ಖಗ ಜಗದ ದ್ವಿವಿಧ ಸೋಜಿಗ

 

ವಿಸ್ಮಯ ಏನೆಂದರೆ, ಒಂದೇ ಪ್ರಭೇದದ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಹಾಡುಗಳ ಮೂಲ ಶೈಲಿಯೂ ಕೂಡ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ (ಚಿತ್ರ 7ರಲ್ಲಿರುವ ಧ್ವನಿ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ಭಿನ್ನತೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ). ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಆಡುವುದು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯೇ ಆದರೂ ಮೈಸೂರು, ಮಂಡ್ಯ, ಮಂಗಳೂರು ಮತ್ತು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರ ಉಚ್ಚಾರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟ ಭಿನ್ನತೆ ಇದೆಯಲ್ಲ, ಹಾಗೆ!

 

ಹಕ್ಕಿ ಹಾಡು ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದದ್ದರಿಂದಲೇ ಹಾಡುಗಾರ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಗಾನಕಲೆಯನ್ನು ಕೇವಲ ಹುಟ್ಟರಿವಿನಿಂದಲೇ ಕಲಿಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ. ವಾಸ್ತವ ಏನೆಂದರೆ, ಮೊಟ್ಟೆಯಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಕ್ಷಣದಿಂದಲೇ ಹಾಡು ಹಕ್ಕಿಗಳು ತಮ್ಮ ತಂದೆಯ ಮತ್ತು ತಮ್ಮದೇ ಪ್ರಭೇದದ ಇತರ ಗಂಡುಹಕ್ಕಿಗಳ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಆಲಿಸಿ ಆಲಿಸಿ, ಅನುಕರಿಸಿ, ಅಭ್ಯಸಿಸಿ ತಾವೂ ಹಾಡಲು ಕಲಿಯುತ್ತವೆ. ತಮ್ಮದೇ ಪ್ರಭೇದದ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಇತರ ಪ್ರಭೇದಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ ಗುರುತಿಸುವುದನ್ನೂ ಅರಿಯುತ್ತವೆ. ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಯೇ, ತಂದೆ–ತಾಯಿಯರ, ಸಹಚರರ ಸಾಂಗತ್ಯ ಸಿಗದ ಅನಾಥ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಗಾನಕಲೆ ಸಿದ್ಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ; ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯ ‘ಜೀವನ ಪಾಠ’ ಕಲಿತಿಲ್ಲದ ಅಂತಹ ಹಾಡು ಹಕ್ಕಿಗಳು ಸಮರ್ಥ, ಯಶಸ್ವೀ ಜೀವನ ನಡೆಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

 

ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟಗೊಳಿಸಿರುವಂತೆ, ಹಾಡುಹಕ್ಕಿಗಳು ತಮ್ಮ ಪ್ರಭೇದದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯ ಮೂಲ ಪಾಠಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಮೊದಲ ಅರವತ್ತು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಯುತ್ತವೆ. ಮನುಷ್ಯರ ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಲಿನ ಇತರರ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಆಲಿಸಿ, ಕೆಲವೇ ಪದಗಳ ತೊದಲುವಿಕೆಯಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿ, ನಿರರ್ಗಳವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಲು ಕಲಿಯುವಂತೆಯೇ ಹಕ್ಕಿಮರಿಗಳೂ ಒಂದೊಂದೇ ಸ್ವರ ಗ್ರಹಿಸುತ್ತ, ಹಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತ, ಪರಿಶ್ರಮಪಟ್ಟು ಗಾನಕಲೆಯನ್ನು ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

 

ಜನಿಸಿದ ದಿನದಿಂದ ಹತ್ತು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಹೀಗೇ ಕಲಿಕೆಯಲ್ಲೇ ಮಗ್ನವಾಗಿದ್ದು, ಜನನಾನಂತರದ ಮೊದಲ ವಸಂತದಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಹಾಡಲು ಆರಂಭಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಪ್ರಭೇದಗಳಂತೂ ಬದುಕಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಇತರರ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಆಲಿಸುತ್ತ, ತಮ್ಮ ಮನೋಧರ್ಮವನ್ನು ಬೆರೆಸುತ್ತ, ವರ್ಷದಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ, ನಿಷ್ಣಾತ ಹಾಡುಗಾರರಾಗುತ್ತವೆ. ಕೋಗಿಲೆ, ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿ, ಬುಲ್ ಬುಲ್, ಸಿಂಪಿಗ, ಸೂರಕ್ಕಿ, ಥ್ರಶ್, ರಾಬಿನ್, ಆರಿಯೋಲ್, ವಾರ್ಬ್ಲರ್... ಇಂಥವೆಲ್ಲ ಖಗ ಹಾಡುಗಾರರು ಆ ಬಗೆಯ ಗಾನ ವಿಶಾರದರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿವೆ.

 

2. ವಲಸೆ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಹಾದಿ ತಿಳಿಯುವುದು ಹೇಗೆ?

ಪಕ್ಷಿ ವಲಸೆ – ನಿಸರ್ಗ ವಿಸ್ಮಯದ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯ ಒಂದು ವಿದ್ಯಮಾನ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಸುಮಾರು ಐದಾರು ಸಾವಿರ ಪ್ರಭೇದಗಳ ನೂರಾರು ಕೋಟಿ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಗೋಳಾರ್ಧದ ತಮ್ಮ ನೆಲೆಗಳಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ಗೋಳಾರ್ಧದ ಬೆಚ್ಚಗಿನ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನೆಲೆಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗುತ್ತವೆ; ಚಳಿಗಾಲ ಮುಗಿದೊಡನೆ ಮತ್ತೆ ತಮ್ಮ ತವರಿಗೇ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತವೆ. ಈ ಪಯಣ ಕೆಲ ನೂರು ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ಗಳಿಂದ ಹಲವು ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಕಿಲೋ ಮೀಟರ್‌ಗಳಷ್ಟು ದೀರ್ಘವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ‘ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ಟರ್ನ್’ ಹಕ್ಕಿಯ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಎರಡೂ ಪಯಣಗಳ ಒಟ್ಟು ದೂರ 66,000 ಕಿ.ಮೀ! ‘ಸೂಟಿ ಶಿಯರ್ ವಾಟರ್’ ಹಕ್ಕಿಯದು 64,000 ಕಿ.ಮೀ! ‘ಗುಡ್ ವಿಟ್’ ಹಕ್ಕಿಯ ಪ್ರತಿ ತಡೆರಹಿತ ಪಯಣದ ದೂರ 7,145 ಕಿ.ಮೀ. ‘ಗ್ರೇಟ್ ಸ್ನೈಪ್’ ತಾಸಿಗೆ ತೊಂಬತ್ತಾರು ಕಿಲೋ ಮೀಟರ್ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಪಯಣದ 7,000 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರವನ್ನು ತಡೆರಹಿತವಾಗಿ ಹಾರಿ ಮುಗಿಸುತ್ತದೆ!
 

ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಬಹು ಮುಖ್ಯ ಅಂಶ ಏನೆಂದರೆ, ಆಕಾಶಮಾರ್ಗದ ಈ ಸುದೀರ್ಘ ವಲಸೆ ಹಾದಿಗಳು ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ರಸ್ತೆಗಳಂತಲ್ಲ. ಅಡವಿ, ಹುಲ್ಲು ಬಯಲು, ಮರುಭೂಮಿ, ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಅನಂತ ಸಾಗರಾವಾರದ ಮೇಲೂ, ಮಾನವರ ಹಳ್ಳಿ–ಪಟ್ಟಣ–ಮಹಾನಗರಗಳ ಮೇಲೂ ಸಾಗುವ ಈ ಹಾದಿಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಗೋಚರ. ಹಾಗಿದ್ದೂ, ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ಪ್ರತಿ ಬಾರಿಯೂ, ಈ ಅಗೋಚರ ಹಾದಿಗಳನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸಿ ವಲಸೆ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಅತ್ಯಂತ ನಿಖರವಾಗಿ ನಿಶ್ಚಿತ ನೆಲೆಗಳನ್ನೇ – ಅದೇ ಸ್ಥಳದ, ಅದೇ ವೃಕ್ಷದ, ಅದೇ ಕೊಂಬೆಯನ್ನೇ – ತಲುಪುತ್ತವೆ (ಚಿತ್ರ 12)! ಇದು ಸಾಧ್ಯ ಹೇಗೆ?  

 

ವಲಸೆ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಹಾದಿ ತಿಳಿಯುವುದು ಹೇಗೆಂಬ ಪರಮ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಅರಿಯಲು ಹೇರಳ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು, ಪ್ರಯೋಗಗಳು, ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ನಡೆದಿವೆ; ಈಗಲೂ ನಡೆಯುತ್ತಲೂ ಇವೆ. ಅವೆಲ್ಲ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿರುವಂತೆ ವಲಸೆ ಹಕ್ಕಿಗಳು ತಮ್ಮ ಪಯಣದ ಹಾದಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಹಲವಾರು ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತವೆ. ಆ ಬಗೆಯ ಬಹು ವಿಧ ವಿಶೇಷ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳು ಅವಕ್ಕೆ ನಿಸರ್ಗದತ್ತವಾಗಿವೆ. ಮಹದಚ್ಚರಿಯ ಆ ಅಂಶಗಳ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ವಿವರಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ:

 

* ವಲಸೆ ಹಕ್ಕಿಗಳು ತಾವು ಪಯಣಿಸಬೇಕಾದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಎದ್ದು ಕಾಣುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಭೂ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು –ಎಂದರೆ, ನದಿ, ಸರೋವರ, ಬೆಟ್ಟ–ಗುಡ್ಡ–ಪರ್ವತ, ಕಣಿವೆ–ಕೊರಕಲು, ಹುಲ್ಲು ಬಯಲು, ಮರುಭೂಮಿ, ಜೌಗು ಪ್ರದೇಶ, ಸಾಗರತೀರ... ಇತ್ಯಾದಿ ಹೆಗ್ಗುರುತುಗಳನ್ನು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡು ಅವುಗಳನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸುತ್ತ ಸಾಗುತ್ತವೆ (ಚಿತ್ರ 11, 13). ಈ ಬಗೆಯ ಯಾವ ಹೆಗ್ಗುರುತುಗಳೂ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲದ ತೆರೆದ ಸಾಗರದಂಥ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆಗಸದಲ್ಲಿನ ಸೂರ್ಯನ ಸ್ಥಾನ–ದಿಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ತಮ್ಮ ಪಥವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ 

(ಚಿತ್ರ 8)!

 

* ಹಲವಾರು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಹಗಲೂ ಇರುಳೂ ತಡೆರಹಿತವಾಗಿ ಪಯಣಿಸುವ ಖಗ ವಲಸಿಗರು ಇರುಳಿನ ವೇಳೆಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣದ ಹಾದಿ ತಿಳಿಯಲು ಮತ್ತೊಂದು ಅದ್ಭುತ ತಂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಅಕಾಶದಲ್ಲಿನ ಚಂದ್ರನ (ಚಿತ್ರ 10), ಚಂದ್ರನಿಲ್ಲದ ರಾತ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಉಜ್ವಲವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುವ ಕೆಲವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ, ನಕ್ಷತ್ರ ಪುಂಜಗಳ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸುತ್ತ ಅವುಗಳ ಆಧಾರದಿಂದ ಸರಿ ದಾರಿ ಹಿಡಿಯುತ್ತವೆ!
 

* ಆಗಸದ ತುಂಬ ದಟ್ಟ ಮೋಡಗಳು ಮುಸುಕಿರುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನಾಗಲೀ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಾಗಲೀ ಗೋಚರಿಸದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಪಡೆಯುವ ಮತ್ತೊಂದು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ವಲಸೆ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಹುಟ್ಟರಿವಿನಿಂದಲೇ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಅವು ಸ್ಪಂದಿಸುತ್ತವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ‘ದಿಕ್ಸೂಚಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದ ನಾವಿಕನಂತೆ’ ಭೂ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ನೆರವಿನಿಂದ ತಮ್ಮ ಉದ್ದೇಶಿತ, ಪೂರ್ವ ನಿಶ್ಚಿತ ವಲಸೆ ನೆಲೆಯತ್ತ ಈ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಪಯಣಿಸುತ್ತವೆ; ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ತಲುಪುತ್ತವೆ.
 

* ಇಂತಹ ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಖಗ ವಲಸಿಗರ ಅತಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳೂ ಕೂಡ ಅವುಗಳ ವಲಸೆ ಪಯಣಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತವೆ. ವಿಸ್ಮಯ ಏನೆಂದರೆ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಅತಿ ನೇರಿಳೆ ಬೆಳಕನ್ನೂ ಕಾಣಬಲ್ಲ ದೃಷ್ಟಿ ಶಕ್ತಿ ಇದೆ; ಅತಿ ಮಂದ್ರ ಶಬ್ದಗಳನ್ನೂ ಗ್ರಹಿಸಬಲ್ಲ ಶ್ರವಣ ಶಕ್ತಿ ಇದೆ; ಅತ್ಯಂತ ಕ್ಷೀಣ ವಾಸನೆಗಳನ್ನೂ ಗುರುತಿಸಬಲ್ಲ ಘ್ರಾಣ ಶಕ್ತಿ ಇದೆ! ಇವುಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ಅವು ನೂರಾರು ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಿಂದಲೇ ಕಡಲಿನ ಭೋರ್ಗರೆತವನ್ನೂ ನದಿಗಳ ಮೊರೆತವನ್ನೂ ಅಡವಿಗಳ ವಾಸನೆಗಳನ್ನೂ ಸ್ಫಷ್ಟವಾಗಿ ಅರಿಯುತ್ತವೆ! ಜನ್ಮಜಾತವಾಗಿಯೇ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುವ ಇಂಥವೆಲ್ಲ ಪರಮ ವಿಶೇಷ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳಿಂದ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಎಷ್ಟೇ ದೂರದ, ಆಕಾಶಮಾರ್ಗದ, ಅಗೋಚರ ವಲಸೆ ಹಾದಿಯೂ ನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.

ಎನ್.  ವಾಸುದೇವ್