ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ಗಿರೀಶ ಕಾಸರವಳ್ಳಿ ಅವರು ಮಲೆನಾಡಿನ ಸೊಗಡಿನವರು. ಪುಣೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ತರಬೇತಿ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶನ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಡಿಪ್ಲೊಮಾ ಪದವಿ ಗಳಿಸಿ, ವೃತ್ತಿ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಇಳಿದವರು. ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ ಡಾ. ಯು.ಆರ್‌. ಅನಂತಮೂರ್ತಿ ಅವರ ‘ಘಟಶ್ರಾದ್ಧ’ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ತೆರೆಮೇಲೆ ತಂದು ಸ್ವರ್ಣ ಕಮಲ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದವರು. ಇವರ ‘ತಬರನ ಕಥೆ’, ‘ತಾಯಿಸಾಹೇಬ’, ‘ದ್ವೀಪ’ ಚಿತ್ರಗಳಿಗೂ ಸ್ವರ್ಣ ಕಮಲ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರಕಿದೆ. ರಾಜ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನೂ ಇವರು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಪರ್ಯಾಯ ಸಿನಿಮಾ ಆಂದೋಲನದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಇವರನ್ನು ಚಲನಚಿತ್ರ ವೈಯಾಕರಣಿ ಎಂದು ಕರೆಯುವವರೂ ಇದ್ದಾರೆ.

ಸಾಹಿತ್ಯದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದುಕೊಂಡೇ ಸಿನಿಮಾವನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ಅಭ್ಯಸಿಸಿದವರು ಎನ್. ವಿದ್ಯಾಶಂಕರ್. ಅವರು ಬೆಂಗಳೂರು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರೋತ್ಸವದ ಕಲಾತ್ಮಕ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿ, ಅದಕ್ಕೆ ಗುಣಮಟ್ಟ ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಟ್ಟವರು. ಅದರ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಸದಸ್ಯರೂ ಹೌದು. ಎಫ್‌ಟಿಐಐನಲ್ಲಿ ಫಿಲ್ಮ್‌ ಅಪ್ರಿಸಿಯೇಷನ್‌ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್‌ ಕೋರ್ಸ್‌ ಮಾಡಿದವರು. ಕಾನ್‌, ಬೂಸಾನ್‌ನಂತಹ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಚಲನಚಿತ್ರೋತ್ಸವಗಳಲ್ಲಿ ತೀರ್ಪುಗಾರರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಅನುಭವ ಅವರದ್ದು. ಜಾಗತಿಕ ಸಿನಿಮಾ ಕುರಿತ ಸಮಕಾಲೀನ ಅರಿವಿನ ಜತೆಗೆ ಭಾರತೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮಗಳನ್ನೂ ಅರಿತವರು ವಿದ್ಯಾಶಂಕರ್.

1973ರಲ್ಲಿ ‘ತ್ರಿವೇಣಿ’ ಸಿನಿಮಾದ ‘ನೀನಾ ಭಗವಂತ’ ಎನ್ನುವ ಹಾಡನ್ನು ಬರೆದವರು ಗಂಗರಾಜು. ಆಮೇಲೆ ಅವರೇ ಹಂಸಲೇಖ ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯರಾದದ್ದು. ‘ಪ್ರೇಮಲೋಕ’ ಸಿನಿಮಾದ ಲವಲವಿಕೆಯ ಹಾಡುಗಳು ಹಾಗೂ ಸಂಭಾಷಣೆಯಿಂದ ಅವರ ಮೆಗಾ ಇನಿಂಗ್ಸ್‌ ಶುರುವಾಯಿತು. ಆಮೇಲೆ ಅವರು ಕಟ್ಟಿಕೊಟ್ಟ ಗೀತರಸಾಯನವನ್ನು ಸವಿಯದ ಕನ್ನಡಿಗ ರಸಿಕರಿಲ್ಲ ಎನ್ನಬಹುದು. 1995ರಲ್ಲಿ ‘ಗಾನಯೋಗಿ ಪಂಚಾಕ್ಷರಿ ಗವಾಯಿ’ ಸಿನಿಮಾ ಹಾಡುಗಳ ಸ್ವರ ಸಂಯೋಜನೆಗೆ ಅವರಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯೂ ಸಂದಿತು. ಐರು ರಾಜ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು, ಅಷ್ಟೇ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಅವರಿಗೆ ಸಂದಿವೆ. ದೇಸಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಟ್ರಸ್ಟ್‌ ಮೂಲಕ ನೆಲದ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಉಳಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನೂ ಅವರು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಬರೆದ ಜನಪ್ರಿಯ ಹಾಡುಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುತ್ತಾ ಹೋದರೆ ಸಂಖ್ಯೆ ವೃದ್ಧಿಸುತ್ತಾ 500ನ್ನು ದಾಟುತ್ತದೆ.

ಕನ್ನಡ ರಂಗಭೂಮಿ, ಕಿರುತೆರೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ವರ್ಷ ಸೈಕಲ್ ಹೊಡೆದಿದ್ದ ಪ್ರಕಾಶ್ ರೈ ತಮಿಳು ನಿರ್ದೇಶಕ ಕೆ.ಬಾಲಚಂದರ್ ಅವರ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲಿಂದ ತಮಿಳು ಚಿತ್ರರಂಗದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ನೆಲೆ ಸಿಕ್ಕಿತು. ಈಗ ಅವರು ಬಹುಭಾಷಾ ನಟ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಸಿನಿಮಾಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲೂ ಪ್ರಕಾಶ್ ರೈ ಗುರುತಾಗಿದ್ದಾರೆ. ‘ಕಾಂಚಿವರಂ’ ತಮಿಳು ಸಿನಿಮಾದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಅಭಿನಯಕ್ಕಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸಂದಿದೆ. ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ‘ಇರುವರ್’ ತಮಿಳು ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ಪೋಷಕ ನಟನಾಗಿ ಅಭಿನಯಿಸಿದಾಗಲೂ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಬಂದಿತ್ತು. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ‘ನಾಗಮಂಡಲ’, ‘ನಾನು ನನ್ನ ಕನಸು’ (ಇದರ ನಿರ್ದೇಶಕರೂ ಅವರೇ), ‘ಒಗ್ಗರಣೆ’ ತರಹದ ವಿಭಿನ್ನ ಶೈಲಿಯ ಸಿನಿಮಾ ಅಭಿನಯದಿಂದ ಗುರುತಾಗಿರುವ ಪ್ರಕಾಶ್, ತಮ್ಮ ನೇರ ಹಾಗೂ ನಿಷ್ಠುರ ಮಾತಿನಿಂದಲೂ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದವರು. ‘ತಡ್ಕಾ’ ಎನ್ನುವ ಹಿಂದಿ ಸಿನಿಮಾವನ್ನೂ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿರುವ ಪ್ರಕಾಶ್ ರೈ, ಅನೇಕ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿಯೂ ಅನುಭವ ಗಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.

‘ಮುಂಗಾರು ಮಳೆ’ಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡಿಗರನ್ನು ನೆನೆಸಿದ ಯೋಗರಾಜ ಭಟ್‌ ಅವರು ಚಂದನವನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶಕನಾಗಿಯಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಗೀತರಚನೆಕಾರನಾಗಿಯೂ ಪರಿಚಿತ. ಸಮುದ್ರ ತೀರದಲ್ಲಿ ನಡೆದಾಡಿ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಿದವರಿವರು. ‘ಮಣಿ’ ಅವರ ನಿರ್ದೇಶನದ ಮೊದಲ ಸಿನಿಮಾ. ‘ಮುಗುಳು ನಗೆ’ ವಿಷಾದವೊಂದನ್ನು ಎದೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡ ಅವರ ನಾಯಕಕೇಂದ್ರಿತ ಸಿನಿಮಾ. ಹಾಸ್ಯಭರಿತ ನೇರ ಮಾತುಗಾರಿಕೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದವರು. ‘ಗಾಳಿಪಟ’, ‘ಪರಮಾತ್ಮ’, ‘ಪಂಚರಂಗಿ’, ‘ಪಂಚತಂತ್ರ’ ಹೀಗೆ ಅವರಿತ್ತಿರುವ ಹಿಟ್‌ ಸಿನಿಮಾಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಲೇ ಸಾಗುತ್ತದೆ.

ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರರಂಗದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಅಧ್ಯಾಯ ಬರೆದ ಸಿನಿಮಾ ‘ಎದೆಗಾರಿಕೆ’. ಈ ಚಿತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದು ಸಾಹಿತಿ, ಪತ್ರಕರ್ತೆ ಸುಮನಾ ಕಿತ್ತೂರು. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕೆಲವೇ ನಿರ್ದೇಶಕಿಯರ ಪೈಕಿ ಸುಮನಾ ಕೂಡ ಒಬ್ಬರು. ನೈಜ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತೆರೆಯ ಮೇಲೆ ತಂದಿರುವ ಇವರು ‘ಕಳ್ಳರ ಸಂತೆ’ ಸಿನಿಮಾ ಮೂಲಕ ನಿರ್ದೇಶಕಿಯಾಗಿ ಚಂದನವನಕ್ಕೆ ಹೆಜ್ಜೆ ಇಟ್ಟವರು. ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಪತ್ರಕರ್ತ ಅಗ್ನಿ ಶ್ರೀಧರ್‌ ಅವರ ಜೊತೆ ‘ಆ ದಿನಗಳು’ ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿ ಅನುಭವ ಗಿಟ್ಟಿಸಿಕೊಂಡವರು. 2016ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರ ಕಾದಂಬರಿ ಆಧಾರಿತ ‘ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು’ ಚಿತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು. ಇವರ ಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ರಾಜ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯೂ ದೊರಕಿದೆ.

ದಶಕದ ಹಿಂದೆ ತೆರೆಕಂಡಿದ್ದ ಪವನ್ ಕುಮಾರ್‌ ನಿರ್ದೇಶನದ ‘ಲೂಸಿಯಾ’ ಸಿನಿಮಾ ಮೂಲಕ ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರರಂಗಕ್ಕೆ ಹೆಜ್ಜೆ ಇಟ್ಟಿದ್ದ ನಟಿ ಶ್ರುತಿ ಹರಿಹರನ್‌, ‘ನಾತಿಚರಾಮಿ’ ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿನ ನಟನೆಗಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಮುಡಿಗೇರಿಸಿಕೊಂಡವರು. ತೆರೆಯಿಂದ ಕೊಂಚ ಸಮಯ ಬಿಡುವು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದ ಅವರು, ಇದೀಗ ಮತ್ತೆ ಬೆಳ್ಳಿತೆರೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳತೊಡಗಿದ್ದಾರೆ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ‘ಸ್ಟ್ರಾಬರಿ’ ಅವರ ಮುಂದಿನ ಚಿತ್ರ. ಜೊತೆಗೆ ಎರಡು ಹೊಸ ಸಿನಿಮಾಗಳನ್ನೂಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ನಿರ್ದೇಶನದ ತಾಲೀಮಾಗಿ ಒಂದು ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ವಿಡಿಯೊ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿ, ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಕನ್ನಡ, ತಮಿಳು, ಮಲಯಾಳಂ ನಂಟು ಇವರಿಗಿದೆ.