ಹಾಕಿ ತಂಡಕ್ಕೆ ಶುಭ ಹಾರೈಸಬೇಕು...

ಗದುಗಿನ ಬೇನು ಬಾಳು ಭಾಟ್ ಅವರಿಗೀಗ ವಯಸ್ಸು 75 ದಾಟಿದೆಯೆಂದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಅವರಿಗೆ ಹಿಡಿದ ಹಾಕಿ ಆಟದ ಹುಚ್ಚು ಇನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟಿಲ್ಲ. ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಡುವ ಅವರ ಕನಸು ದುಡ್ಡಿಲ್ಲದೇ ನನಸಾಗಲಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಕೊರಗು ಅವರನ್ನು ಈಗಲೂ ಕಾಡುತ್ತಿದೆಯಾದರೂ ಆಟದ ಮೇಲಿನ ಮೋಹ ಮಾತ್ರ ಮರೆಯಾಗಿಲ್ಲ. ಈಗಲೂ ಹಾಕಿ ಆಡಲು ಬಯಸುವ ಹುಡುಗರಿಗೆ ಆಟದ ಕೌಶಲವನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಾರೆ.

ಬ್ರಿಟಿಷರಿಂದ ಬಳುವಳಿಯಾಗಿ ಪಡೆದ ಹಾಕಿ ಆಟವನ್ನು ಸೆಟಲ್‌ಮೆಂಟ್ ಹುಡುಗರು ಆಡುತ್ತಿರುವರಾದರೂ ಮೊದಲಿನ ಆಸಕ್ತಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ. ಹಾಕಿ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಆಟವೇ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇದೇ ಸೆಟಲ್‌ಮೆಂಟ್‌ನಿಂದ ಬಂದ ಬೇನು ಅವರಿಗೆ ದಿನಕ್ಕೊಮ್ಮೆಯಾದರೂ ಹಾಕಿ ಸ್ಟಿಕ್ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳದಿದ್ದರೆ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಕಿರಿಕಿರಿಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಸರಿಯಾಗಿ 48 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಅವರ ಕಿಸೆಯಲ್ಲಿ ಏಳು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿಗಳು ಇದ್ದಿದ್ದರೆ ಅವರು ಟೋಕಿಯೊ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಡಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಆಟದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮಂತನಾಗಿದ್ದರೂ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಬಡವನಾಗಿದ್ದ ಬೇನು ಟೋಕಿಯೊ ವಿಮಾನ ಹತ್ತಲಿಲ್ಲ. ಆ ಬೇಸರದಲ್ಲೇ ವರುಷಗಳು ಉರುಳಿ ಹೋದವು.

ಆದರೂ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್ ಬಂತೆಂದರೆ ಬೇನು ಯುವಕನಾಗಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಭಾರತ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ ಗೆಲ್ಲುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯೊಂದಿಗೆ ಟಿವಿ ಮುಂದೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳು ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಗುವ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ನ ಹಾಕಿ ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಯಾರು ತಪ್ಪಿದರೂ ಬೇನು ಮಾತ್ರ ತಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ.

ಬೇನು ಅವರ ಈ ಕಥೆ ಹೊಸತೇನಲ್ಲ. ಐವತ್ತು-ಅರವತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ರೈಲ್ವೇ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಆಡಿದ್ದ ಅವರು 1963-64 ರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಪ್ರವಾಸವನ್ನೂ ಕೈಕೊಂಡಿದ್ದರು. 1964 ರ ಟೋಕಿಯೊ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ಗೆ ಭಾರತ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆಯುವ ವಿಶ್ವಾಸ ಅವರಲ್ಲಿತ್ತು. ಆದರೆ ಹಾಕಿ ಫೆಡರೇಷನ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಏಳು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿ ಕೊಡುವಂತೆ ಕೇಳಿದರು. ಆದರೆ ಇವರ ಬಳಿ ಅಷ್ಟೊಂದು ಹಣ ಇರಲಿಲ್ಲ. ತಂಡದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ.

ಭಾರತ ಫೈನಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು 1-0 ಗೋಲಿನಿಂದ ಸೋಲಿಸಿ, ಏಳನೇ ಬಾರಿಗೆ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ ಗೆದ್ದಿತ್ತು. ಆ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಆಡಿದ್ದ ಬೆಳಗಾವಿ ಮೂಲದ ಬಂಡು ಪಾಟೀಲ ಮತ್ತು `ರಾಕ್ ಆಫ್ ಗಿಬ್ರಾಲ್ಟರ್~ ಎಂದೇ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದ ಗೋಲ್‌ಕೀಪರ್ ಶಂಕರ್ ಲಕ್ಷ್ಮಣ್, ಎಂಬತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದರು.

ಭಾರತ ಕ್ರೀಡಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರದ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು `ಪ್ರಜಾವಾಣಿ~ಗಾಗಿ ಸಂದರ್ಶಿಸಿದಾಗ ಅವರಿಬ್ಬರೂ `ಬೇನುನಂಥ ಚುರುಕಿನ ಮುನ್ಪಡೆ ಆಟಗಾರ ತಂಡದಲ್ಲಿರಬೇಕು~ ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ನಾನು ಬೇನು ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಿದ್ದು 2000ನೇ ಇಸ್ವಿಯಲ್ಲಿ. ಆ ಇಬ್ಬರೂ ಹಾಕಿ ದಿಗ್ಗಜರ ಮಾತನ್ನು ಬೇನುಗೆ ಹೇಳಿದಾಗ, `ಎಲ್ಲವೂ ಮುಗಿದು ಹೋದ ಮಾತಲ್ಲವೇ~ ಎಂದು ನಗುತ್ತಲೇ ನುಡಿದಿದ್ದರು.

ಮುಂದೆ ರೈಲ್ವೆಯಿಂದ ನಿವೃತ್ತರಾದ ಮೇಲೆ ಗದುಗಿನ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಬಂಕ್ ಒಂದರಲ್ಲಿ ವಾಚ್‌ಮನ್ ಆಗಿ ದುಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಇವರು ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಾಗಲೆಲ್ಲ ಆಡುತ್ತಿದ್ದರು, ಆಸಕ್ತರಿಗೆ ಆಟ ಕಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದೇ ವರ್ಷ ರಾಜ್ಯದ ಕ್ರೀಡಾ ಸಚಿವ ಎಸ್.ಎಸ್. ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ್ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಕ್ರೀಡಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಎ.ಜೆ. ಆನಂದನ್ ಗದುಗಿಗೆ ಬಂದಾಗ, ಅವರಿಗೆ ಬೇನು ಅವರ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಸಿದ್ದೆ.

ಸಚಿವರು ಕೂಡಲೇ ಅವರನ್ನು ಹಾಕಿ ತರಬೇತುದಾರರಾಗಿ ಗದಗ ಕ್ರೀಡಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುವಂತೆ ನೇಮಿಸಿದ್ದರು. ಆಗ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ್ದ ಗೌರವ ಧನ 2,000 ರೂಪಾಯಿ. ಈಗಲೂ ಅವರಿಗೆ ಅಷ್ಟೇ ಗೌರವ ಧನ ದೊರೆಯುತ್ತಿದೆ!

ಭಾರತದ ಹಾಕಿ ರಂಗ ಇನ್ನೂ ಇದೇ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಇದೆ. ಬೇನು ಅವರಂಥ ನೂರಾರು ಮಂದಿ ಆಟಗಾರರಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ಯಾರಿಗೂ ಕಾಳಜಿ ಇಲ್ಲ. ಬ್ರಿಟಿಷರಿರುವಾಗಲೇ ಬೆಳೆದ ಹಾಕಿ ಕ್ರಮೇಣ ಹಿಂದೆ ಸರಿಯುವಂತಾಯಿತು.

ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್ ಬಂದಾಗಷ್ಟೇ ಜನರು ಹಾಕಿ ತಂಡದಿಂದ ಪದಕವನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸತೊಡಗುತ್ತಾರೆ. ಧ್ಯಾನಚಂದರನ್ನು ಮರೆತಂತೆಯೇ ಆಟವನ್ನೂ ದೂರ ಇಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ರಿಟಿಷರು ಕ್ರಿಕೆಟ್‌ಗಿಂತ ಮೊದಲು ಹಾಕಿ ಆಟವನ್ನು ಭಾರತೀಯರಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದ್ದರು. 1885ರಲ್ಲಿ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಹಾಕಿ ಕ್ಲಬ್‌ಗಳನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.

ಭಾರತ ತನ್ನ ಮೊದಲ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಂದ್ಯಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು 1926 ರಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ವಿರುದ್ಧ ಆಡಿತು. 1928 ರ ಆ್ಯಮಸ್ಟರ್‌ಡ್ಯಾಮ್ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ ಗಳಿಸಿತು. 22 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಧ್ಯಾನಚಂದ್ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು. 1932 ರ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್ ಲಾಸ್ ಏಂಜಲಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು.

ಭಾರತ ತಂಡಕ್ಕೆ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಲು ಹಣವಿರಲಿಲ್ಲ. ಆಗ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿ ಜೋರಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತ ಹಾಕಿ ಫೆಡರೇಷನ್ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿದ್ದ ಪತ್ರಕರ್ತರೊಬ್ಬರು, ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಿ, ಹಾಕಿ ತಂಡದ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ ಹಣ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಜನತೆಗೊಂದು ಕರೆ ಕೊಡುವಂತೆ ಕೋರಿದರು.

ಆಗ ಗಾಂಧೀಜಿ, `ಹಾಕಿ ಎಂದರೇನು?~ ಎಂದು ಕೇಳಿದರು. ಭಾರತ ತಂಡ ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನಾಡಿ, ಹಣ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ಗೆ ಹೋಯಿತಲ್ಲದೇ, ಚಿನ್ನವನ್ನೂ ಜಯಿಸಿತು. ಜಪಾನ್ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕ ತಂಡಗಳಷ್ಟೇ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಎದುರಾಳಿಯಾಗಿದ್ದವು.

ಭಾರತ ನಂತರ 1956ರವರೆಗೆ ಸತತವಾಗಿ ಚಿನ್ನ ಜಯಿಸಿತು. 1960 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ತಂಡ ಭಾರತದ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯಕ್ಕೆ ಪೆಟ್ಟುಕೊಟ್ಟಿತು. 1964ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ತಿರುಗೇಟು ನೀಡಿತಾದರೂ, ಮುಂದಿನ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಹಾಕಿ ಕಳೆಗುಂದಿತ್ತು.

1980ರ ಮಾಸ್ಕೊ ಒಲಿಂಪಿಕ್ ಕ್ರೀಡೆಗಳನ್ನು ಹಲವು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಬಹಿಷ್ಕರಿಸಿದವು. ಪ್ರಬಲ ತಂಡಗಳ ಗೈರುಹಾಜರಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಚಿನ್ನ ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಿತು. ಅದೇ ಕೊನೆ. ಭಾರತ ಮತ್ತೆ ಚಿನ್ನ ಗೆದ್ದಿಲ್ಲ. ಅಂದರೆ 32 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಭಾರತ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಪದಕಕ್ಕಾಗಿ ಪರದಾಡುತ್ತಿದೆ.

ಒಲಿಂಪಿಕ್ ಕ್ರೀಡೆಗಳಿಗೆ ಅರ್ಹತೆ ಪಡೆಯಲೂ ಒದ್ದಾಡುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ ಯಾರೂ ಅದನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿಲ್ಲ. ಹಾಕಿ ಫೆಡರೇಷನ್ ರಾಜಕೀಯ ಆಟವನ್ನು ಪಾತಾಳಕ್ಕಿಳಿಸಿದೆ. ಯಾವುದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರೀಡೆಯಾಗಿ ರಾಜಮರ್ಯಾದೆ ಅನುಭವಿಸಬೇಕಿತ್ತೋ ಅದು ಈಗ ಜನರ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹವೂ ಇಲ್ಲದೇ ಸೊರಗಿಹೋಗಿದೆ. ಭಾರತ ಚಿನ್ನ ಗೆಲ್ಲುವುದೆಂಬ ವಿಶ್ವಾಸ ಯಾರಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲ.

ಕಾರಣ ಸ್ಪಷ್ಟ. ಹಾಕಿ ಆಟ ಬುಡದಲ್ಲೇ ಸತ್ತುಹೋಗಿದೆ. ಶಾಲೆ, ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಆಡುವವರ ಸಂಖ್ಯೆ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬ ಶಾಲಾ ಹುಡುಗನಿಗೆ ಹಾಕಿಯಲ್ಲಿ ಭವಿಷ್ಯ ಇದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರೆ ನಂಬುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಆತ ಹಾಕಿ ಸ್ಟಿಕ್ ಬದಲು ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಬ್ಯಾಟ್ ಎತ್ತಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.