ವರ್ಗಾವಣೆಯೆಂಬ ಚೋಪ್‌ದಾರ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ!

ಇಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಮನಗಂಡೇ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಹರ್ಬರ್ಟ ಮಾರಿಸನ್ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ - “The relationship between the minister and the civil servant should be usually that of colleagues working together in a team of cooperative partners seeking to advance the public interest and the efficiency of the department. The minister shouldn’t be an isolated autocrat, giving orders without hearing argument of alternative courses, nor should the civil servants be able to treat him as a mere cipher. The partnership should be alive and virile, rival ideas and opinions should be fairly considered, and the relationship should be one of mutual respect on the understanding that the minister’s decision is final and must be loyally and helpfully carried out, and that he requires efficient and energetic services”.

ನಾಡಿನ ದೌರ್ಭಾಗ್ಯವೆಂದರೆ ಆಡಳಿತ ರಥದ ಎರಡೂ ಚಕ್ರಗಳು ಲಯತಪ್ಪಿವೆ. ಸರ್ಕಾರದ ಹಿಂದಿನ  ವರ್ಗಾವಣೆ ನೀತಿಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದರೆ, ನಡೆ ಮತ್ತು ನುಡಿಯ ಮಧ್ಯೆ ಸಾಮ್ಯತೆ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳ ತರಹ ಗೌರವದಿಂದ ಕಾಣದೇ ತಮ್ಮ ಮರ್ಜಿಯಲ್ಲಿರಬೇಕಾದ ಜೀತದಾಳುಗಳಂತೆ ನಡೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳ ಇಂತಹ ಮನೋಧರ್ಮಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಲಿಯಾಗುತ್ತಿರುವವರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಆಡಳಿತಸೇವೆ, ಪೋಲಿಸ್‌ ಸೇವೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಸೇವೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು.  ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರೌಢಶಾಲೆ ಶಿಕ್ಷಕರನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಸರ್ಕಾರಿ ನೌಕರರ ವರ್ಗಾವಣೆಗೆ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳ ಶಿಫಾರಸು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿದೆ. ಮಾಜಿ ಸಚಿವ ದಿ.ಗೋವಿಂದೇಗೌಡರ ದೂರದೃಷ್ಟಿಯಿಂದಾಗಿ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಪರೀಕ್ಷಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (CET) ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷಕರ ನೇಮಕಾತಿ ಮತ್ತು ಸಮಾಲೋಚನೆ (Counseling)  ಮೇರೆಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮಾಡುವ ನೀತಿ ಇಂದು ಬೇರುಬಿಟ್ಟಿದೆ.

ಸ್ವಾನುಭವದಿಂದ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಶಾಸಕರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಈ ಆಯ್ಕೆಯಲ್ಲಿ ಜಾತಿ ಹಾಗೂ ಕೈಬೆಚ್ಚಗೆ ಮಾಡುವದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.  ಹೀಗೆ ನಿಯುಕ್ತಿಗೊಂಡ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಶಾಸಕರನ್ನು ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸುತ್ತಲೇ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರನ್ನು ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸುವುದೆಂದರೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾನೂನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಲೂ ಸಿದ್ಧರಿರಬೇಕು. ಕಾನೂನನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವುದೆಂದರೆ ನ್ಯಾಯಬಾಹಿರ ಮತ್ತು ಜನವಿರೋಧಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದೆಂದೇ ಅರ್ಥ.

ಇಂದು ತಾಲ್ಲೂಕು ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಸೀಮೋಲ್ಲಂಘನ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ನೆಲೆ ಭದ್ರಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಯಾರಾದರೂ ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ಪ್ರಜ್ಞೆ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರೆ ಅನುಪಮಾಗೆ ಆದ ಶಿಕ್ಷೆ ಅವರಿಗೂ ಕಾದಿರುತ್ತದೆ! ಶಾಸಕರು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಏರ್ಪಡುವ ಈ ಅಲಿಖಿತ ಒಪ್ಪಂದದಿಂದಾಗಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ  ಸಾಮಾಜಿಕ- ರಾಜಕೀಯ ಅಸಮತೋಲನ ಉದ್ಭವವಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಹಣ ಕೇವಲ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆಯಲ್ಲಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಅವರ ಆಯ್ಕೆ ಮತ್ತು ನೇಮಕಾತಿಯಲ್ಲೂ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. ಪ್ರತಿಭೆಯಿದ್ದರೆ ಬಡ ರೈತನ ಮಗನೂ ಭಾರತೀಯ ಆಡಳಿತ ಸೇವೆಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಬಹುದು. ಆದರೆ ಜಾತಿ ಮತ್ತು ದುಡ್ಡಿಲ್ಲದೇ ಎಂತಹ ಪ್ರತಿಭಾವಂತನೂ ಕರ್ನಾಟಕ ಆಡಳಿತ ಸೇವೆಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಲಾರ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಕೆಪಿಎಸ್‌ಸಿ ಹಗರಣಗಳೇ ಸಾಕ್ಷಿ. ಕೆಪಿಎಸ್‌ಸಿಗೂ, ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರಕ್ಕೂ ಜನ್ಮತಃ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. ಆ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಕೂಸು ಇಂದು ಅದೆಷ್ಟು ದೈತ್ಯಾಕಾರವಾಗಿ ಬೆಳೆದಿದೆಯೆಂದರೆ, ಎ.ಸಿ. ಹುದ್ದೆಗೆ ₹ 1 ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ಡಿಎಸ್ಪಿ ಹುದ್ದೆಗೆ ₹ 75 ಲಕ್ಷ  ಮೌಲ್ಯ ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ. ಇವರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವವರೂ ಸರ್ಕಾರಿ ದೊರೆಗಳಿಗೆ ಹರಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಿಯೇ ಬರುವುದು ಗುಟ್ಟೇನಲ್ಲ. ಇಂತಹ ಸದಸ್ಯರಿಂದ ಆಯ್ಕೆಯಾದಂತಹ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಂದ ಎಂತಹ ಆಡಳಿತ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ! ತಾಯಿ ಭುವನೇಶ್ವರಿಯೇ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಕಾಪಾಡಲಿ.

ಇನ್ನು ಭ್ರಷ್ಟ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಗಾ ವಹಿಸಬೇಕಾದ ಕಾವಲು ಸಂಸ್ಥೆ ಲೋಕಾಯುಕ್ತವೇ ಕುಲಗೆಟ್ಟು ಹೋಗಿದೆ. ಇದು ಬೇಲಿಯೇ ಎದ್ದು ಹೊಲ ಮೇಯ್ದಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ. ಲೋಕಾಯುಕ್ತರ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಕುಳಿತು ಅವರ ಮಗನೇ ಲಂಚಕ್ಕಾಗಿ ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ಕಚೇರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳೂ ಅವನೊಂದಿಗೆ ಶಾಮೀಲಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸರ್ಕಾರವೂ ಇಂತಹ ಲೋಕಾಯುಕ್ತರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ನಡೆಸಿದಂತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳು ಲೋಕಾಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನೇ ಮುಗಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿರುವಂತೆ ತೋರುತ್ತಿದೆ.

ಈ ಆತ್ಮಘಾತುಕ ಪೈಪೋಟಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳೂ ಹಿಂದೆಬಿದ್ದಿಲ್ಲ. ಶಾಸಕರು, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ರೂಪಿಸಬೇಕಾದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು ಹಗರಣಗಳ ಕೂಪಗಳಾಗಿವೆ. ಬುದ್ಧಿಜೀವಿ ಅಧ್ಯಾಪಕರ ಆಯ್ಕೆಯಲ್ಲೂ ಕುಲಪತಿಗಳ ಕಚೇರಿಯತ್ತ ಹಣದ ಹೊಳೆಯೇ ಹರಿಯುತ್ತಿದೆ. ಅವರಾದರೂ ಏನು ಮಾಡಿಯಾರು? ಅವರೂ ಘನತೆವೆತ್ತವರಿಗೆ ಶುಲ್ಕಪಾವತಿಸಿಯೇ ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳಾಗಿರುವಾಗ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಮರಳಿ ಪಡೆಯಲೇಬೇಕಲ್ಲವೇ? ನೀರಾವರಿ ಮತ್ತು ಲೋಕೋಪಯೋಗಿ ಇಲಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಗುತ್ತಿಗೆ, ಕೃಷಿ ಇಲಾಖೆಯಿಂದ ಸಬ್ಸಿಡಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿಯಿಂದ ಜನತಾ ಮನೆ ದೊರಕಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದರೂ ಇಂದು ಶಾಸಕರ ಶಿಫಾರಸು ಬೇಕೇಬೇಕು!

ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಶಾಸಕರ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಆಯ್ಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕುಸಿದಿದೆ. ಆಡಳಿತ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾಗಿರಬೇಕಾದರೆ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಸೀಮೋಲ್ಲಂಘನ ಮಾಡದಂತೆ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬೇಕು, ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಕೆಪಿಎಸ್‌ಸಿಗೆ ಕಾಯಕಲ್ಪವಾಗಬೇಕು.  ವರ್ಗಾವಣೆ ನೀತಿ ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿರಬೇಕು. ಕೆಪಿಎಸ್‌ಸಿಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ತರಲು ಸಿದ್ಧರಾಮಯ್ಯನವರು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ್ದರೂ ಅದು ಸಾಲದು. ಅವರು ಕೆಪಿಎಸ್‌ಸಿ ಸದಸ್ಯರ ನೇಮಕಕ್ಕೆ, ಈಗ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿರುವ ಜಾತಿ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ ಅರ್ಹತೆಯನ್ನು ಪುರಸ್ಕರಿಸುವ ದಿಟ್ಟತನ ತೋರಲಿ.

ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಎಸ್.ಎಂ.ಕೃಷ್ಣ ಅವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮಂಡಳಿ ರಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ವರ್ಗಾವಣೆ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆ ತರುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈಗ ಗೃಹ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಪೋಲಿಸ್ ಎಸ್ಟಾಬ್ಲಿಷ್‌ಮೆಂಟ್ ಬೋರ್ಡ್ ಕೂಡ ಅಂತಹದೇ ಒಂದು ಪ್ರಯತ್ನ. ಆದರೆ, ಈ ಎರಡೂ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಮಂತ್ರಿಗಳ ದೂರನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದ್ದೇ ಅವುಗಳ ವೈಫಲ್ಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಮಂತ್ರಿಗಳ ಇಶಾರೆಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಇಲಾಖೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ವರ್ಗಾವಣೆ ಮಾಡುವ ಬದಲು ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ನಿವೃತ್ತ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ರಚಿಸಬೇಕು. ಆ ಮಂಡಳಿಯು ಮಾಡುವ ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಮಂತ್ರಿಗಳು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ, ಜಾರಿಗೆ ತರಲಿ. ವಿಶೇಷ ಪ್ರಸಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಆಯ್ದ ಶಿಫಾರಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಮರುಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಬಹುದು. ತಾಲ್ಲೂಕು ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಮತ್ತು ಸರಕುಗಳ ವಿತರಣೆ ಸಮಿತಿಗೆ ಶಾಸಕರೇ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿರುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ನಿಲ್ಲಲಿ. ಆದರೆ, ಈ ಆಶಯಗಳು ಜಾರಿಗೆ ಬರುವುದೂ, ಬೆಕ್ಕಿನ ಕೊರಳಿಗೆ ಗಂಟೆ ಕಟ್ಟುವುದೂ ಒಂದೇ! ನಿಷ್ಠುರತೆಗೆ ಹೆಸರಾದ ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯನವರು ಬೆಕ್ಕಿಗೆ ಗಂಟೆ ಕಟ್ಟುವ ಧೈರ್ಯ ತೋರುವರೇ?!
(ಲೇಖಕರು: ಮಾಜಿ ಕೆ.ಎ.ಎಸ್. ಅಧಿಕಾರಿ)