ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ದರ್ಶನ

ಸೋಮನಾಥ: ಗುಜರಾತ್‌ನ ಇತಿಹಾಸ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸೋಮನಾಥ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿದ್ದಾನೆ ಸೋಮನಾಥ. ಗುಜರಾತ್‌ನ ಪಶ್ಚಿಮ ತೀರ ಪ್ರದೇಶದ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದ ವರೇವಾಲ್ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಭಾಸ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯ ಇದೆ. ಅದು ಆರು ಭಾರಿ ವಿರೋಧಿಗಳ ದಾಳಿಗೆ ತುತ್ತಾಯಿತು. ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ ಚಂದ್ರನ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು ಸೋಮ.ಅವನು ಶಿವನನ್ನು ಆರಾಧಿಸಲು ಕಟ್ಟಿದ ದೇವಾಲಯ ಸೋಮನಾಥ ದೇವಾಲಯ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿತು
ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಾಶವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು 649ರಲ್ಲಿ  ಯಾದವ ರಾಜ ವಲ್ಲಭಿ ಎರಡನೇ ಬಾರಿಗೆ ಪುನರ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ: ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ನಲ್ಲಮಲ ಬೆಟ್ಟ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದೆ ಶ್ರೀಶೈಲಂ. ಕರ್ನೂರು ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿದ ಈ ದೇವಾಲಯ ಕೃಷ್ಣ ನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿದೆ. ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಸ್ವಾಮಿ ಭ್ರಮರಾಂಭ ದೇವಿಯೊಂದಿಗೆ ಇಲ್ಲಿ ನೆಲೆನಿಂತಿದ್ದಾನೆ. ಇಲ್ಲಿಯೇ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯ ಶಿವಾನಂದ ಲಹರಿ ಬರೆದಿದ್ದು ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.

ನಂದಿಯ ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಮತ್ತು ಭ್ರಮರಾಂಭರಾಗಿ ಶಿವ-ಪಾರ್ವತಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷರಾದ ಕತೆಯನ್ನು ಈ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ: ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯದ ಖಾಂಡ್ವಾ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿದ ಊರು ಶಿವಪುರಿ. ಅದು ನರ್ಮದಾ ನದಿ ಸುತ್ತುವರಿದ ದ್ವೀಪ. ಅದನ್ನು ಶಿವಪುರಿ ಅಥವಾ ಮಂಡಟ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದ್ವೀಪ ಓಂ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸುಂದರ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಓಂಕಾರೇಶ್ವರನ ಸನ್ನಿಧಿ ಇದೆ.

ಕೇದಾರನಾಥ: ಉತ್ತರಖಂಡ ರಾಜ್ಯದ ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿದ ನಾಗರ ಪಂಚಾಯತ್‌ನಲ್ಲಿದ್ದಾನೆ ಕೇದಾರನಾಥ. ಮಂದಾಕಿನಿ ನದಿ ತೀರದ ಈ ದೇವಾಲಯ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ 3584 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದ ಹಿಮಾಲದಯಲ್ಲಿದೆ. ಭೀಮಾಶಂಕರ: ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಪೂನಾ ಸಮೀಪ ಇರುವ ಭೋರ್‌ಗಿರಿ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಭೀಮಾಶಂಕರನ ಸನ್ನಿಧಿ ಇದೆ. ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಘಟ್ಟಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಈ ದೇವಾಲಯ ಭೀಮಾನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿದೆ. ಪೂನಾದಿಂದ 110 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ತ್ರಯಂಬಕೇಶ್ವರ: ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನಾಸಿಕ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ತ್ರಯಂಬಕ್‌ನಲ್ಲಿದೆ ತ್ರಯಂಬಕೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ. ಗೋದಾವರಿ ನದಿ ಈ ದೇವಾಲಯ ಸಮೀಪ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ರಾಮೇಶ್ವರ:  ತಮಿಳುನಾಡಿನ ರಾಮನಾಥ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿದ ರಾಮೇಶ್ವರ ದ್ವೀಪ ಅಥವಾ ಪಂಬನ್ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿದ್ದಾನೆ ರಾಮೇಶ್ವರ. ರಾಮ ಖುಷಿಯಗಳ ಆದೇಶದಂತೆ ಲಕ್ಷ್ಮಣ  ಮತ್ತು ಸೀತೆ ಜೊತೆಗೂಡಿ ಇಲ್ಲಿ ರಾಮಲಿಂಗ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.
 
ಗುಶ್ಮೇಶ್ವರ: ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಈಗಿನ ದೌಲತಾಬಾದ್(ದೇವಗಿರಿ)ನಿಂದ 11 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವುದೇ ಗುಶ್ಮೇಶ್ವರ. ಔರಂಗಾಬಾದ್ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲೋರ ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ ಈ ಕ್ಷೇತ್ರ. 16ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಮಾಲೋಜಿ ರಾಜೆ ಬೋಂಸ್ಲೆ ಈ ದೇವಾಲಯದ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಮಾಡಿದ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.

ನಾಗೇಶ್ವರ: ಉತ್ತರಖಂಡ ರಾಜ್ಯದ ಅಲ್ಮೋರ ಹತ್ತಿರ ಇರುವುದೇ ನಾಗೇಶ್ವರ. ಅದು ಪ್ರಥಮ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಎಂಬ ಪ್ರತೀತಿ ಪಡೆದ ಕ್ಷೇತ್ರ. ಆದರೆ ಗುಜರಾತ್‌ನ ದ್ವಾರಕದಲ್ಲಿರುವ  ನಾಗೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಔಂದಾದಲ್ಲಿ ಇರುವ ನಾಗನಾಥ ದೇವಾಲಯಗಳು ಕೂಡ ನಾಗೇಶ್ವರನ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ತಾಣ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ.