ಕಣ್ಮರೆಯಾದ ಕಡಲು

ಮತ್ತೂರು ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ ಅವರನ್ನು ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಾನು ಬಲ್ಲವನಾಗಿದ್ದರೂ ಅವರ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕ ದೊರೆತಿದ್ದು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಷ್ಟೇ. ನನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ `ಗಮಕ~ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಏರ್ಪಡಿಸಲು ತೀರ್ಮಾನಿಸ್ದ್ದಿದೇ ಅವರ ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು (ಗಮಕ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ, ಅಳಿವಿನಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಕಲೆ.
 
ಪುರಾಣದ ಕಥೆಯನ್ನು ಪದ್ಯದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತವಾದ ರಾಗದೊಂದಿಗೆ ಗಾಯಕ/ಕಿ ವಾಚಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿನ ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಸತ್ವವನ್ನು ವಾಚನದ ರಾಗ ಅಥವಾ ರಸ ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ದಾಟಿಸುವ ಶಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದೆ). ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ಮತ್ತೂರು ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ ಅವರನ್ನು ಬೆಳಗಿನ ಉಪಾಹಾರಕ್ಕೆ ನಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಿದ್ದೆ. ಹೇಳಿದ್ದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಆಗಮಿಸಿದ ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಅಂದು ಬೀರಿದ ಪ್ರಭಾವ ಎಂದಿಗೂ ಮರೆಯಲಾಗದ್ದು.

ಕನ್ನಡ - ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಂಡಿತರಂತೆ ಅವರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಉಡುಪು ಧರಿಸಿದ್ದರು. ಗರಿಗರಿಯಾದ ಹತ್ತಿಯ ಬಿಳಿ ಪಂಚೆ, ಬಿಳಿ ಖಾದಿ ಅಂಗಿಯ ಮೇಲೆ ವೇಯ್ಸ್ಟ ಕೋಟ್. ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಕಾಂತಿಯಿತ್ತು. ಲವಲವಿಕೆಯ ಮತ್ತು ಪಾದರಸದಂತಹ ಚುರುಕುತನ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು.

ಸಂಸ್ಕೃತ, ಕನ್ನಡ, ತಮಿಳು, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಅನೇಕ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ನಿರರ್ಗಳವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಬಲ್ಲ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಅವರದ್ದು. ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣ ಅಥವಾ ಮಹಾಭಾರತದ ಘಟನಾವಳಿಗಳನ್ನಾಧರಿಸಿದ ಗಮಕ ವಾಚನವನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿದ್ದು, ತಾವು ಅದನ್ನು ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಎರಡರಲ್ಲೂ ವಾಚಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಎಂದು ನಾನು ಅವರನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ ಅವರಿಗೆ ಆಶ್ಚರ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂತೋಷ ಒಮ್ಮೆಗೇ ಆಯಿತು.

ಏಕೆಂದರೆ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಧುಮುಕಿದವರಿಗೆ ಇಂತಹ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಸಮಯ ಅಥವಾ ಆಸಕ್ತಿ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲೂ ಅವರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಹದಿನೆಂಟು ವರ್ಷದ ಯುವಕನಂತೆ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಉತ್ಸಾಹದ ಚಿಲುಮೆಯಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನೀಡಲು ಕೂಡಲೇ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು.

ಮತ್ತೂರು ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿಯವರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಒಂದು ರೋಮಾಂಚನಕಾರಿ ಅನುಭವ; ಕಡಲಿನ ತೀರದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಂತೆ. ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಪ್ರವಚನ ಮಾಡುವಾಗ ಆಗಲೀ, ಕೌಟುಂಬಿಕ ಬದುಕಿನ ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡುವಾಗ ಆಗಲೀ ಸಂಪದ್ಭರಿತ ಬೃಹತ್ ಪರ್ವತಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ವಿಶಾಲ ಕಡಲಿಗೆ ಸಮಾನವೆಂಬಂತೆ ಅವರು ಗೋಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಚತುರತೆಯಿತ್ತು.

ಮನಸ್ಸನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲ ಹಿಡಿದಿಡುವ ಅಮೋಘ ಕಥಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಶಕ್ತಿಯಿತ್ತು. ಭಗವದ್ಗೀತೆ, ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ, ಉಪನಿಷತ್ ಮತ್ತು ಪುರಾಣ ಹಾಗೂ ಕನ್ನಡ - ಸಂಸ್ಕೃತದ ಮಹಾನ್ ಕವಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಮ್ಮ ನೆನಪಿನಾಳದಿಂದಲೇ ಗಂಟೆಗಟ್ಟಲೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಉಪನ್ಯಾಸ ನೀಡಬಲ್ಲ ಜ್ಞಾನ ಅವರಿಗಿತ್ತು.

ಅವರು ಪುರಾಣ ಇತಿಹಾಸದ ದಂತಕಥೆಗಳ ಖಜಾನೆಯಾಗಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಜೀವನದ ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ಘಟನಾವಳಿಗಳ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುವಾಗ ಅವರು ನಮ್ಮನ್ನು ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಂತೆ ಅನಿಸುತ್ತಿತ್ತು.

ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಯಾಗಿದ್ದರೂ, ಚಿಂತನಾಲಹರಿಯಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಅಪ್ಪಟ ಗಾಂಧಿವಾದಿ. ಅವರ ಎರಡು ದಶಕಗಳ ಲಂಡನ್ ಜೀವನವೇ ಇಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ವಿದ್ಯಾಭವನದ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಯಿತು.