ಕರಾವಳಿಯ ಪ್ರಗತಿಯೂ, ಹೋರಾಟದ ಹಾದಿಯೂ...

ನದಿ ತಿರುವು
ಈ ನಡುವೆ ರಾಜ್ಯದ ಬರಪೀಡಿತ ಬಯಲುಸೀಮೆಯ ಆರೇಳು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿಗೆ ನೀರುಣಿಸುವ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ `ನೇತ್ರಾವತಿ ತಿರುವು' ಯೋಜನೆ ಗರಿಗೆದರಿತು. ಇದರ ವಿರುದ್ಧ ಪಕ್ಷಭೇದ ಮರೆತು ಇಲ್ಲಿನ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಹೋರಾಡಿದರು. ಸದನದ ಒಳಗೂ ಹೊರಗೂ ಇದರ ಕೂಗು ಎದ್ದಿತು. ನೇತ್ರಾವತಿಯಲ್ಲಿ ಹರಿದು ಸಮುದ್ರ ಸೇರುವ ನೀರನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿ ಬಯಲುಸೀಮೆಗೆ ಹರಿಸಬಹುದು ಎಂಬುದಾಗಿ ನಿವೃತ್ತ ನೀರಾವರಿ ಎಂಜಿನಿಯರ್ ಜಿ.ಎಸ್.ಪರಮಶಿವಯ್ಯ ಅವರು ನೀಡಿದ್ದ ವರದಿಯ ಶಿಫಾರಸಿನ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಆದರೆ ಈ ಯೋಜನೆಯೇ ಅವೈಜ್ಞಾನಿಕ, ಕಾರ್ಯಸಾಧುವಲ್ಲ ಎಂಬುದಾಗಿ ವಾದ-ಪ್ರತಿವಾದಗಳು ಜೋರಾದವು. ರಾಜ್ಯದ ಬಹುಜನರ ಬೇಡಿಕೆ ಮೇರೆಗೆ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಸ್ಪಂದಿಸಿದರೂ ಅದನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ.

ಅಷ್ಟರಲ್ಲೇ `ಎತ್ತಿನ ಹೊಳೆ' ಯೋಜನೆ ಎಂಬ ಇನ್ನೊಂದು ರೂಪದಲ್ಲಿ ಇದು ಮತ್ತೆ ಚಾಲನೆಗೆ ಬಂತು. ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಾನಿ ಮಾಡದೆ ನೇತ್ರಾವತಿಯ ಉಗಮ ಸ್ಥಾನ ಹಾಗೂ ಉಪ ನದಿಯಾದ ಎತ್ತಿನ ಹೊಳೆಯಿಂದ ನೀರನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಾಗೂ ಇತರ ಮೂಲಗಳ ನೀರನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡು ಒಟ್ಟು 24.05 ಟಿಎಂಸಿ ನೀರನ್ನು ಬಯಲುಸೀಮೆಗೆ ಹರಿಸಬಹುದು ಎಂದು ನೀರಾವರಿ ನಿಗಮವೂ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತು. ಅದೀಗ ವಿವಾದದ ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದುವಾಗಿದೆ.

`ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟದ ಹೃದಯ ಭಾಗದಲ್ಲೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ನಿರ್ಮಿಸಿ ನೀರನ್ನು ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ತಿರುಗಿಸುವುದರಿಂದ ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿಯೂ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಆಗಿಯೇ ಆಗುತ್ತದೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟ ಮತ್ತು ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರದ ನಡುವೆ ನೇತ್ರಾವತಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದು ಮಳೆಗೆ ಮೂಲ ಆಧಾರವಾಗಿದೆ. ಮಳೆ ಮತ್ತು ಹೊಳೆಯ ಸಂಬಂಧವೇ ಕಡಿದು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಅಡವಿಯಲ್ಲಿ ಅಣೆಕಟ್ಟೆ ಕಟ್ಟಿದಾಗ ಭೂಕುಸಿತ ಸಂಭವಿಸಬಹುದು. ಮೊದಲೇ ಇದು ಭೂಕಂಪನ ಸಂಭವಿಸಬಹುದಾದ ಅಪಾಯದ ವಲಯವಾಗಿದೆ.

ಉತ್ತರಾಖಂಡದಂತಹ ದುರಂತಕ್ಕೆ ಎಡೆ ಆಗಬಹುದು. ಈ ಯೋಜನೆ ವಿಫಲವಾದರೆ ಅತ್ತ ಬಯಲುಸೀಮೆಗೂ ನೀರೂ ಲಭಿಸದೆ, ಇತ್ತ ನದಿ ಮೂಲಕ್ಕೂ ಕುತ್ತು ಬರಬಹುದು. ಒಮ್ಮೆ ಬತ್ತಿ ಹೋದರೆ ನದಿಯ ಮರುಸೃಷ್ಟಿ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ನದಿಯ ನೀರು ಸಮುದ್ರ ಸೇರುವುದು ಜಲಚರ ಜೀವಿಗಳಿಗೂ ಅಗತ್ಯ' ಎಂದು ಪರಿಸರವಾದಿಗಳು ಬಲವಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಇದೇ ವೇಳೆ ಈ ಯೋಜನೆಗೆ ಚಾಲನೆ ಕೊಡುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಣವನ್ನು ಮೀಸಲಿಟ್ಟ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಡಿ.ವಿ.ಸದಾನಂದ ಗೌಡರು, ಈಚೆಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಮಾಧ್ಯಮದವರ ಮುಂದೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತ `ಎತ್ತಿನ ಹೊಳೆ ಯೋಜನೆಯಿಂದ ಒಂದೇ ಒಂದು ಮರ ಕೂಡ ನಾಶ ಆಗದು. ಈ ಕುರಿತ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಗೊಳಿಸುತ್ತೇನೆ' ಎಂದು ಹೇಳಿ ಹೋದವರು ಮತ್ತೆ ಇತ್ತ ತಲೆ ಹಾಕಿಲ್ಲ. ಹೊಸ ಸರ್ಕಾರ ಹಿಂದಿನ ಸರ್ಕಾರದ ಮೇಲೆ ಭಾರ ಹಾಕಿ ಅದನ್ನೇ ಮುಂದುವರಿಸುವ ಚಿಂತನೆ ನಡೆಸಿದೆ.

ನಿದ್ದೆಗೆಡಿಸಿದ ನಿಡ್ಡೋಡಿ
ಎತ್ತಿನ ಹೊಳೆಯ ಕಾವು ಆರುವ ಮುನ್ನವೇ ಕರಾವಳಿಯ ನಿದ್ದೆಗೆಡಿಸುವ ಮತ್ತೊಂದು ಯೋಜನೆ ಸುದ್ದಿ ಮಾಡಿದೆ. ಮಂಗಳೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ನಿಡ್ಡೋಡಿಯಲ್ಲಿ 4,000 ಮೆಗಾವಾಟ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಉಷ್ಣ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಗುಲ್ಲು ಎದ್ದಿದೆ. ಮೂಡುಬಿದಿರೆ ಸಮೀಪದ ನಿಡ್ಡೋಡಿ ಸುತ್ತಮುತ್ತ 8000 ಎಕರೆ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಈ ಸ್ಥಾವರ ಯೋಜನೆ ಬರಲಿದೆ ಎಂಬ ಮಾಹಿತಿ ಹಾಗೂ ಅದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾದ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳು ಪ್ರತಿಭಟನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯ ಸಾಧ್ಯಾಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸಲು ಹೋದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮುಖಂಡರ ನಿಯೋಗಕ್ಕೆ ಈಚೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯರು ಚಪ್ಪಲಿ, ಪೊರಕೆ ಹಿಡಿದು ಬಿಸಿ ಮುಟ್ಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಿಂದ ಎಚ್ಚೆತ್ತ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಯೋಜನೆಗೆ ತಮ್ಮ ವಿರೋಧ ಇದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ಸವ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಿದ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲಾ ಉಸ್ತುವಾರಿ ಸಚಿವ ರಮಾನಾಥ ರೈ ಅವರು `ಹೊಸ ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಗೆ ಸರ್ಕಾರ ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ನಾವು ಸ್ಪಂದಿಸಲೇಬೇಕು' ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಮತ್ತೆ ಜನರನ್ನು ಕೆರಳಿಸಿದೆ. `ಕರಾವಳಿ ಉಳಿಸಿ' ಹೋರಾಟ ಸಮಿತಿ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿದೆ. ಹೋರಾಟದ ಹಾದಿಗಳು ಮತ್ತೆ ಸಾಗರೋಪಾದಿಯಲ್ಲಿ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿವೆ.

ಕೊಟ್ಟದ್ದರಲ್ಲಿ ತೃಪ್ತಿ ಹೊಂದುವ ಜನರು
ಕರಾವಳಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಶ್ರಮ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ ಇರಿಸಿದ ಈ ಭಾಗದ ಜನರ ಕೊಡುಗೆ ದೊಡ್ಡದಿರುವುದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತಿರುವ ಸಂಗತಿ. 60-70ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈಗೆ ಹೋಗಿ ಕಾಸು ಮಾಡಿದವರ ಸಾಹಸ, ದುಬೈ, ಸೌದಿಗೆ ಹೋದವರು ಕಳುಹಿಸಿದ ದುಡ್ಡನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಚೆಲ್ಲಿದ್ದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಒಂದಿಷ್ಟು ಪ್ರಗತಿ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಸರ್ಕಾರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಕ್ಕೆ ಒತ್ತು ನೀಡದಿದ್ದರೂ ಜನ ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿದ್ದಿಲ್ಲ. ಕೊಟ್ಟದ್ದರಲ್ಲಿ ತೃಪ್ತಿ ಹೊಂದುವ ಸ್ವಭಾವ ಇವರದ್ದು. ಪ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್ ಉದ್ಯಮಗಳು, ಸ್ಥಾವರಗಳೂ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿವೆ ಎಂಬ ಮಾತೂ ಸುಳ್ಳಲ್ಲ.

ಬೃಹತ್ ಬಂದರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮಂಗಳೂರು ರಾಜ್ಯದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲೂ ಹೌದು. ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಇಲ್ಲಿಂದಲೇ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಮಹಾನದಿ ಉಗಮವಾಗಬೇಕು ಎಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆಯೂ ತಪ್ಪಲ್ಲ. ಆದರೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟವನ್ನೂ ಸೆರಗಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಕರಾವಳಿಗೆ ಎಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿ ಇದೆ ಎಂಬುದರ ಕೂಲಂಕಷ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸದೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಬಹುದೇ ಎಂಬ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಶ್ನೆಯೊಂದಿಗೆ, ಲಕ್ಷಾಂತರ ಮೀನುಗಾರರ ಬದುಕಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಯೂ ಸಹ ಎತ್ತಿನ ಹೊಳೆ ತಿರುವು ಯೋಜನೆಯೊಂದಿಗೆ ತಳಕು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿದೆ.

ಬಯಲುಸೀಮೆಯ ಬರಡು ನೆಲಕ್ಕೆ ನೀರು ಹರಿಸುವ ಧಾವಂತದಲ್ಲಿ ಕರಾವಳಿಯ ಬದುಕು ಬರಡಾಗಿ ಬಿಡುವ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ ನೀಡುವ ಮೊದಲೇ ಅವಸರದಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಗೆ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಣ ತೆಗೆದಿರಿಸಿದ್ದು ನ್ಯಾಯವೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಈ ಭಾಗದವರು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಜನರು ವಿರೋಧಿಗಳಲ್ಲ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿ ತಲೆ ಎತ್ತಿರುವ ಯೋಜನೆಗಳೇ ಸಾಕ್ಷಿ.