ತ್ಯಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಡಗಿದೆ ಸಮಸ್ತರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿ!

ಪರಿಗಣಿಸುವುದು,  ಸಾರ್ವಜನಿ­ಕರು ಕೊಳೆಯುವ ಮತ್ತು ಕೊಳೆಯದೇ ಇರುವ ಕಸವನ್ನು  ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ನೀಡು­ವಂತೆ ಮಾಡು­ವುದು, ಪ್ರತಿ ನೂರು ಮನೆಗೆ ಒಬ್ಬರಂತೆ ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕ­ರನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಒಂದು ಉಸ್ತುವಾರಿ ಸಮಿತಿ ರಚಿಸುವುದು, ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ­ವಾಗಿ­ರುವ ಸ್ವಯಂಸೇವಾ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಹಾಗೂ ಕಸ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವವರ ಪ್ರತಿನಿಧಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಚುನಾಯಿತ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಹಾಗೂ ವಾರ್ಡ್‌ನ ಉಸ್ತುವಾರಿ ಹೊತ್ತಿ­ರುವ  ಅಧಿಕಾರಿ­ಯನ್ನು ಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುದು, ಸಮಿತಿಯ ಮುಂದಾಳತ್ವವನ್ನು ಬಹು­ಸಂಖ್ಯೆಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯನ್ನು ಆಧ­ರಿಸಿ ನೀಡುವುದು ಈ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಪ್ರತಿ ಕುಟುಂಬದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ 1 ರೂಪಾಯಿ­ಯನ್ನು ಕಸ ಸಂಗ್ರ­ಹಿಸುವ ಕಾರ್ಮಿ­ಕರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕು. ಕಸ ಸಂಗ್ರಹಿಸದ ದಿನ ಹಣ ನೀಡಬಾರದು. ಇದ­ರಿಂದ ಅನಿವಾರ್ಯ­ವಾಗಿ ಕಾರ್ಮಿ­ಕರು ಕಸ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮಾಡು­ವಂತಹ ಒತ್ತ­ಡಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ. ಒಬ್ಬ ಕಾರ್ಮಿಕನಿಗೆ ಕನಿಷ್ಠ 100-ರಿಂದ 200 ಮನೆಗಳ  ಉಸ್ತು­ವಾರಿ­ಯನ್ನು ನೀಡ­ಬೇಕು. ಇದು ಪ್ರತಿ ಕಾರ್ಮಿಕ­ನಿಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ₨ 5,000 ಆದಾಯದ ಮೂಲ ಆಗುತ್ತದೆ.

ಸಾರ್ವಜ­ನಿಕರು ಹಾಗೂ ಕಾರ್ಮಿಕ­ರಲ್ಲಿ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿ­ಸಲು ಉಸ್ತುವಾರಿ ಸಮಿತಿಯು ಕಾರ್ಯ­ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಹಮ್ಮಿ­ಕೊಳ್ಳಬೇಕು.   ಕಾರ್ಮಿ­ಕರ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘ­ಗ­ಳನ್ನು ರಚಿಸಿ ಉಳಿ­­ತಾಯ ಯೋಜ­ನೆಗೆ, ಅವರ ಆರೋಗ್ಯ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಮುಂದಾದರೆ ಕಸ ವಿಲೇವಾರಿಯನ್ನು ಅವರು ಸಂಪೂರ್ಣ ವೃತ್ತಿಯನ್ನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಸಹ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.

ಕಸದಿಂದ ರಸ: ಕಸವನ್ನು ಲಾಭದಾಯಕ ರಸವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯವಾದ ಕಾರ್ಯ. ಕೊಳೆಯುುವಂತಹ ಕಸವನ್ನು ಆಯಾ ದಿನವೇ ನಿರ್ವ­ಹಣೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಕಾರ್ಮಿ­ಕರಿಗೆ ಆದಾಯ ಮೂಲವಾಗಿ, ರೈತರಿಗೆ ಸಾವಯವ ಗೊಬ್ಬರವಾಗಿ, ಮಣ್ಣಿಗೆ ಸಾವಯವ ಶಕ್ತಿ­ಯಾಗಿ ಅದನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿ­ಸ ಬಹುದು. ಶ್ರೆಡ್ಡರ್‌ಗಳ ಮುಖಾಂತರ (₨ 50 ಸಾವಿರದಿಂದ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಬೆಲೆ­ಯುಳ್ಳ ಈ ಯಂತ್ರ ಎಲ್ಲ ಕೊಳೆಯುವ ವಸ್ತು­ಗ­ಳನ್ನೂ ಪುಡಿ ಮಾಡು­ತ್ತದೆ) ಕೊಳೆಯುವ ಪದಾರ್ಥ­ಗಳನ್ನು ಮಿಶ್ರ ಮಾಡಿ ಪುಡಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.

ತರ­ಕಾರಿ ತ್ಯಾಜ್ಯ, ಅಡುಗೆ ಪದಾರ್ಥ, ಗಿಡ ಮರಗಳ ಎಲೆ­ಗಳು, ರದ್ದಿ ಪೇಪರ್‌, ಮರಗಳ ಚೆಕ್ಕೆ ಇನ್ನಿತರ ಕೊಳೆಯುವ ಪದಾರ್ಥ­ಗಳನ್ನು ದ್ರವ ಪದಾರ್ಥಗಳಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ಶ್ರೆಡ್ಡರ್ ಬಾಯಿಗೆ ನೀಡು­ವಂತಾದರೆ ಎಲ್ಲವೂ ಮಿಶ್ರಣ­ಗೊಂಡು ಪೌಡರ್ ರೂಪದ ಗೊಬ್ಬರ ತಯಾರಾ­ಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಕೆ.ಜಿ ತ್ಯಾಜ್ಯ ರೂಪಾಂತರಗೊಂಡು 300 ಗ್ರಾಮ್‌ ಗೊಬ್ಬರವಾಗುತ್ತದೆ. ಕಸವನ್ನು ಕೊಳೆ­ಯುವ ಮುಂಚೆಯೇ ಶ್ರೆಡ್ಡರ್‌ಗೆ ಅಳವಡಿಸುವು­ದ­ರಿಂದ ದುರ್ವಾಸನೆ ಇರಲಾರದು. ಒಂದು ವಾರದಲ್ಲಿ ಅದು ಗಾಳಿಗೆ ಒಣಗಿ ಸತ್ವಪೂರ್ಣ ಗೊಬ್ಬರವಾಗಿ ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಗೆ, ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಹಾಗೂ ನಗರದ ತೋಟ­ಗಳಿಗೆ, ಮನೆಗಳ ಕೈ ತೋಟಗಳಿಗೆ ಬಳಸುವಂತೆ ಆಗು­ತ್ತದೆ. ಸಾರಜನಕ ಹಾಗೂ ಕಾರ್ಬನ್‌ಗಳ ಈ ಮಿಶ್ರಣ  ಸತ್ವಪೂರ್ಣ­ವಾದ ಸಾವಯವ ಗೊಬ್ಬರ­ವಾಗು­ತ್ತದೆ.

ಈ ಗೊಬ್ಬರವನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿ ಲಾಭ ಮಾಡಿ­­ಕೊಳ್ಳುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕು. 200 ಕುಟುಂಬಗಳಿಂದ ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳಿಗೆ 500 ಕೆ.ಜಿ.ಯಷ್ಟು ಸಾವಯವ ಗೊಬ್ಬರ­ವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿ­ಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರು­ತ್ತದೆ. ಅದರಿಂದ ಪ್ರತಿ ಕಾರ್ಮಿಕ ₨ 2,000­ದಿಂದ 5,000ದ­ವರೆಗೆ ಆದಾಯ ಪಡೆ­ಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾ­ಗು­ತ್ತದೆ.   ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್, ಕಬ್ಬಿಣ, ಕಲ್ಲು ಹಾಗೂ ಇತರ ಒಣ ತ್ಯಾಜ್ಯ­ ಬೇರ್ಪ­ಡಿಸಿ, ಮರು­ಬಳಕೆ ಮುಖಾಂ­ತರ ಬರುವ ಆದಾಯ­ವನ್ನೂ ಕಾರ್ಮಿಕರೇ ಪಡೆ­ಯು­ವಂತೆ ಆಗಬೇಕು.

ಬೇಕು ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣು ಜೀವಿ­ಗಳು: ಕಸ ನಿರ್ವಹ­ಣೆ­ಯಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣು ಜೀವಿ­ಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆ ಮಾಡ­ಬೇಕಾಗಿ­ರು­ವುದು ಅನಿವಾ­ರ್ಯ­­ವಾಗಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ಜೀವನ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣವೂ ರಾಸಾ­ಯನಿಕ ಬಳಸಲಾ­ಗುತ್ತಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಮಣ್ಣು, ನೀರು, ಗಾಳಿಯ­ಲ್ಲಿರುವ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣು ಜೀವಿಗಳು ನಾಶ­ವಾಗು­ತ್ತಿವೆ. ಹೀಗಾಗ­ದಂತೆ ಪರಿಸರವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ತ್ಯಾಜ್ಯದಿಂದ ತಯಾರಿ­ಸುವ ಗೊಬ್ಬರಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಣು ಜೀವಿಗಳನ್ನು ಸಿಂಪಡಣೆ ಮಾಡಬೇಕು (ಇಫೆರ್ದೆಮ್ ಮೈಕ್ರೊ ಆರ್ಗ್ಯಾನಿಸಂ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ) ಇದರಿಂದ ಕಸದ ದುರ್ವಾಸನೆ ತಡೆಯುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಕಡಿಮೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗೊಬ್ಬರ ತಯಾರಿಸ­ಬಹುದು. 

ಇಂತಹ ವಿಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಕಸ ವಿಲೇವಾರಿಯಿಂದ ಸಾರಿಗೆ ವೆಚ್ಚ ಕಡಿತಗೊಳಿಸುವುದು, ಕಡಿಮೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಬಳಕೆ ಮಾಡುವುದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಸಮಸ್ತ ಜನರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವಂತಹ ಸಮಗ್ರ ಕಸ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಲು ಸಹ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.
(ಲೇಖಕರು ಸಾವಯವ ಕೃಷಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು)