ಲಿಂಗ ರಾಜಕಾರಣಕ್ಕೆ ಹೊಸ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ

ನಾ ಗಪುರದ ವಾರ್ಧಾ ರಾಷ್ಟ್ರಪಿತ ಗಾಂಧಿಯ  ಬದುಕು, ಹೋರಾಟವನ್ನು ನೆನಪಿಸುವ ತಾಣ. ಅಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯ  ಹೆಸರಿನ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಿಂದಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರಪಿತನ ನೂರಾರು ಕನಸುಗಳ ಬೀಜ ಹೊತ್ತು ಆರಂಭವಾದ ಈ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಆ ಕನಸುಗಳೆಲ್ಲ ಸಾಕಾರವಾಗಿದೆಯೊ ಇಲ್ಲವೋ, ಆದರೂ ಮಹಿಳೆಯರ ದಾಸ್ಯ ವಿಮೋಚನೆಯ ಕನಸು ಕಂಡ ಆ ಮಹಾತ್ಮನ ಜೀವನ ದರ್ಶನವನ್ನು ನೆನಪಿಸುವ, ಅಂತರಾಳದ ಧ್ವನಿಗೆ ಸ್ಪಂದಿಸುವಂತಹ ಚಿಂತನ ಮಂಥನವು ಕಳೆದ ತಿಂಗಳು  ಜನವರಿ 21ರಿಂದ 24ರವರೆಗೆ ವಾರ್ಧಾದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು.

ಸಂದರ್ಭ: ಇಪ್ಪತ್ತೆಂಟು ವರ್ಷ ಪ್ರಾಯದ ಭಾರತ ಮಹಿಳಾ ಅಧ್ಯಯನ ಸಂಸ್ಥೆಯ 13ನೇ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನ.
‘ಉಪವಾಸ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ’ ಗಾಂಧಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ವಿಮೋಚನೆಗೆ ಬಳಸಿದ ಪ್ರಮುಖ ಅಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಇಂದಿಗೂ ಸುಪರಿಚಿತವಾಗಿರುವ ಆ ಅಸ್ತ್ರದ ಬಳಕೆಗೆ ಹೊಸ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ನೀಡಿದ  ಮಣಿಪುರದ ಶರ್ಮಿಳಾ ಇರೋಮ್‌ಳ ಹತ್ತು ವರ್ಷದ ದೀರ್ಘ ಉಪವಾಸ

ಇಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುವ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಹೋರಾಟದ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಿರಿ“- ಎಂದ ಭಾರತ ಮಹಿಳಾ ಅಧ್ಯಯನ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸ್ಥಾಪಕರಲ್ಲೊಬ್ಬರಾದ ದಿವಂಗತ  ಪ್ರೊ. ನೀರಾ ದೇಸಾಯಿಯವರ ಮಾತನ್ನು ಅಕ್ಷರಶಃ ನಿಜವಾಗಿಸುವಂತೆ ಮಹಿಳಾ ಚಳವಳಿಗೆ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ನೀಡುವಲ್ಲಿ ಈ ಸಮ್ಮೇಳನ ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು.

 “ಅಂಚಿಗೆ ತಳ್ಳುವವರನ್ನು ಎದುರಿಸುವುದು, ಅಧಿಕಾರ ಹೇರುವವರಿಗೆ ಸವಾಲೆಸೆಯುವುದು ಮತ್ತು ಲಿಂಗ ರಾಜಕಾರಣವನ್ನು ಹೊಸ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ನೋಡುವುದು” -  ಈ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಮುಖ್ಯ ಅಜೆಂಡಾ ಮತ್ತು ಇಂತಹ ಚರ್ಚೆಯ ಮೂಲಕ ಲಿಂಗ ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ತರುವುದು ಸಮ್ಮೇಳನದ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿಯಾಗಿತ್ತು.

ಕವಯಿತ್ರಿ, ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಶರ್ಮಿಳಾ ಇರೋಮ್ ಆರಂಭಿಸಿದ ಆಮರಣಾಂತ ಉಪವಾಸ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ  ಈಗ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿದೆ. ಇಂಫಾಲದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರ ಅವಳಿಗೆ ಬಲವಂತವಾಗಿ ಮೂಗಿನ ಮೂಲಕ ಆಹಾರವನ್ನು ನೀಡುವ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದೆಯೇ ಹೊರತು ಅವಳ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಗಾಯಕ್ಕೆ ಮುಲಾಮು ಹಾಕುವ ಯೋಚನೆ ಮಾಡುತ್ತಿಲ್ಲ. 1958ರ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ವಿಶೇಷ ಕಾಯಿದೆ ( ಅಊಖಅ )ಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಬೇಕೆಂದು ಉಪವಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಆಕೆಯ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಧಿಕ್ಕರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸರ್ಕಾರ ದಂಗೆಯನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕುತ್ತಿದ್ದೇವೆಂಬ ನೆಪದಲ್ಲಿ  ಸೇನೆಯ ಮೂಲಕ ಅಮಾಯಕ ಜನರನ್ನು ಗುಂಡಿಕ್ಕಿ ಕೊಂದು, ಹಿಂಸಿಸಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹೆಂಗಸರ ಮೇಲೆ ನಿರಂತರ ಅತ್ಯಾಚಾರವೆಸಗುತ್ತಿದೆ. ಹೀಗೆ ಬಲಿಯಾದವರೆಷ್ಟೋ! ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮನೋರಮಾ ಸೇನೆಯ ಅತ್ಯಾಚಾರಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾಗಿ ಕೊನೆಗೆ ಕೊಲೆಯಾದಾಗ ಆ ಕೃತ್ಯದ ಕ್ರೌರ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿ ಬೆತ್ತಲೆ ಮೆರವಣಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಮಣಿಪುರದ ಮಹಿಳೆಯರ ದಾರುಣ ಹಾಗೂ ಶ್ರೌರ್ಯದ ಗಾಥೆಯನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಮೂಲಕ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ನೆರೆದಿದ್ದ ಜನ ನಿಬ್ಬೆರಗಾಗುವಂತೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಡಿಸಿದಳು ಪುಣೆಯ ರಂಗ ಕಲಾವಿದೆ, ಎಸ್.ವಿ. ಓಜಾ.

ಕಲಾವಿದೆಯ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಕಲ್ಪ ಮತ್ತು ಬದ್ಧತೆ ನಾಟಕಕ್ಕೊಂದು ಹೋರಾಟದ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿತು. ’ನನ್ನ ದೇಹ ನನ್ನ ಆಯುಧ’ ಎನ್ನುತ್ತಾ ಹೋರಾಟದ ಪಂಜನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯುವ ಶರ್ಮಿಳಾಳ ಸಾತ್ವಿಕ ಸಿಟ್ಟು ಇಡೀ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಹರಡಿ ಈ ಕಲಾ ಪ್ರಯೋಗ ಮಹಿಳಾ ಹೋರಾಟದ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದ್ದು, ಒಂದು ಗಮನಾರ್ಹ ಅಂಶವಾಗಿತ್ತು.

“ಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪಾಡಿಗೆ ಮುಳುಗಿ ಹೋಗಿದ್ದ ನಿಶಾ ಬಿಸ್ವಾಸ್  ಸರ್ಕಾರದ ಕರ್ಫ್ಯೂ ಇದ್ದಾಗ ಹೊರಗೆ ಬಂದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಬಂಧನಕ್ಕೊಳಗಾಗಿ 42 ದಿನಗಳ ಸೆರೆಮನೆ ವಾಸ ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ಅದರಿಂದ ಕೆಲಸದಿಂದ ಸಸ್ಪೆಂಡ್. ಆಗ ಆಕರ್ಷಿಸಿದ್ದು ಲಾಲ್‌ಗಡ್ ಚಳವಳಿ. ಸಮಸ್ಯೆಯ ಹಲವು ಆಯಾಮಗಳನ್ನು, ಸರ್ಕಾರದೊಂದಿಗಿನ ತಮ್ಮ ಅನುಭವವನ್ನು  ಸಭೆಯ ಮುಂದೆ ನಿಶಾ ಬಿಚ್ಚಿಟ್ಟರು. ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ನೆರವಿನೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಂಪೆನಿಗಳು ಕಳೆದೆರಡು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ’ಅಭಿವೃದ್ಧಿ’ಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿರುವ ಹಗಲು ದರೋಡೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿರುವ ಜನಾಂದೋಲನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ ಮಹಿಳೆಯರು ಅಸಂಖ್ಯ. ಅವರ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆ, ಹಿಂಸೆಯ ವಿರುದ್ಧದ ಸಂಘಟನೆಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿತವಾದವು.  ಕಳೆದ ಎರಡು ದಶಕಗಳಿಂದ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದ ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಹೆಂಗಸರ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಕಾರ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ರೀತಿ, 2002ರಲ್ಲಿ ಗುಜರಾತಿನ ಮಹಿಳೆಯರು ಎದುರಿಸಿದ ಸಂಕಷ್ಟಗಳು, 2007ರಲ್ಲಿ  ಸಾಮೂಹಿಕ ಅತ್ಯಾಚಾರಕ್ಕೊಳಗಾದ ಆಂಧ್ರದ ವಕಪಲ್ಲಿಯ ಮಹಿಳೆಯರ ಸಂಕಷ್ಟಗಳು - ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು ಆ ಜಾಗಗಳಿಂದ ಬಂದ ಮಹಿಳೆಯರ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಮೂಲಕ ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಲಾುತು.

 ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರ - ಈ ಎರಡರ ಸಂಬಂಧಗಳು ಲಿಂಗದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ರೀತಿ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿಡುವ ಬಗೆ - ಇವು ಇಲ್ಲಿ ಚರ್ಚೆಯ ಮುಖ್ಯ ಕಾಳಜಿಗಳಾಗಿದ್ದವು. ವಿವಿಧ ಲೈಂಗಿಕ ಅಸ್ಮಿತೆಗಳನ್ನು ಸಮುದಾಯವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುತ್ತಾ, ಹೆಣ್ಣಿನ ದೇಹ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಕುರಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಆಯಾಮಗಳಿಗೆ ಒಳಪಡಿಸುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂಬುದರ ಚರ್ಚೆ ಗಟ್ಟಿ ದನಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಳಿ ಬಂತು. ಸಂಪೂರ್ಣಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ಪ್ರಜೆಗಳನ್ನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕೆಂಬುದನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಳವಳಿಯ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಣ ಬಯಸುವ ಕ್ವೀರ್ ಚಳವಳಿಯು ದ್ವಿಲಿಂಗತ್ವದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಉಭಯಲಿಂಗಿಗಳನ್ನು ಅಂಚಿಗೆ ತಳ್ಳುವುದರ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಒತ್ತಡ ಹೇರುವುದರ ವಿರುದ್ಧದ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಲೇಬಿಯಾ (ಲೆಸ್ಬಿಯನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಬೈಸೆಕ್ಷುಯಲ್ಸ್ ಇನ್ ಆ್ಯಕ್ಷನ್)ದ ಮೀನಾ ಗೋಪಾಲ್ ವಿಶದವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಿದರು. ಈ ಎಲ್ಲ ಸವಾಲುಗಳ ನಡುವೆ, ದೆಹಲಿ ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲವು ಇಂಡಿಯನ್ ಪೀನಲ್ ಕೋಡ್‌ನ ಸೆಕ್ಷನ್ 377ರನ್ವಯ ಸಲಿಂಗಕಾಮ ಅಪರಾಧವಲ್ಲವೆಂದು ಘೋಷಿರುವುದನ್ನು ಸಭೆ ಸಂತೋಷದಿಂದ ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಲೆಸ್ಬಿಯನ್, ಗೇ, ಉಭಯಲಿಂಗಿ ಮತ್ತು ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಜೆಂಡರ್ ಸಮುದಾಯಗಳು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದಿಂದ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಹೊರಗಿನ ಸಮುದಾಯದಿಂದಲೂ ಅಂಗೀಕೃತವಾಗಬಹುದಾದ ಹೊಸ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಎದುರು ನೋಡಬಹುದಾಗಿದೆ.