ನಮ್ಮನ್ನೇ ನಾವು ಇರಿದುಕೊಂಡು ಪರಿಹಾರ ಹುಡುಕುತ್ತಿದ್ದೇವೆಯೇ?

ಇದೀಗ ರಸ್ತೆಯ ಕೊನೆ. ಮುಂದೆ ಹೋಗಲು ದಾರಿ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಹಿಂದೆ ಹೋದರೆ ಪ್ರಯೋಜನವಿಲ್ಲ. ಇದು ಇಂದಿನ ಕಥೆಯಲ್ಲ. ಕಳೆದ 26 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಇದೇ ಗೋಳು. ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಅನ್ಯಾಯವಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದರಲ್ಲಿ ಅನುಮಾನವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಅನ್ಯಾಯದಿಂದ ಹೇಗೆ ಪಾರಾಗುವುದು ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತಿಲ್ಲ. ಕಾವೇರಿ ನದಿ ಹರಿವಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕರ್ನಾಟಕ ಮೇಲಿನ ರಾಜ್ಯವಾಗಿರುವುದೇ ತಪ್ಪಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲ ನದಿ ಹರಿವಿನ ಮೇಲಿನ ರಾಜ್ಯಗಳ ಪಾಡು ಇದೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ.

ಕಾವೇರಿ ನದಿ ನೀರು ಹಂಚಿಕೆ ವಿವಾದ ಒಂದು ವಾರ್ಷಿಕ ವಿಧಿಯಂತೆ ಆಗಿದೆ. ಮಳೆರಾಯನ ಕೃಪೆಯಾದರೆ ಯಾರೂ ವಿವಾದ ಹುಟ್ಟಿ ಹಾಕುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಕಲು ಅವಕಾಶವೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಮಳೆ ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತೋ ಸಮಸ್ಯೆ ಬಂತು ಎಂದೇ ಅರ್ಥ. ಒಂದು ದಿನ ತಡವಾಗಬಹುದು ಅಷ್ಟೇ, ಆದರೆ, ಬಂದೇ ಬರುತ್ತದೆ. ನೆರೆಯ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಜಯಲಲಿತಾ ಅವರು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರಂತೂ ಸಮಸ್ಯೆ ಖಾತ್ರಿ ಎಂದೇ ಅರ್ಥ!

ನೆರೆಹೊರೆಯ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ಮಾತುಕತೆಯ, ಸಂಧಾನದ ಬಾಗಿಲುಗಳು ಮುಚ್ಚಿಹೋದ ಫಲ ಇದು. ನದಿ ಹರಿವಿನ ಮೇಲು ಭಾಗದಲ್ಲಿಯೂ ರೈತರೇ ಇರುತ್ತಾರೆ. ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿಯೂ ರೈತರೇ ಇರುತ್ತಾರೆ. ನದಿಯ ನೀರನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕುಡಿಯಲು ಮತ್ತು ಕೃಷಿಗೆ ಬಳಸುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ, ‘ಸೋದರರಿಗೆ ಸೂಜಿ ಮೊನೆಯಷ್ಟು ಜಾಗವನ್ನು ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ’ ಎಂದ ನಾಡು ನಮ್ಮದು. ಮಂಡ್ಯದ ಜನರು ಮೈಸೂರಿಗೇ ಕುಡಿಯುವ ನೀರು ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವಾಗ ತಮಿಳುನಾಡಿಗೆ ಹೇಗೆ ಬಿಡಲು ಸಾಧ್ಯ?

ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದರೆ ನ್ಯಾಯ ಬಗೆಹರಿಸುವವರು ಒಬ್ಬರು ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಬಾಗಿಲಿಗೆ ನಾವು ಅಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಅವರು ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳು ತಮಗೆ ತಿಳಿದ ಒಂದೇನೋ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ನಾವು ಅನುಸರಿಸಲೇ ಬೇಕು, ಇಲ್ಲ ಎನ್ನುವಂತೆ ಇಲ್ಲ. ಅದು ಈ ನೆಲದ ಅತ್ಯುಚ್ಚ ಕಾನೂನು. ಪಾಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದರೆ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ವಜಾ ಮಾಡಿಯಾದರೂ ಪಾಲಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೇ ಮುರಿದು ಬಿದ್ದರೆ ಹೇಗೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತದೆ.

ಈಗಲೂ ಹಾಗೇ ಆಗಿದೆ. ಕಾವೇರಿಯಿಂದ ನಿತ್ಯ 15,000 ಕ್ಯುಸೆಕ್‌ನ ಹಾಗೆ ಹತ್ತು ದಿನ 13 ಟಿಎಂಸಿ ಅಡಿ ನೀರು ಬಿಡಬೇಕು ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟು ಆದೇಶ ಮಾಡಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಜಲಾಶಯಗಳಲ್ಲಿನ ಈಗಿನ ನೀರಿನ ಸ್ಥಿತಿಗತಿ ನೋಡಿದರೆ ಇದು ಕುಠಾರಪ್ರಾಯವಾದ ಆದೇಶ. ಆದರೆ, ಪಾಲಿಸದೇ ವಿಧಿಯಿಲ್ಲ. ನಾವು ಬಂದ್‌  ಮಾಡಬಹುದು, ರಸ್ತೆ ತಡೆ ಮಾಡಬಹುದು, ಶಾಲೆ  ಕಾಲೇಜು ಮುಚ್ಚಬಹುದು. ಆದರೆ, ನೀರು ಬಿಡುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುವ ಹಾಗೆ ಇಲ್ಲ. ನೀರು ಬಿಡಬಾರದು ಎಂದು ಹೇಳುವುದು ಸುಲಭ. ಆದರೆ, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಬೇರೆ ದಾರಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ಒಂದು ರೀತಿ ಇಕ್ಕಳದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿದ ಹಾಗೆ. ಇತ್ತ ಬದುಕುವುದೂ ಇಲ್ಲ. ಅತ್ತ ಸಾಯುವುದೂ ಇಲ್ಲ.

26 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಅಂದರೆ 1990ರಲ್ಲಿ ಕಾವೇರಿ ನದಿ ನೀರು ಹಂಚಿಕೆ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿ ರಚನೆಯಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ನದಿ ನೀರು ಬಿಡಬೇಕು ಎಂದು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳೋ, ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲ ಸಚಿವರೋ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ನಮ್ಮ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಷ್ಟೋ ಇಷ್ಟೋ ನಾವೂ ನೀರು ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಇದು ಒಂದು ವಿವಾದ ಎಂದು ಆಗ ಅನಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲವೂ ಸೌಹಾರ್ದಯುತವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. 90ರ ನಂತರ ಸಂಘರ್ಷದ ಹಾದಿ ಶುರುವಾಯಿತು.

ಕಾವೇರಿ ನದಿ ನೀರು ಹಂಚಿಕೆ ಕುರಿತಂತೆ ಕರ್ನಾಟಕವೇನೂ ಸುಮ್ಮನೆ ಕುಳಿತಿಲ್ಲ. ಎರಡು ಸಾರಿ ಹೆಚ್ಚೂ ಕಡಿಮೆ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ವಜಾ ಆಗುವಂಥ ಸನ್ನಿವೇಶ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯದು, 1991ರಲ್ಲಿ ಎಸ್‌.ಬಂಗಾರಪ್ಪನವರು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ. ಅದೇ ಆಗ ರಚನೆಯಾಗಿದ್ದ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯು ಒಂದು ಜಲವರ್ಷದಲ್ಲಿ ತಮಿಳುನಾಡಿಗೆ 205 ಟಿಎಂಸಿ ಅಡಿ ನೀರು ಬಿಡಬೇಕು ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿತ್ತು.

‘ನೀರು ಬಿಡಲು ಆಗದು’ ಎಂದ ಬಂಗಾರಪ್ಪನವರು, ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯ ಆದೇಶದ ಉರುಳಿನಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕರ್ನಾಟಕ ಕಾವೇರಿ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶ ನೀರಾವರಿ ಸಂರಕ್ಷಣ ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ ಹೊರಡಿಸಿದರು. ಅದಕ್ಕೆ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು ರುಜು ಹಾಕಿದರೂ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಅದನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟಿನ ಅಭಿಪ್ರಾಯಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿಕೊಟ್ಟರು. ‘ನದಿ ನೀರಿನ ವಿವಾದ ಎರಡು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು.

ಒಂದು ರಾಜ್ಯ ಹೀಗೆ ತನ್ನ ನೀರಾವರಿ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲು ಕಾಯ್ದೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅದೇ ನೀರು ಹರಿದು ಹೋಗುವ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳು ಏನು ಮಾಡಬೇಕು’ ಎಂದು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ತಿಳಿಯಬಯಸಿದರು. ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆಯನ್ನು ಸಂವಿಧಾನ ಬಾಹಿರ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟಿನ ಮೂವರು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳ ಸಂವಿಧಾನ ಪೀಠ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟು ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆಯನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಿತು.

2002ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಇಂಥದೇ ಸ್ಥಿತಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿತ್ತು. ಆಗ, ಎಸ್‌.ಎಂ.ಕೃಷ್ಣ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ಅಟಲ್‌ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಕಾವೇರಿ ನದಿ ನೀರು ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ಸಭೆ ಸೇರಿ ತಮಿಳುನಾಡಿಗೆ 1.25 ಟಿಎಂಸಿ ಅಡಿ ನೀರು ಬಿಡಬೇಕು ಎಂದು ಸಲಹೆ ಮಾಡಿತು. ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದ ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಅದಕ್ಕೆ ಸಮ್ಮತಿಸಿದ್ದರು. ನಂತರ ರಾಜ್ಯದ ನಿಲುವು ಬದಲಾಯಿತು.

ನೀರು ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಕರ್ನಾಟಕ ಪಟ್ಟು ಹಿಡಿಯಿತು. ಆಗಲೂ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಜಯಲಲಿತಾ ಅವರೇ ಇದ್ದರು! ಅವರು ಕೃಷ್ಣ ಅವರು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ, ಆಗಿನ ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲ ಸಚಿವ ಎಚ್‌.ಕೆ.ಪಾಟೀಲ್‌, ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಡಾ.ಎ.ರವೀಂದ್ರ, ನೀರಾವರಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಎಸ್‌.ಜೆ.ಚನ್ನಬಸಪ್ಪ ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನಿಂದನೆ ಪ್ರಕರಣ ದಾಖಲು ಮಾಡಿದರು. ಇತ್ತ ಕೃಷ್ಣ ಅವರು, ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಕೃಷ್ಣರಾಜಸಾಗರಕ್ಕೆ ಪಾದಯಾತ್ರೆ ಹೊರಟರು.

ತಮ್ಮ ತವರು ಜಿಲ್ಲೆ ಮಂಡ್ಯದಲ್ಲಿ ‘ಶಾಂತಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ’ ಅವರು ಪಾದಯಾತ್ರೆ ಹೊರಟಿದ್ದರೂ ಅದರ ಉದ್ದೇಶ ರಾಜಕೀಯವೇ ಆಗಿತ್ತು. ಆಗ ಕೃಷ್ಣರಾಜಸಾಗರ ಜಲಾಶಯದ ಮಟ್ಟ ಈಗಿನಷ್ಟು ಕೆಟ್ಟದಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. 99 ಅಡಿ ನೀರು ಇತ್ತು. ನೀರು ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಸರ್ಕಾರದ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಕೊಂಡ ಎಲ್ಲರೂ ಅಚ್ಚರಿ ಎನಿಸುವಂತೆ ಪಾದಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ಕೃಷ್ಣ ಹೀರೋ ಆಗಲು ಹೊರಟಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಅಳುಕು ಇತ್ತೇನೋ?

ಕೃಷ್ಣ ಅವರ ಪಾದಯಾತ್ರೆ ಮಂಡ್ಯ ತಲುಪುವ ವೇಳೆಗೆ ಮಳೆ ಸುರಿಯತೊಡಗಿತು. ಇತ್ತ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಜಯಾ ಹಾಕಿದ್ದ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನಿಂದನೆ ಅರ್ಜಿಯ ಕುಣಿಕೆ ಬಿಗಿಯಾಗುವಂತೆಯೂ ಕಂಡಿತು. ಮಳೆಯ ಕಾರಣ ಜಲಾಶಯದ ಮಟ್ಟ 105 ಅಡಿಗೆ ಏರಿತು. ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪರ ವಾದಿಸುವ ವಕೀಲರು ಏನು ಹಿತವಚನ ಹೇಳಿದರೋ ಏನೋ? ಕೃಷ್ಣ ಅವರು ಮಂಡ್ಯದಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್‌ ಸಭೆ ಮಾಡಿ ದಿಢೀರ್‌ ಎಂದು ಕಾವೇರಿಯಿಂದ  ನೀರು ಬಿಡಲು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು. ಬಂಗಾರಪ್ಪ ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣ ಅವರಿಬ್ಬರೂ ಹೆಚ್ಚೂ ಕಡಿಮೆ ಗೋಡೆಗೆ ತಲೆ ಗುದ್ದಲು ಹೋಗಿದ್ದರು. ಗುದ್ದಿದ್ದರೆ ತಲೆ ಒಡೆದು ಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು ಎಂದೇ ಅರ್ಥ!

ಈಗ ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯ ಅವರಿಗೆ, ನೀರು ಬಿಡಬೇಡಿ ಎಂದು ಹೇಳುವುದು ಸುಲಭ. ರಾಜೀನಾಮೆ ಕೊಡಿ ಎಂದು ಹೇಳುವುದು ಇನ್ನೂ ಸುಲಭ. ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲ ಸಚಿವರಿಗೆ, ‘ನಿನ್ನನ್ನು ಮಂತ್ರಿ ಮಾಡಿದ್ದು ಯಾರು’ ಎಂದು ಕೇಳುವುದೂ ಕಷ್ಟದ ಕೆಲಸವಲ್ಲ. ಸರಿ, ನೀರು ಬಿಡದೇ ಇದ್ದರೆ ಏನಾಗುತ್ತದೆ? ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟು ಮಧ್ಯ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ರಕಾರ ನೆಲದ ಕಾನೂನು ಕಾಪಾಡುವ ಅತಿ ಉನ್ನತ ಸಂಸ್ಥೆ.

ತಾನೇ ಮಾಡಿದ ಆದೇಶವನ್ನು ಒಂದು ರಾಜ್ಯ ಪಾಲನೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದರೆ ಏನರ್ಥ ಎಂದು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ವಜಾ ಮಾಡಲು ಆದೇಶಿಸಬಹುದು. ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯಪಾಲರ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಆದೇಶದ ಪಾಲನೆಗೆ ಸೂಚನೆ ನೀಡಬಹುದು. ಒಂದು ವೇಳೆ ಜನಾರ್ದನ ಪೂಜಾರಿ ಮತ್ತು ಎಚ್.ವಿಶ್ವನಾಥ್‌ ಅವರಂಥ ತಮ್ಮ ಪರಮ ಸ್ನೇಹಿತರು (?) ಕೇಳುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯ ರಾಜೀನಾಮೆ ಕೊಟ್ಟರೂ ಅವರ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಬಂದು ಕುಳಿತರೂ ಅವರೂ ನೀರನ್ನು ಬಿಡಲೇಬೇಕು.

ಈ ಅನಿವಾರ್ಯತೆಯ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿಯೇ ನಾವು ಮುಂದೆ ಏನು ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು ಯೋಚನೆ ಮಾಡಬೇಕು. ನಮ್ಮ ಹೋರಾಟ ಹೇಗೆ ರೂಪುಗೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದೂ ಯೋಚಿಸಬೇಕು. ಈಗ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಬಂದ್‌ಗೆ ಕರೆ ಕೊಡುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಸುಲಭದ ಕೆಲಸ. ಯಾರಾದರೂ ಮೊದಲು ಬಂದ್‌ ಕರೆ ಕೊಟ್ಟಾರು ಎಂದು ಒಬ್ಬ ನಾಯಕರು ಎಲ್ಲರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ತಾವೇ ಬಂದ್‌ಗೆ ಕರೆ  ಕೊಟ್ಟು ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಉಳಿದವರೂ ‘ಉಘೇ’, ‘ಉಘೇ’ ಎಂದು ಅದಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸರಣಿ ಬಂದ್‌ಗಳಿಗೆ ಈಗ ಕರ್ನಾಟಕ ಇಡೀ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಸರು ವಾಸಿ. ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೂ ಇಂಥ ಬಂದ್‌ಗಳು ಬೇಕು ಎಂದು ಅನಿಸಿರಬೇಕು. ಇಲ್ಲವಾದರೆ ಅದು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಬಂದ್‌ಗೆ ಬೆಂಬಲ ಕೊಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಥವಾ ಅದು ಒಂದು ರಾಜಕೀಯ ತಂತ್ರಗಾರಿಕೆಯೂ ಆಗಿರಬಹುದು.