ಹವ್ಯಾಸಿ ಲೇಖಕ ಹಾಗೂ ಸಾಹಿತ್ಯವೆಂಬ ಸ್ನೇಹಿತರ ಕ್ಲಬ್ಬು

ಇಂದಿನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಹಾಗೂ ರಂಗ ಚಳವಳಿಗಳು ಎಡಬಿಡಂಗಿಯಾಗಿದ್ದರೆ, ಅವುಗಳ ಸಂರಚನೆಗಳು ಪೇಲವವಾಗಿದ್ದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಮತ್ತಾರನ್ನೂ ದೂರಬೇಕಿಲ್ಲ. ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಕಾಯಂನೌಕರಿ ಎಂಬ ಅವಳಿ ಅನಿಷ್ಟಗಳಿಗೆ ನಾವು ಸಾಹಿತಿ–ಕಲಾವಿದರು ಬಲಿಬಿದ್ದಿದ್ದೇವೆ.

ಸೃಜನಶೀಲತೆಗೂ ಚಳವಳಿಗೂ ಇರಬೇಕಾದ ಇತ್ಯಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧ ಅರ್ಥವಾಗಬೇಕೆಂದರೆ ನವೋದಯವನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು ನಾವು. ಅನೇಕರು ನವೋದಯವನ್ನು ಒಂದು ಚಳವಳಿಯೆಂದೇ ಪರಿಗಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಚಳವಳಿಗಳು ಏನಿದ್ದರೂ ಎಪ್ಪತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಯಿತು ಎಂದೇ ಇವರು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಎಪ್ಪತ್ತರ ದಶಕದ ಚಳವಳಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಹಾಗೂ ಪರ್ಯಾಯವಾದ ಒಂದು ರಾಜಕೀಯ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮುಂದೊತ್ತಿತು ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಇವರು, ಪ್ರಾಯಶಃ ಹಾಗೆ ಮಾಡುತ್ತಿರಬಹುದು.

ಬಂಡಾಯ ಹಾಗೂ ಸಮುದಾಯ ಎರಡೂ ಚಳವಳಿಗಳಾಗಿದ್ದವು ನಿಜ. ಇವು ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಮುಂದೊತ್ತಿದವು. ನವೋದಯ ಚಳವಳಿ ಸ್ವರಾಜ್ಯವನ್ನು ಮುಂದೊತ್ತಿತು. ಸ್ವರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ರಾಜಕೀಯ ಆಯಾಮಕ್ಕಿಂತ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹಾಗೂ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಆಯಾಮವಿ‌ತ್ತು. ನವೋದಯ ಲೇಖಕರು, ತಮ್ಮ ಮಿತಿಗಳೊಳಗೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರಾಗಿದ್ದರು. ನವೋದಯ ಚಳವಳಿ ಅಂತರಗಂಗೆಯಂತಿತ್ತು.

ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ರಾಜಕೀಯ, ಯಂತ್ರನಾಗರಿಕ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಹಾಗೂ ಯಂತ್ರನಾಗರಿಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳನ್ನು ನವೋದಯ ಲೇಖಕರು, ತಮ್ಮ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ, ವಿರೋಧಿಸಿದರಾದರೂ ಅವರ ಮಾರ್ಗ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಅನುಸಂಧಾನವಾಗಿತ್ತು. ಇತ್ತ ಶೇಕ್ಸ್‌ಪಿಯರ್, ಅತ್ತ ಟಾಲ್‌ಸ್ಟಾಯ್, ಅತ್ತ ವರ್ಡ್ಸ್‌ವರ್ತ್, ಇತ್ತ ಕಾಳಿದಾಸ, ಇತ್ತ ವಚನಕಾರರು, ಅತ್ತ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಆಂಗ್ಲಭಾಷೆ... ಹೀಗೆ ಹಲವು ಹತ್ತು ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಹಲವು ಹತ್ತು ದಿಕ್ಕುಗಳಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಕನ್ನಡಕ್ಕೊಂದು ಭದ್ರ ಬುನಾದಿ ಹಾಕಿಕೊಟ್ಟರು ಅವರು.

ನವೋದಯದ ನವಿರಾದ ಚಳವಳಿ ಮಾರ್ಗಕ್ಕೊಂದು ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನನಗೂ ಪರಿಚಿತವಿರುವ ಉದಾಹರಣೆಯಿದು. ನಾನಾಗ ಇನ್ನೂ ಹುಡುಗ. ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದೆ. ಅರವತ್ತರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯ ಭಾಗವದು. ರಾಜರತ್ನಂ ಇನ್ನೂ ಇದ್ದರು.

ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಕಾಲೇಜಿನ ಕನ್ನಡ ಸಂಘ ಇನ್ನೂ ಇತ್ತು. ರಾಜರತ್ನಂ, ಒಬ್ಬ ದೊಡ್ಡ ಲೇಖಕ ಮಾತ್ರವಾಗಿರದೆ ಒಬ್ಬ ಕಾರ್ಯಕರ್ತನೂ ಆಗಿದ್ದರು. ಚಳವಳಿಯೊಂದರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ಹೇಗಿರಬೇಕು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಪರಿಶುದ್ಧ ಮಾದರಿಯಂತಿದ್ದರು ರಾಜರತ್ನಂ.

ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಮಿಗಿಲಾಗಿ, ರಾಜರತ್ನಂ ಅವರದ್ದು ಸರಳ ಬದುಕು. ತನ್ನ ಗಳಿಕೆಯ ಬಹುಪಾಲು ಹಣವನ್ನು ಅವರು ಕನ್ನಡಕ್ಕಾಗಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಜನಪ್ರಿಯ ಮಾತುಗಾರ ಆತ. ಹಾಗಾಗಿ ಸಭೆ ಸಮಾರಂಭಗಳಿಗೆ ತುಂಬ ಆಮಂತ್ರಣ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಸಾಧ್ಯವಿದ್ದಷ್ಟೂ ಸಭೆಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಸಾಹಿತ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.

ಆದರೆ ಒಂದು ಷರತ್ತು ವಿಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಸಭೆಗೆ ತಾನು ಬರಬೇಕೆಂದರೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಘದ ನೂರು ರೂಪಾಯಿ ಮೌಲ್ಯದ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಕರು ಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಮಾರಬೇಕು ಎಂದು ಷರತ್ತು ವಿಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಷರತ್ತಿನ ಬಲವಂತ ಹಾಕಿ ಅವರು ಮಾರುತ್ತಿದ್ದ ಪುಸ್ತಕಗಳಾವುವೂ ಅವರ ಪುಸ್ತಕಗಳಾಗಿರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.

ಇತರೆ ಯುವ ಬರಹಗಾರರ ಪುಸ್ತಕಗಳಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ತಾನೇ, ತನ್ನ ಬಗಲ ಚೀಲದಲ್ಲಿ ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರವಾದರೆ ನಡೆದೇ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದೊಂದು ಮಾದರಿ. ಇಂದು ಮರೆಯಾಗಿರುವ ಮಾದರಿ. ಕುವೆಂಪು, ಕಾರಂತ, ಗೊರೂರು, ಸಿದ್ದವನಹಳ್ಳಿ, ಮಧುರಚೆನ್ನರೂ ಸಹ ಚಳವಳಿಗಾರನ ಸಮರ್ಥ ಮಾದರಿಗಳೆಂದು ನಾವು ಮೊದಲು ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕಿದೆ.

ನಾನು ಕಟ್ಟಿದ್ದು ಸಮುದಾಯ ಚಳವಳಿ. ಅದು ನಂತರದ ಚಳವಳಿ. ಬೀದಿಗಿಳಿಯುವುದಕ್ಕೆ, ರಂಪ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಹೇಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ಸಮುದಾಯ ಚಳವಳಿ. ದುರಂತವೆಂದರೆ, ಸಮುದಾಯದ ಮೇಲ್‌ಮೇಲಿನ ರಂಪಗಳು ಮಾತ್ರವೇ ಇವತ್ತು ಜನರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಉಳಿದು ಬಂದಿವೆ. ಸಮುದಾಯವೂ ಸಹ ಸರಳ ಬದುಕಿನ ಚಳವಳಿಯಾಗಿತ್ತು.

ಒಬ್ಬ ವೃತ್ತಿಪರ ಚಳವಳಿಗಾರನಾಗಿ ತಿಂಗಳಿಗೆ ಮೂರುನೂರು ರೂಪಾಯಿಗಳ ಭತ್ಯ ಪಡೆದು, ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿಯೇ ನಾನು ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದೆ, ಸಂತೋಷದಿಂದ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದೆ. ಬಸ್ಸುಗಳಲ್ಲಿ ಪಯಣಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ, ಸೈಕಲ್ಲು ತುಳಿಯುತ್ತಿದ್ದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಮೂಲೆ ಮೂಲೆ ತಲುಪಿ, ತಳಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿ, ಹಿಡಿದು, ಸ್ನೇಹಸಾಧಿಸಿ, ನಾಟಕವಾಡಿ, ಆಡಿಸಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದೆ. ನನ್ನಂತೆಯೇ ಅನೇಕರು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.

ಆದರೆ ಒಂದು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ, ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯತ್ಯಾಸವದು. ಆಗ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಅಬ್ಬರ ಶುರುವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಜಾಹೀರಾತು, ಸಂವಹನ ಮಾಧ್ಯಮ, ಇಂಟರ್‌ನೆಟ್ಟು ಯಾವುದೂ ಶುರುವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಶ್ರಮದ ನಡಿಗೆ, ಸರಳ ಬದುಕು, ನೇರ ಸಂವಹನ ಹೆಚ್ಚೂಕಡಿಮೆ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಇವತ್ತಿನ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷಿ ಲೇಖಕ ಹೇಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ನನ್ನನ್ನು ನಾನೇ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದಿದೆ.

ಇಂದಿನ ಲೇಖಕ ಸಂತೆಯಲ್ಲಿ ನಿಂತ ಕಬೀರ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವನಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆಗಿಂತ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ಅಪನಂಬಿಕೆ ಇರಬೇಕು, ಇತರರ ಬಗ್ಗೆ ಅಲ್ಲ ತನ್ನದೇ ಬಗ್ಗೆ. ಆತ/ ಆಕೆ ಸಂಶಯ ಪಿಶಾಚಿಯಾಗಿರಬೇಕು, ಇತರರ ಬಗ್ಗೆ ಅಲ್ಲ ತನ್ನದೇ ಬಗ್ಗೆ. ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಸೀಳಿಕೊಂಡು ಎರಡಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿರಬೇಕು. ತಾನು ಬೇರೆ ತನ್ನ ಪಾತ್ರ ಬೇರೆ ಎಂಬಂತಿರಬೇಕು. ಪಾತ್ರವೇ ತಾನೆಂಬ ಭ್ರಮೆಗೆ ತಪ್ಪಿಯೂ ಬೀಳಬಾರದು. ರಿಸ್ಕುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಅವು ತಮಾಷೆಯಾಗಿ, ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದವಾಗಿ ಕಂಡರೂ ಸರಿಯೆ ಸಿದ್ಧಮಾದರಿಗಳನ್ನು ದೂರ ಇಟ್ಟಿರಬೇಕು.

ತನ್ನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಚಾರ್ಲಿ ಚಾಪ್ಲಿನ್ ಹೀಗೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನಂತೆ. ತನ್ನನ್ನು ಚಾಪ್ಲಿನ್ ಎಂದೂ ತನ್ನ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಚಾರ್ಲಿ ಎಂದೂ ಕರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದನಂತೆ. ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ, ಎಲ್ಲರೂ ಚಾರ್ಲಿಗಾಗಿ ಮುಗಿಬೀಳುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಚಾಪ್ಲಿನ್ ಅಜ್ಞಾತನಾಗಿ ಉಳಿದಿರುತ್ತಿದ್ದ.

ಮೇಕಪ್ ಕಳಚಿಕೊಂಡು, ತನ್ನದೇ ಸಿನಿಮಾ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಚಿತ್ರಮಂದಿರಗಳಿಗೆ ತೆರಳಿ, ಜನರ ನಡುವೆ ಸದ್ದಿರದೆ ಕುಳಿತು ತನ್ನನ್ನೇ ತಾನು ಅಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ. ಅಥವಾ ಲೇಖಕ ಹೆಮಿಂಗ್‌ವೇಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ. ಆತ ಸ್ಪೇನಿನಲ್ಲಿ ಫ್ಯಾಸಿಸಂ ವಿರುದ್ಧ ಸೈನಿಕನಂತೆ ಹೋರಾಡಿದ್ದರೆ ಅದು ಕೇವಲ ಬದ್ಧತೆಯ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಅಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ಸೃಜನಶೀಲತೆಯ ಅಗತ್ಯವೂ ಇತ್ತು. ಬದುಕನ್ನು ಅರಿಯಬೇಕಿತ್ತು ಅವನು.

ಆದರೆ, ರಿಸ್ಕಿನ ನಿಜವಾದ ಅರ್ಥ ತಿಳಿಯಬೇಕೆಂದರೆ ಹೆಮಿಂಗ್‌ವೇ ಸೂಕ್ತ ಉದಾಹರಣೆಯಲ್ಲ. ಆತ ಯಶಸ್ಸಿನ ಉದಾಹರಣೆ. ನೂರಾರು ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷಿ ಲೇಖಕರು ರಿಸ್ಕ್ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು, ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿ, ಅಂಡಲೆದು, ದೂರದೇಶದ ಕೊಳೆಗೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಬದುಕಿ, ಯಶಸ್ವಿಯಾಗದೆ ಸತ್ತರು. ಅವರು ರಿಸ್ಕಿನ ನಿಜವಾದ ಉದಾಹರಣೆಗಳು. ಅಪಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಹೆದರುವವರು ದೊಡ್ಡ ಲೇಖಕನಾಗಲಾರರು. ನಾವು ಕನ್ನಡದ ಲೇಖಕರು ರಿಸ್ಕು ಸ್ವೀಕರಿಸಬಲ್ಲೆವಾದರೆ ನಮ್ಮಲ್ಲೊಬ್ಬ ಹೆಮಿಂಗ್‌ವೇ ಮೇಲೆದ್ದು ಬಂದಾನು.

ನಮ್ಮ ಇಂದಿನ ಬದುಕು ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಯುರೋಪಿನ ಬದುಕಿಗಿಂತ, ಎಷ್ಟೋ ಪಾಲು ಸಂಕೀರ್ಣವೂ ಕೊಲೆಗಡುಕವೂ ಹಾದರಗಿತ್ತಿಯೂ ಆಗಿದೆ. ಇಂತಹ ಬದುಕನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಬಯಸುವ ನಾವು, ಇದನ್ನು ಸಾರಾಸಗಟಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸಬೇಕು. ಆದರೆ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಬೇಕು. ಹಾಗೆ ಮಾಡದೆ ಕೇವಲ ಮೇಲ್‌ವರ್ಗದ ಕ್ಲಬ್ಬುಗಳಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಂಡು ಅಥವಾ ಹಸಿಹಸಿ ಸೀರಿಯಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಮಾರಿಕೊಂಡು ಬದುಕಿದರೆ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷಿ ಹೇಗಾದೀತು?