ?’ ಎನ್ನುವಾಗ ಮತ್ತೆ ಏರುಧ್ವನಿಗೆ ಏರುವಾಗ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಕ ಭಾವವನ್ನು ಒದಗಿಸಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ‘ಇವರಿಗೇ’ ಎನ್ನುವಾಗಿನ ಧ್ವನಿಯ ಏರುಗತಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ. ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ‘ಬೇಕಿತ್ತೇ?’ ಎನ್ನುವಾಗ ವಾಕ್ಯ ಏರುಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಉದ್ದೇಶಿತ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಕತೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.

‘ಹೂಂ.........’ ಎನ್ನುವ ದೀರ್ಘ ಉದ್ಗಾರ ಏರುಧ್ವನಿಯಿಂದ ಸಮಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ದಾಟಿ ಕೆಳಗಿಳಿಯುವುದರಿಂದ ಉದ್ದೇಶಿತ ಅನುಕಂಪ, ಕರುಣೆ, ಅಸಹಾಯಕತೆಗಳ ಸಂಕೀರ್ಣ ಭಾವ ಸ್ಫುಟಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ‘ಎಲ್ಲಾ’ ಎನ್ನುವಲ್ಲಿನ ಏರಿಇಳಿವ ಧ್ವನಿ, ‘ನಮಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲವೂ’ ಎನ್ನುವ ಸಮಷ್ಟಿಯ ಭಾವನೆಯನ್ನೂ, ‘ದೇವರಿಚ್ಛೆ’ ಎನ್ನುವಲ್ಲಿ ಏರಿ ಇಳಿವ ಧ್ವನಿ ‘ದೇವ’ ನ ಪಾರಮ್ಯವನ್ನೂ ಸ್ಪಷ್ಟಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇದೇ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡುವಾಗ ಈಗ ಉದಾಹರಿಸಿದ ಧ್ವನಿಯ ಏರಿಳಿತಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸದೆಯೇ ಹೇಳಿದಲ್ಲಿ ಮಾತಿನಲ್ಲಿನ ಆಪ್ತತೆ, ಕಾಳಜಿ ಮತ್ತು ಅನುಕಂಪಗಳು ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬಾರದೆ, ಮಾತನಾಡುತ್ತಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಿತ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ನಡುವಿನ ಮಾನವ ಸಂಬಂಧದ ಶೈಥಿಲ್ಯ ಎದ್ದು ತೋರುತ್ತದೆ.

ಇದೇ ರೀತಿ ಕೆಳಗಿನ ವಾಕ್ಯಗಳ ಧ್ವನಿಯ ರೇಖಾತ್ಮಕ ನಿರೂಪಣೆಗಳನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ, ನೀವೇ ಅದರಂತೆ ಅಭ್ಯಾಸಮಾಡಿ ನೋಡಿ. ನಂತರ, ಬೇರೆ ರೀತಿಯ ಏರಿಳಿತಗಳನ್ನೂ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ. ಮಾತಿನ ಉದ್ದೇಶಿತ ಭಾವ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುವುದು ಯಾವಾಗ ಎನ್ನುವುದು ನಿಮ್ಮ ಅನುಭವಕ್ಕೇ ಬಂದೀತು. ಇಲ್ಲಿನ ವಾಕ್ಯಗಳ ಕೆಳಗಿನ ರೇಖಾತ್ಮಕ ನಿರೂಪಣೆಯಲ್ಲಿ ದಪ್ಪನಾದ ಅಡ್ಡಗೆರೆ ಧ್ವನಿಯ ಸಮಸ್ಥಿತಿಯನ್ನೂ ಮೇಲಿನ ಎರಡು ಸಮಾನಾಂತರ ಗೆರೆಗಳು ಏರು ಸ್ಥಾಯಿಗಳನ್ನೂ ಹಾಗೂ ಕೆಳಗಿನ ಎರಡು ಸಮಾನಾಂತರ ಗೆರೆಗಳು ಕೆಳಗಿನ (ಇಳಿ) ಸ್ಥಾಯಿಗಳನ್ನೂ ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.

ಮಾತು ಸಂವಹನದ ಸಾಧನ. ಸಂವಹನ, ಮಾನವ ಸಂಬಂಧ ವರ್ಧನೆಯ ಸಾಧನ. ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧ ನಮ್ಮ ಭಾವತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಮಾತಿನಿಂದಾಗಿ ಸಂಬಂಧಗಳು ಬೆಸೆದುಕೊಳ್ಳಲೂಬಹುದು, ಶಿಥಿಲಗೊಳ್ಳಲೂಬಹುದು. ‘ಮಾತು ಆಡಿದರೆ ಹೋಯ್ತು; ಮುತ್ತು ಒಡೆದರೆ ಹೋಯ್ತು’ ಎನ್ನುವುದು ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯೇ. ಸಮಾಜ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಂಬಂಧಗಳು ಅತಿ ಮುಖ್ಯ. ಅವುಗಳನ್ನು ಜತನದಿಂದ ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಮಾತು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ. ನಾವು ಕೇವಲ ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನು ಉಚ್ಚರಿಸಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಸಾಲದು. ಅವುಗಳಿಗೆ ನಮ್ಮ ಮನದ ಭಾವಲೇಪನವನ್ನು ಮಾಡಿ ರಸಾರ್ದ್ರವನ್ನಾಗಿಸಬೇಕು.

ಮಾತು, ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಥಿತಿಯನ್ನೂ, ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನೂ ಮತ್ತು ಧೋರಣೆಗಳನ್ನೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಸೂಚಿಸುವುದರಿಂದ ನಾವೇನಾಗಬೇಕೆಂದಿದ್ದೇವೆಯೋ ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ನಮ್ಮ ಮಾತನ್ನೂ ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದದ್ದು ಅಗತ್ಯ. ಸಂದರ್ಭವೊಂದಕ್ಕೆ ಅತಿಯಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದಾಗ ‘ನೋಡು, ಹೇಗೆ ನಾಟಕ ಮಾಡ್ತಿದ್ದಾನೆ’ ಎಂದೋ, ಇಲ್ಲವೇ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀಡದೆ ಸುಮ್ಮನಿದ್ದುಬಿಟ್ಟಾಗ ‘ದುರಹಂಕಾರಿ’ ಎಂದೋ ಟೀಕಿಸುವುದು ಜನರ ಸ್ವಭಾವ. ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಮಾತು ಬಳಸಿಯೋ ಅಥವಾ ಬಳಸದೆಯೋ ಬದುಕಿನ ‘ನಾಟಕ’ವನ್ನೇ ಅಭಿನಯಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ‘ಮಾತು-ಮೌನ’ಗಳು ಒಂದೇ ನಾಣ್ಯದ ಎರಡು ಮುಖಗಳು.

99860 01369
ಮುಂದಿನವಾರ: ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತು