ಹರಿವಿನ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಅರಿವು ಹುಡುಕುತ್ತಾ...

ಕೃಷ್ಣರಾಜಸಾಗರದಲ್ಲಿರುವ ‘ಬೃಂದಾವನ’ ಉದ್ಯಾನವನ್ನು ಮಿರ್ಜಾ ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ ಉಸ್ತುವಾರಿಯಲ್ಲಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು.  ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ವಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್‌ ಮಹಾರಾಜರು ಮತ್ತು ಮಿರ್ಜಾ ಅವರು ಕಾಶ್ಮೀರ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ದಾಗ, ಶ್ರೀನಗರದಲ್ಲಿರುವ ಶಾಲಿಮಾರ್ ಉದ್ಯಾನವನ ಅವರ ಮನಸೆಳೆಯಿತಂತೆ. ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿಯೂ ಇಂತಹ ಒಂದು ಉದ್ಯಾನವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಅವರ ಹಂಬಲವೇ ‘ಬೃಂದಾವನ’ ರೂಪುಗೊಳ್ಳಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇವರಿಬ್ಬರ ಮೈತ್ರಿ ಅದೆಷ್ಟೋ ಕಲ್ಯಾಣ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ನಾಡಿಗಾಗಿ ಮಾಡಿದೆ. ಮಿರ್ಜಾ ಅವರು ಆಕಾಶವಾಣಿಯ ಭಾಷಣ ಮಾಡುತ್ತಾ ಮೈಸೂರಿನ ಜನಕ್ಕೆ ಸ್ವದೇಶಿ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು. ಅದು ಹೀಗಿದೆ:

‘‘ಮೈಸೂರು ಸೋಪಿನಲ್ಲಿ ಮೈತೊಳೆಯಿರಿ, ಮೈಸೂರು ಟವೆಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿಯೆ ಮೈ ಒರೆಸಿಕೊಳ್ಳಿ, ಮೈಸೂರು ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿರಿ, ಸವಾರಿಗೆ ಮೈಸೂರು ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ, ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ದವಸ-ಧಾನ್ಯವನ್ನು ತಿನ್ನಿರಿ, ಮೈಸೂರು ಸಕ್ಕರೆ ಮಿಶ್ರಿತ ಮೈಸೂರು ಕಾಫಿ ಕುಡಿಯಿರಿ, ಮೈಸೂರು ಸಿಮೆಂಟ್ – ಮೈಸೂರು ಟಿಂಬರ್ ಹಾಗೂ ಮೈಸೂರು ಉಕ್ಕು ಬಳಸಿ ಮನೆ ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಮೈಸೂರಿನ ಕಾಗದ ಬಳಸಿರಿ’’.
ಈ ಹೊತ್ತಿಗೂ ಮಿರ್ಜಾ ಅವರ ಸ್ವದೇಶಿ ಸಂದೇಶ ಪ್ರಸ್ತುತ. ಇಂದಿನ ಅಧಿಕಾರಿ ವರ್ಗ ಮತ್ತು ಯುವಜನತೆ ಮಿರ್ಜಾ ಮತ್ತು  ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರ ಕಾಯಕ ತತ್ವವನ್ನು ಕಾವೇರಿ ತೀರದಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಾರೆ ಕಂಡು ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆಯಬೇಕಾಗಿದೆ.

ಕೃಷ್ಣರಾಜಸಾಗರದಿಂದ ಹರಿಯುವ ಕಾವೇರಿ ರಂಗನತಿಟ್ಟು ಅರಣ್ಯಧಾಮದಲ್ಲಿ ಅದೆಷ್ಟೋ ದೇಶದಿಂದ ವಲಸೆ ಬರುವ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಆಶ್ರಯ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾಳೆ. ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದ ಮೂಲಕ ಸೋಮನಾಥಪುರ ತಲುಪುವ ಕಾವೇರಿ ನಮಗೆ ಹೊಯ್ಸಳರ ಕುಶಲತೆಯನ್ನು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ತೋರುತ್ತಾಳೆ. ತಲಕಾಡು ದಾಟಿ ತಿರುಮಕೂಡಲುವಿನಲ್ಲಿ ಕಾವೇರಿ ಕಬಿನಿ ನದಿಯೊಡನೆ ಸಂಗಮವಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ಕಾವೇರಿ ಬೃಹತ್ ನಗರಗಳ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಮಾಡಿಲ್ಲ.

ಚಾಮರಾಜನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣಾವತಿ ನದಿಯ ಜೊತೆ ಕಾವೇರಿ ಸಂಗಮವಾಗುತ್ತದೆ. ತಲಕಾಡಿನಿಂದ ಮಳವಳ್ಳಿ ಬಳಿಯಿರುವ ಶಿವನಸಮುದ್ರದ ಕಡೆ ಹರಿಯುವಾಗ ಕಾವೇರಿಯ ಸೊಬಗು ವರ್ಣನೆಗೆ ನಿಲುಕದ್ದು. ಭತ್ತದ ಗದ್ದೆಗಳ ನಡುವಿನ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ವೇಗವಾಗಿ ಸೈಕಲ್‌ ತುಳಿದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಖುಷಿ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದುದು.

ಕೋಲಾರದ ಚಿನ್ನದ ಗಣಿಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ ಪೂರೈಸುವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಶಿವನಸಮುದ್ರ ಜಲಾಗಾರ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿಂದ ತೊರೆಕಾಡನಹಳ್ಳಿಗೆ ಕಾವೇರಿ ಕಾಲುವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಿಯುತ್ತಾಳೆ. ತೊರೆಕಾಡನಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಆನೆ ಗಾತ್ರದ ಪೈಪುಗಳ ಮೂಲಕ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ನೀರು ಪೂರೈಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಅಂದಹಾಗೆ, ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಎಷ್ಟು ನೀರು ಬೇಕಾಗಿದೆ? ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೆಷ್ಟು ನೀರಿನ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿದೆ? ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸಿದರೆ ದಿಗಿಲು ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಹೀಗಿವೆ:

2011 2021
ಜನ ಸಂಖ್ಯೆ  73.4 ಲಕ್ಷ  100 ಲಕ್ಷ
ನೀರಿನ ಪೂರೈಕೆ ಆಗುತ್ತಿರುವುದು  900 MLD ?
ಆವಶ್ಯಕತೆಯಿರುವುದು 1500 MLD 2000
ನೀರಿನ ಕೊರತೆ  600 MLD 1000 MLD

2021ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಸುಮಾರು ಅರ್ಧ ಬೆಂಗಳೂರು ಬಾಯಾರಿಕೆಯಿಂದ ಬಳಲಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ನೀರಿನ ಪೂರೈಕೆ ಬರೀ ಕಾವೇರಿ ನದಿಯಿಂದ ಮಾತ್ರ ಆಗುವುದು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಕೆರೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುವುದೊಂದೇ ದಾಹ ಪರಿಹಾರದ ಮಾರ್ಗ.
ಶಿವನಸಮುದ್ರದಿಂದ ಮೇಕೆದಾಟು ಮೂಲಕ ಕಾವೇರಿ ಹೊಗೇನಕಲ್ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಕಾವೇರಿಯ ತಮಿಳುನಾಡು ಹರಿವು ಆರಂಭ.

ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಪಯಣ
ಮೆಟ್ಟೂರಿನಿಂದ ‘ಕಾವೇರಿ ಯಾತ್ರೆ’ಯ ನನ್ನ ಎರಡನೆ ಮಜಲು ಆರಂಭವಾಯಿತು.
ಮೆಟ್ಟೂರು ತಲುಪುವವರೆಗೂ ನಾನು ಕನ್ನಡವನ್ನು ಎಲ್ಲಿಯೂ ಮಿಸ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಪರಿಸರ ಕೂಡ ಬೇರೆಯಾಗಿತ್ತು. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಟೀ ಕುಡಿಯಲು ಹೋದರೆ ಅಂಗಡಿಯವನು ಟೀವಿ ನೋಡಿಕೊಂಡೇ ಗಾಜಿನ ಲೋಟಕ್ಕೆ ‘ಚಾಯ್’ ಸುರಿದ.

ಕೃಷ್ಣರಾಜಸಾಗರಕ್ಕಿಂತ ಎರಡು ಪಟ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾದ ಮೆಟ್ಟೂರು ಅಣೆಕಟ್ಟು ನಿರ್ಮಾಣವಾದದ್ದು ಬ್ರಿಟಿಷ್‌ ಆಡಳಿತದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ. ಮೆಟ್ಟೂರಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿವೆ. ಉಷ್ಣ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಸ್ಥಾವರ ಕೂಡ ಅಲ್ಲಿದೆ. ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ಮತ್ತು ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು ಸಾಕಷ್ಟಿವೆ. ಎಲ್ಲರೂ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಪೈಪುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನೀರನ್ನು ಕಾವೇರಿಯನ್ನು ಆವಾಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವರೇ!

ಮೆಟ್ಟೂರಿನಿಂದ ಭವಾನಿ ಕ್ಷೇತ್ರದತ್ತ ನನ್ನ ಸೈಕಲ್‌ ಪಯಣ ಮುಂದುವರೆಯಿತು. ಭವಾನಿ ಪುಣ್ಯಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾವೇರಿ ಮತ್ತು ಭವಾನಿ ನದಿಗಳ ಸಂಗಮವಾಗುತ್ತದೆ.

ಕೇರಳದ ‘ಸೈಲೆಂಟ್ ವ್ಯಾಲಿ’ ಮತ್ತು ‘ಅಟ್ಟಪಡಿ’ ಗಿರಿ ಶ್ರೇಣಿಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಹರಿಯುವ ಭವಾನಿ ನೀಲಗಿರಿಯತ್ತ ಸಾಗುತ್ತಾಳೆ. ನೀಲಗಿರಿ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯ ತಾಣ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅತೀ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ನೀಲಗಿರಿ ತಾರ್, ನೀಲಗಿರಿ ಚಿಟ್ಟೆ, ನೀಲಗಿರಿ ಲಂಗೂರ್ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಭೇದಗಳು. ಊಟಿ, ಕೂನೂರು ದಾಟಿಕೊಂಡು ಮೆಟ್ಟೂಪಾಳ್ಯಂ ಮೂಲಕ ಭವಾನಿಗೆ ನದಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. 

ಭವಾನಿಯಿಂದ ಕರೂರಿನತ್ತ ಸೈಕಲ್ ತುಳಿಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಮರಗಳಿಲ್ಲದ ಪರಿಸರ ನೀರಸವೆನ್ನಿಸಿತು. ರಸ್ತೆ ಉದ್ದಕ್ಕೂ‌ ಸಿಗುವ ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ವಾಹನಗಳ ಚೀತ್ಕಾರದೊಂದಿಗೆ ಟೀವಿಗಳ ಅಬ್ಬರ ಕೇಳಿಸುತ್ತದೆ. ರಸ್ತೆ ಮಧ್ಯೆ ನೂಲುವ ಯಂತ್ರಗಾರಗಳ ಕಟ್ –ಕಟ್ ಎನ್ನುವ ಕಿವಿಗೆ ಅಪ್ಪಳಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಅಂದಹಾಗೆ, ಕರೂರು ಬಸ್‌ಗಳ ‘ಬಾಡಿ ಬಿಲ್ಡ್’ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದುದು.

ಕರೂರು ಮತ್ತು ಭವಾನಿಯ ಮಧ್ಯೆ ಅಮರಾವತಿ ಮತ್ತು ನೋಯಲ್ ನದಿಗಳು ಕಾವೇರಿಗೆ ಬಂದು ಸೇರುತ್ತವೆ. ಕರೂರಿನಿಂದ ತಿರುಚನಾಪಳ್ಳಿಯ ದ್ವಾರದತ್ತ ಸೈಕಲ್ ತುಳಿದಾಗ, ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ಬಂದು ಜಟ್ಟಿಯೊಬ್ಬನೊಡನೆ ಕುಸ್ತಿಯಾಡಿ, ಅವನನ್ನು ಕೆಡವಿ ಬಂದ ನಮ್ಮ ಮೈಸೂರಿನ ದೊರೆ ರಣಧೀರ ಕಂಠೀರವನ ನೆನಪು ಬರುತ್ತದೆ.

ಶ್ರೀರಂಗಂನತ್ತ...
ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ಪಯಣಿಸಿದ ನನ್ನ ಸೈಕಲ್‌ ಮುಟ್ಟಿದ್ದು ಶ್ರೀರಂಗಂ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು. ಶ್ರೀವೈಷ್ಣವರ ಪಾಲಿಗೆ ಭೂವೈಕುಂಠ ಎಂದೇ ಶ್ರೀರಂಗಂ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಇಲ್ಲಿಯ ರಂಗನನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಆದಿ, ಮಧ್ಯೆ ಮತ್ತು ಅಂತ್ಯ ರಂಗನನ್ನು ನೋಡಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀರಂಗಂ ಏಳು ಸುತ್ತಿನ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಬೃಹತ್ ಸಮುಚ್ಛಯ. ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿಯೇ ದೊಡ್ಡ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯ ಎನ್ನುವುದು ಇದರ ಹೆಮ್ಮೆ.

ಕಾವೇರಿ ಮತ್ತು ಕೊಲರೂನ್ ನದಿಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಇರುವ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಏಳು ಪರಿಧಿಗಳಿದ್ದು ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಏಳು ಪ್ರಾಕಾರಗಳನ್ನು ದಾಟಿಕೊಂಡು ಹೋಗಬೇಕು. ಏಳು ಕೋಟೆಗಳಂತೆ ಬೃಹತ್ತಾದ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ಹೋಗಬೇಕು. ಏಳೂ ಪ್ರಾಕಾರಗಳ ಸುತ್ತ 21 ಗೋಪುರಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ ತತ್ತ್ವವನ್ನು ಪ್ರಚುರ ಪಡಿಸಿದ ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರ ಸಮಾಧಿ ಕೂಡ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಇದೆ. ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು ನೋಡಲು ಸೈಕಲ್ ಹೇಳಿಮಾಡಿಸಿದ ಜೊತೆಗಾರ.

ತಿರುವಾಯೂರು
ತಿರುವಾಯೂರಿಗೂ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತಕ್ಕೂ ವಿಶಿಷ್ಟ ನಂಟು. ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ರತ್ನತ್ರಯರಾದ ಶ್ಯಾಮ ಶಾಸ್ತ್ರಿ, ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತರು ಮತ್ತು ತ್ಯಾಗರಾಜರು– ಈ ಮೂವರೂ ಮಹಾನುಭಾವರು ತಿರುವಾರೂರಿನಲ್ಲಿಯೇ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು. ಅಲ್ಲಿಯ ತ್ಯಾಗರಾಜ ಸ್ವಾಮಿಯ ಗುಡಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ, ತ್ಯಾಗರಾಜರ ಸಮಾಧಿಯನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿದೆ.

ಪಾಳುಬಿದ್ದಿದ್ದ ತ್ಯಾಗರಾಜರ ಸಮಾಧಿಯನ್ನು ಪುನರುತ್ಥಾನಗೊಳಿಸಿ ‘ತ್ಯಾಗರಾಜರ ಆರಾಧನೆ’ಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿ ಬೆಂಗಳೂರು ನಾಗರತ್ನಮ್ಮ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ತ್ಯಾಗರಾಜರ ಆರಾಧನೆ ಇಂದಿಗೂ ಜನವರಿ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ನಾಗರತ್ನಮ್ಮನವರು ‘ಸ್ತ್ರೀ ನಾಟಕ ಮಂಡಳಿ’ಯ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು. ಅವರು ಕಟ್ಟಿಸಿದ ತ್ಯಾಗರಾಜ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ‘ತ್ಯಾಗರಾಜ ಟ್ರಸ್ಟ್’ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.

ನಂಜನಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ, ಮುಂದೆ ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಕಛೇರಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿ, ಮಹಾರಾಜರಿಂದ ಸನ್ಮಾನ ಮತ್ತು ಬಹುಮಾನವನ್ನು ಪಡೆದು, ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಿ, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಕಾವೇರಿ ನದಿಯ ತೀರದಲ್ಲಿ ತ್ಯಾಗರಾಜರ ಗುಡಿಯ ದೇವಿಯಾಗಿ ನಿಂತಿರುವ ನಾಗರತ್ನಮ್ಮ ಅವರಿಗೆ ಸಾಷ್ಟಾಂಗ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿ ಸೈಕಲ್ ಹತ್ತಿದೆ.

ತಿರುವಯ್ಯೂರಿನಿಂದ ತಂಜಾವೂರಿನತ್ತ ನನ್ನ ಸೈಕಲ್ ತಿರುಗಿಸಿದೆ. ಒಂದು ಸಾವಿರ ವರ್ಷದ ತಂಜಾವೂರು ಬೃಹದೀಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ ನಿಜಕ್ಕೂ ಅದ್ಭುತ. ಮುಖ್ಯ ದ್ವಾರದಲ್ಲಿಯ ದ್ವಾರಪಾಲಕರನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹಿಂದೆ ಇರುವ ಮಹತ್ತರ ಕಲ್ಪನೆಯ ಅರಿವಾಗುತ್ತದೆ. 256 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಗೋಪುರದ ನೆರಳು ಎಲ್ಲೂ ಬೀಳದಂತೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.

ತಂಜಾವೂರಿನ ನಾಯಕರು ಮೂಲತಃ ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನವರು. ವಿಜಯನಗರದ ಅರಸರ ಅಧೀನರಾಗಿ ಆಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ನಾಯಕ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಮೊದಲನೆ ದೊರೆ ಸೇವಪ್ಪ ನಾಯಕ. ವಿಜಯನಗರದ ಅರಸರ ಆಜ್ಞೆಯ ಮೇರೆಗೆ ತಂಜಾವೂರಿನ ಆಡಳಿತದ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಹೊತ್ತನು. ಈ ವಂಶದಲ್ಲಿ ರಘನಾಥ ನಾಯಕನೆಂಬ ಮೇಧಾವಿ ಕನ್ನಡ, ತೆಲುಗು, ತಮಿಳು ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ.

ತಂಜಾವೂರಿನ ಸರಸ್ವತಿ ಭಂಡಾರವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಂಡು ಕುಂಭಕೋಣಂನತ್ತ ನನ್ನ ಸೈಕಲ್ ಸಾಗಿತು. ಕುಂಭಕೋಣಂ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಊರು. ಎಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರೂ ದೇವರುಗಳೆ. ಆದಿಕುಂಬೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಶ್ರೀರಂಗಪಾಣಿ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಇಲ್ಲಿಯ ಭವ್ಯತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ದಿವ್ಯತೆಯನ್ನು ತೋರುತ್ತವೆ.

ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಗಣಿತಜ್ಞ ರಾಮಾನುಜಂ ಕುಂಭಕೋಣಂನವರು. ಅವರ ಮನೆಯನ್ನು ಒಂದು ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ವಿಶ್ವದ ಮೂಲೆ ಮೂಲೆಗಳಿಂದ ಅದೆಷ್ಟೋ ಗಣಿತಜ್ಞರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ಕೊಟ್ಟು ಅವರಿಗೆ ಶ್ರದ್ಧಾಂಜಲಿಯನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ರಾಮಾನುಜಂ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಗುಡಿಯ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಬಳಪವನ್ನು ಹಿಡಿದು ಗಣಿತದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಮೇಲೆ ಪರಿಹರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂಬುದು ತಿಳಿಯಿತು. ‘ಒಂದು ಗಣಿತದ ಉಕ್ತಿ ಭಗವಂತನ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲವಾದರೆ ಆ ಉಕ್ತಿ ನನಗೆ ಅರ್ಥ ಹೀನ’ ಎನ್ನುವ ಅವರ ಮಾತು ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವಂತಿದೆ.

ಕುಂಭಕೋಣಂ ನಂತರ ನಾನು ಭೇಟಿ ಕೊಟ್ಟ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಳ ಪುಹಾರ್. ‘ಕಾವೇರಿ ಪಟ್ಟಣಂ’ ಎಂದು ಈ ಊರನ್ನು ಹಿಂದೆ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಪುಹಾರ್ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಾಜಧಾನಿ ನಗರವಾಗಿತ್ತು. ತಮಿಳಿನ ‘ಶಿಲಪ್ಪದಿಗಾರಂ’ ಮಹಾಕಾವ್ಯನಲ್ಲಿನ ನಾಯಕಿ ಕನ್ನಗಿಯ ಜೀವನವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಕಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.

ಪುಹಾರ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಸೈಕಲ್ ತುಳಿದು ದಣಿದೆ. ಸಮುದ್ರದ ಅಲೆಗಳ ಜೊತೆಗಿನ ಆಟದಲ್ಲೇ ದಣಿವು ಕಳೆದುಕೊಂಡೆ. ಅಲೆಗಳು ಮೈಮೇಲೆ ಅಪ್ಪಳಿಸುವಾಗ ಹಲವಾರು ದೃಶ್ಯಗಳು ಕಣ್ಣ ಮುಂದೆ ಬಂದವು. ಎಷ್ಟೆಲ್ಲ ದೇವರುಗಳು, ಮಹಾನುಭಾವರು, ವೀರಪ್ಪನ್‌ನಂತಹ ಕಳ್ಳರು, ಸಂಗೀತಗಾರರು, ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ಗಣಿತಜ್ಞರು, ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳಂಥ ಊರುಗಳು, ನಾಗರಹೊಳೆಯ ಆನೆಗಳು– ವಿಶ್ವದ ಅದ್ಭುತಗಳಂತೆ ಕಾಣಿಸುವ ಈ ಎಲ್ಲ ದೃಶ್ಯಗಳ ಹಿಂದೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ನಿಗೂಢವಾಗಿ ಇರುವ ಏಕಮಾತ್ರ ಅಂಶ ‘ಕಾವೇರಿ’. ಅದೆಷ್ಟೋ ಮಂದಿಗೆ ಕಾಳು ಮತ್ತು ಬಾಳು ಕೊಡುವ ಈ ಕಾವೇರಿ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಕಾವೇರಿ ಪುಹಾರ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಗರವನ್ನು ಸೇರುತ್ತಾಳೆ.

ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತಮಿಳರು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡಿಗರು ಅದೆಷ್ಟೋ ಕಾಲುವೆಗಳನ್ನು ಹೆಗಲಿಗೆ ಹೆಗಲು ಕೊಟ್ಟು ಕಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ವಿಜಯನಗರದ ಅರಸರ ಕನ್ನಡ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ತಾಂಜಾವೂರಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿದ್ದಾರೆ. ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ತಮಿಳು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಉದಾತ್ತ ಕೊಡು–ಕೊಳು ಸಂಬಂಧದ ರೂಪಕದಂತೆ ಕಾವೇರಿ ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಆದರೆ, ಕಾವೇರಿಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ನಾವು ರಾಜಕಾರಣ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ. ಕಾವೇರಿ ಬರಿ ನದಿಯಲ್ಲ; ಕನ್ನಡ – ತಮಿಳು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಚೈತನ್ಯವೂ ಹೌದೆನ್ನುವುದನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.