ಏಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಯೂರೋಪಿನ ಅಂಟುನಂಟು

ಉದಾಹರಣೆಗೆ ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಟ್ಯಾಗೋರರು ಏಷ್ಯನ್ ಏಕತೆಯನ್ನು, ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿ­ಪಾ­ದನೆಗಳ ಮುಖ್ಯ ಅಂಶವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು.
ವಸಾಹತು ಕಾಲದ ನಂತರ ಏಷ್ಯಾದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತಿರುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿ-­ಗಳು, ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, ಆಡಳಿತ ಕ್ರಮಗಳು ಪಾರಂಪ­ರಿಕತೆ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕತೆಗಳ ಪರಸ್ಪರ ವಿರುದ್ಧ ನೆಲೆಗಳಿಂದ ರೂಪಿತವಾಗಿದ್ದರೂ ಒಟ್ಟಾರೆ­ಯಾಗಿ ಅವು ಯೂರೋಪ್‌ ಕೇಂದ್ರಿತ ದೃಷ್ಟಿಯ ವಿರುದ್ಧದ ಬಂಡಾಯದ ಸ್ವರೂಪ­ವನ್ನು ತಳೆದವು. ಹೀಗಾಗಿ ಸಮಕಾಲೀನ ಜಗತ್ತಿನ ನಿರ್ಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ಯೂರೋಪೇತರ ಏಷ್ಯಾದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡತೊಡಗಿ ಇಂದು ಯೂರೋಪಿನ ಆಯ್ಕೆಗಳನ್ನೂ ನಿರ್ಧರಿ­ಸುತ್ತಿವೆ. ಯೂರೋಪ್‌ ಅಥವಾ ಅಮೆರಿಕ ಕೇಂದ್ರಿತ ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಇಂದು ಎಂದಿಗಿಂತಲೂ ಅಪ್ರಸ್ತುತವೆನ್ನುವುದು ಪಂಕಜ್ ಮಿಶ್ರಾ ಅವರ ಮುಖ್ಯ ವಾದ.

ವ್ಯಾಪಕ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಿಶ್ಲೇಷ­ಣೆಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿರುವ ಈ ಪುಸ್ತಕ ಸರಳ ಮತ್ತು ಸುಲಭ ಗ್ರಾಹ್ಯವಾದ ಶೈಲಿ ಮತ್ತು ನಿರೂ­ಪಣೆಗಳಿಂದ ಈಗಾಗಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ವಾಗಿದೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಕೇಂದ್ರಿತವಲ್ಲದ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸುವವರಿಗೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾದ ಅನೇಕ ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ವಿವರಗಳನ್ನು ಈ ಪುಸ್ತಕ ನೀಡು­ತ್ತದೆ. ಜಾಗತಿಕ ಪರಸ್ಪರಾವಲಂಬನೆ ಅನಿವಾ­ರ್ಯ­ವೆಂಬ ಅರಿವು ಯೂರೋಪಿನಲ್ಲೂ ಮೂಡು­ತ್ತಿ­ರುವ ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಚರಿತ್ರೆಯ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಯೂರೋಪಿನ ಕುಗ್ಗುತ್ತಿರುವ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಹೇಳುವ ಈ ಪುಸ್ತಕ ಜನಪ್ರಿ­ಯವಾಗುತ್ತಿ­ರುವುದು ಪ್ರಶಸ್ತಿಭಾಜನವಾಗುತ್ತಿ­ರುವುದು ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನಲ್ಲ. ಯೂರೋಪ್‌ ಕೇಂದ್ರೀಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಯೂರೋಪಿನಲ್ಲೇ ಮರುಚಿಂತನೆ ಆರಂಭವಾ ಗಿರುವ ಕುರುಹು ಇದಾಗಿದೆ.

ವಸಾಹತು ಕಾಲದ ಜಟಿಲ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಇಂದಿನ ಜಗತ್ತಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುವುದ­ರಿಂದ ವರ್ತಮಾನ ಜಗತ್ತಿನ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಪುಸ್ತಕ ವಿಶೇಷವಾದ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುವ ಕಾರಣ ಅಭಿನಂದನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಏಷ್ಯಾದ ಯೂರೋಪ್‌ ವಿರೋಧಿ ಚಿಂತನೆಗಳ ನಡುವಿನ ವೈವಿಧ್ಯಗಳನ್ನು ಸಾಕಷ್ಟು ಗಮನಿಸಿಲಾಗಿದೆಯೆನ್ನು­ವುದು ನಿಜವಾದರೂ ಆಯಾ ದೇಶಗಳ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ, ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಎಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಗಮ­ನಿ­ಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದು ಸಂದೇಹಾಸ್ಪದ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪಂಕಜ್ ಮಿಶ್ರಾ ಅವರು ಭಾರತದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ನೋಡುವ ಬಗೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ತೊಡಕಾಗಿರುವುದು ಅವರ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷಾವಲಂಬನೆ ಮತ್ತು ಅಘೋಷಿತ ಪ್ರಾದೇ­ಶಿಕ ಮಿತಿ. ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ಚಿಂತಕರನ್ನು ಅವರು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಗಮನಿಸುವು­ದ­ರಿಂದ ಭಾರತದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ  ನಡೆದ ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಪೂರ್ತಿ ಕೈಬಿ­ಡುತ್ತಾರೆ. ಭಾರತೀಯ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಪುನರ್‌ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ತರ ಭೂಮಿಕೆಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಿದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಮೇಧಾವಿಗ­ಳಾದ ಪೆರಿಯಾರ್, ನಾರಾಯಣಗುರು ಮುಂತಾದ­ವರನ್ನು ಅವರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುವುದೂ ಇಲ್ಲ.

ಟ್ಯಾಗೋರರ ಯುಗದಲ್ಲೇ ಅಷ್ಟೇ ಮಹತ್ವದ ಕವಿ–ದಾರ್ಶನಿಕರಾಗಿ ಪ್ರಭಾವಿಗಳಾ­ಗಿದ್ದ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಭಾರತಿಯವರನ್ನೂ ಅವರು ಹೆಸರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಆಕರಗಳಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ­ಯವರೆಗೆ ಯುಕ್ತರೀತಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗದ ದಲಿತ- ಶೂದ್ರ ಹೋರಾಟಗಳಾದ ಕೇರಳದ ಅಯ್ಯಂಗಳಿ ಚಳವಳಿಯನ್ನಾಗಲಿ ಬಂಗಾಳದ ನಾಮಶೂದ್ರ ಚಳವಳಿಯನ್ನಾಗಲಿ ಅವರು ಗಮನಿಸುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಅವರ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಕುರಿತ ಭಾಗ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಗಿರುವು­ದರಿಂದ ಈ ಅಲ್ಪವ್ಯಾಪ್ತಿ ದೋಷಗಳು ಬಹಳ ಗಂಭೀರವಾಗಿವೆ. ಇಂದಿನ ಭಾರತದ ಮತ್ತು ಏಷ್ಯಾದ ಮೂಲಭೂತವಾದಿ ಪುನರ್‌­ನಿರ್ಮಾಣ­ಗಳ ಭಯಾನಕತೆಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ವಸಾಹತು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾವರ್ಕರ್ ಮುಂತಾದ­ವರ ಹಿಂದೂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಿಂತನೆಗಳು ಬೆಳೆದು­ಬಂದ ರೀತಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತೃತವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಬೇ­ಕಾಗಿತ್ತು ಅಂತಲೂ ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಭೂಮಿಕೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಅವಧಾರಣೆ ನೀಡಬೇಕಿತ್ತು.

ವಸಾಹತುಶಾಹಿಯ ಕೊನೆಯ ನಂತರ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಾದ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ­ಯೆಂದರೆ ಆರ್ಥಿಕ ಮೂಲವಾದ ಅಮೆರಿಕ ಕೇಂದ್ರಿತ ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಂಪೆನಿಗಳ ನವವಸಾ­ಹತುಶಾಹಿ ಪ್ರಭಾವ. ಅದರ ಪರಿಣಾಮ ಇವತ್ತು ಸೋವಿಯತ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಪತನದ ನಂತರದ ಯುಗದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಬದುಕಿನ ಎಲ್ಲ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಗಾಢ­ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತಿದೆ. ನವಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ಮತ್ತು ನವವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಅಂತರ್ವಿ ರೋಧಗಳ ತಲಸ್ಪರ್ಶಿಯಾದ ಬಿಚ್ಚುನೋಟ­ಗಳನ್ನು ಅರ್ನಸ್ಟ್ ಮಂಡೆಲ್, ನೋಮ್ ಚೋಮ್ ಸ್ಕಿ ಮುಂತಾದ ಚಿಂತಕರು ತಮ್ಮ ವ್ಯಾಪಕ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷೆಗೊಳಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಅಂದರೆ ಏಷ್ಯಾದ ಅಥವಾ ಇತರ ಯೂರೋ­ಪೇತರ ಭೂಭಾಗಗಳ ಇಂದಿನ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಈ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಉದಾಸೀನ ಮಾಡುವುದು ತುಂಬಾ ಅಪಾಯಕಾರಿ. ಸದಾ ಚಲನಶೀಲವಾದ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಮಹತ್ವ­ಪೂರ್ಣ ಮತ್ತು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ತೆಕ್ಕೆಗೊಳಪಡಿಸದೆ ಹೋದರೆ ನಮ್ಮ ಚಿಂತನೆ ವರ್ತಮಾನದ ಅಕ್ಷಮ್ಯವಾದ ಅಸಮಾನ ಹಂಚಿಕೆಯ ಘೋರ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದಿರಲಿ ಮುಟ್ಟು­ವುದೂ ಇಲ್ಲ.

ಆದರೆ ಯೂರೋಪೇತರ ದೃಷ್ಟಿ­ಕೋನವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ಮಿಶ್ರಾ ಅವರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉದಾರವಾದಿ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಗಮನಿಸು ವುದರಿಂದ ಈ ಗೋಜಲು­ಗಳ ತಂಟೆಗೇ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸಾಂಪ್ರ­ದಾಯಿಕ ಉದಾರವಾದವಾಗಲಿ ಅಥವಾ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಮಾಜ ವಾದವಾ­ಗಲಿ ಅಥವಾ ಗತದ ಯಾವುದೇ ಸಿದ್ಧಾಂತ­ವಾಗಲಿ ಇಂದಿನ ದಂದುಗಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲಾ­ರವು. ಯಾಕೆಂದರೆ ಗೋಳೀಕರಣದ ಪ್ರವಾಹ­ದಲ್ಲಿ ಪುರುಷಕೇಂದ್ರಿತ ಉದಾರವಾದಿತ್ವ ಪೂರ್ತಿ ಮುಳುಗಿಹೋಗಿದೆ.

ಪಂಕಜ ಮಿಶ್ರಾ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪುರಸ್ಕಾರ ಸ್ವೀಕಾರ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ ಮಾತು ವಿಶ್ಲೇಷಣಾಯೋಗ್ಯ. ಯಾವ ಯೂರೋಪಿ­ಯನ್ ಭಾಷೆಯನ್ನೂ ಅರಿಯದ ಸಾಂಪ್ರದಾ­ಯಿಕ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ತಾವು ಕೇವಲ ಜ್ಞಾನಾರ್ಜನೆಯ ದಾಹದಿಂದ ಇಂಗ್ಲಿಷಿನ ಮೊರೆ­ಹೊಕ್ಕಿದ್ದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು. ಭಾರತದ ಪರಿಚಯ­ವನ್ನು ಭಾರತೀಯರಿಗೆ  ಇಂಗ್ಲಿಷಿನ ಮೂಲಕ ಮಾಡಿಸಿದ ಯೂರೋಪಿನ ಅದರಲ್ಲೂ ಜರ್ಮನಿಯ ಚಿಂತಕರಿಗೆ ತಮ್ಮ ನಮ್ರ ಕೃತಜ್ಞತೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದರು. ಉಪನಿಷತ್ತು­ಗಳನ್ನು ಅವರು ಗ್ರಹಿಸಿದ್ದು ಮ್ಯಾಕ್ಸ್ ಮುಲ್ಲರ್ ಮೂಲಕ.

ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿದ್ದು ಜರ್ಮನಿಯ ಷೋಪನ್ಹಾವೆರ್, ನೀಟ್ಷೆ ಇತ್ಯಾದಿ­ಗಳ ಮೂಲಕ. ಹೇಗೆ ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಯೂರೋಪ್‌ ಏಷ್ಯಾಕ್ಕೆ ಋಣಿಯಾಗಿರಬೇಕೋ ಅದೇ ರೀತಿ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಇತರ ಏಷಿಯನ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಯೂರೋಪಿಗೆ ಋಣಿಯಾಗಿ­ರಬೇಕು ಎಂದರು. ಈ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಯೂರೋಪಿನ ಟೀಕಾಕಾರರೊಬ್ಬರ ಬಾಯಿಂದ ಕೇಳಿದ ಎರಡು ಸಹಸ್ರ ಮಂದಿ ಜರ್ಮನರು ಆನಂದತುಂದಿಲರಾಗಿ ಕರತಾಡನ ಮಾಡಿದರು. ಯೂರೋಪಿನವರಿಗೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯಾಗುವ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಯೂರೋಪಿನ ಟೀಕೆಯನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದ ಪಂಕಜ ಮಿಶ್ರಾ ಅವರು ಯೂರೋಪಿನ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಪುರಸ್ಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದು ಕೃತಾರ್ಥರಾದರು.

ಅವರ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿಸಿ­ಕೊಂಡು ಮುಜಗರಗೊಂಡ ನನಗೆ ಆಫ್ರಿಕನ್ ಬರಹಗಾರ ಚಿನುವಾ ಅಚಿಬೆ, ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಆಫ್ರಿಕನ್ ಬರಹಗಾರ ವೊಲೆಷೋಯಿಂಕಾಗೆ ನೊಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕಾರ ದೊರೆತಾಗ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿ­ಸಿದ್ದು ನೆನಪಾಯಿತು. ಆಗ ಅಚಿಬೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು:

‘ಬಿಳಿಯರ ನಿಯಮಗಳಿಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ಕರಿಯರಾದ ನಾವು ಅವರಿಗಿಂತ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಆಟವಾಡಬಲ್ಲೆವು ಎಂದು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟು ಅಭಿನಂದನೆಗೆ ಅರ್ಹರಾದೆವು. ಆದರೆ ನಾವು ನಮ್ಮ ನಿಯಮಗಳ ಅನುಸಾರ ನಮ್ಮ ಆಟವನ್ನು ಶುರು ಮಾಡುವುದು ಎಂದು?’

ನಿಮ್ಮ ಅನಿಸಿಕೆ ತಿಳಿಸಿ: editpagefeedback@prajavani.co.in