ಕನ್ನಡ ಶಾಲೆಯೂ ಮಾದರಿಯಾಗಬಹುದು

ಕಲಿಕೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಯಾವಾಗ ಆಗುತ್ತ­ದೆಂದರೆ ಭಯರಹಿತ, ಆತ್ಮೀಯವಾ­ದಂತಹ, ತಪ್ಪುಗ­ಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ ಕಲಿಯುವ ವಾತಾವರಣ ಸಿಕ್ಕಾಗ. ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ದಾರ್ಶನಿಕ ಕೆನ್ ರಾಬಿ­ನ್ಸನ್ ಹೇಳಿದ  ‘ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿ­ಯಾ­ಗದ ಹೊರತು ಬಹಳ ದೊಡ್ಡ ದುರಂತಕ್ಕೆ ನಾವು ಈಡಾಗು­ತ್ತೇವೆ’ ಎಂಬ ಮಾತೇ ನಮಗೆ ಧಾರ­ವಾಡ­­ದಂತಹ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ­ದಲ್ಲಿ ‘ಬಾಲಬಳಗ’ ಸೃಜನಶೀಲ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲು ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಯಿತು.



ನಾವು ಕಂಡುಕೊಂಡಂತೆ, ಇಂದು ನಮ್ಮಲ್ಲಿ­ರುವ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌ಪ್ರಣೀತ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕೇವಲ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಮಾತ್ರ ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸಮಗ್ರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ವಿಕಸನಕ್ಕೆ ಇದು ಪ್ರಯೋಜನ­ಕಾರಿಯಲ್ಲ. ಅನುಭವಾತ್ಮಕ, ಮೌಲ್ಯದ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲ್ಲದ ಹೊರತು ಯಾವ ಕಲಿಕೆಯೂ ಅಂತ­ರಾಳಕ್ಕೆ ಇಳಿಯು­ವುದಿಲ್ಲ.



ಪರೀಕ್ಷೆ ಮುಗಿದ ಮರು­ದಿನವೇ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಮರೆತುಬಿಡುವ ಈ ಶಿಕ್ಷಣ ಪದ್ಧತಿ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಉತ್ಪನ್ನ­ವಾಗಿದೆ. ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ಮಾಧ್ಯಮ ಶಿಕ್ಷಣ, ವೃತ್ತಿಪರ ಕೋರ್ಸ್‌, ಉದ್ಯೋಗದ ನಂತರ ವಿದೇಶಕ್ಕೆ ಹಾರುವುದನ್ನೇ ನಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣ ಪ್ರಚೋದಿಸುತ್ತಿದೆ. ನಮಗೆ ಬೇಕಿರುವುದು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹಳ್ಳಿಯತ್ತ ಮುಖಮಾಡಿಸುವ ಶಿಕ್ಷಣ.



ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ಮಾಧ್ಯಮದ ಶಿಕ್ಷಣ ಉತ್ತಮ ಎಂಬ ವಾದಕ್ಕೆ ಇಳಿದಾಗ ಇದು ಸಮಾಜಮುಖಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಅಲ್ಲ. ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸಮುದಾಯದ ವ್ಯಕ್ತಿ­ಗಳಾ­ಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಸಂಕುಚಿತ, ಲಾಭವನ್ನು ಮಾತ್ರ ನೋಡುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಪದ್ಧತಿ­ಯಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳ ಭಾವನೆಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ. ಅದರ ಮಹತ್ವ ಬೆಳೆಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇಲ್ಲಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಗೊತ್ತಾ­ಯಿತು.



ಹಾಗಾಗಿಯೇ 1996­ರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮನೆಯ ಪಡಸಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಮೂವರು ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ‘ಬಾಲಬಳಗ’ ಶಿಶುವಿಹಾರ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ನಿಶ್ಚಿತ­ವಾ­ಗಿಯೂ ನಮ್ಮದು ಕನ್ನಡ ಮಾಧ್ಯಮ ಶಾಲೆ. ಶಿಶುವಿಹಾರದಿಂದ 10ನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾ­ಲಯದ ಬಳಿಯ ಮೂರು ಎಕರೆ ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಶಾಲೆ ನಡೆ­ಯುತ್ತಿದೆ.



ಮೂವರು ಇದ್ದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 330ಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಮಾಧ್ಯಮ ಎಂದರೆ ಪಾಲಕರು ಮೂಗು ಮುರಿಯು­ತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ಮಾತು ನಮ್ಮ ಅನುಭವ­ದಲ್ಲಿ ಹುಸಿಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿವರ್ಷವೂ ಮಕ್ಕಳ ಪ್ರವೇಶ ಏರುತ್ತಲೇ ಇದೆ. ಅವರ ಬೇಡಿಕೆಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ನಮಗೆ ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಸಲು ಆಗುತ್ತಿಲ್ಲ.



ಶಾಲೆಯನ್ನು ಮಗು ಸ್ನೇಹಿಯಾಗಿ ಮಾಡುವ ಮೊದಲ ಹಂತದಲ್ಲಿ ನಾವು ಕೆಲವು ನಿಯಮ­ಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿ­ಕೊಂಡೆವು. ಮಕ್ಕಳು ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿ­ನಲ್ಲಿಯೇ ಯಾವ ಬಗೆಯ ಆಹಾರ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿ­ಕೊಳ್ಳು­ತ್ತಾ­ರೆಯೋ ಅದರ ಮೇಲೆ ಅವರ ಬೆಳವ­ಣಿಗೆ ನಿರ್ಧಾರ­ವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಮಕ್ಕಳ ಊಟದ ಡಬ್ಬಿಯಲ್ಲಿ ಬೇಕರಿ ಉತ್ಪನ್ನದ ಬದಲು ಹಣ್ಣು, ತರಕಾರಿ, ಮೊಳಕೆ ಕಾಳುಗಳಂ­ತಹ ನಿರಗ್ನಿ ಆಹಾರವನ್ನು ಇಡುವಂತೆ ಪಾಲಕರಿಗೆ ಮನವಿ ಮಾಡಿ­ಕೊಂಡೆವು.



ಇದರಿಂದ ಮಕ್ಕಳ ಶಾರೀರಿಕ ಅಡಿಪಾಯ ಗಟ್ಟಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಭಾಗವನ್ನು ಮಕ್ಕಳು ಶಾಲೆಯಲ್ಲೇ ಕಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಮನೆಯ ವಾತಾ­ವರಣ­ದಂತಹ ಶಾಲೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸು­ವುದು ನಮ್ಮ ಗುರಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅದರಂತೆ ವಿಶಾಲ­ವಾದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಶಾಲೆ ತಲೆ ಎತ್ತಿದೆ. ಶಾಲೆಯ ಸುತ್ತಲೂ ಮಕ್ಕಳು ಬೆಳೆಸಿದ 2,500 ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಸಸಿಗಳು ಹಸಿರು ತೋರಣ ಕಟ್ಟಿವೆ.



ನಮ್ಮ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಓದುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಮ­ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯ ಮಾಡಿಲ್ಲ. ಅವರು ಬಯ­ಸಿದ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಹಾಕಿ­ಕೊಂಡು ಬರಬಹುದು.  ಕುಣಿದು, ಕುಪ್ಪ­ಳಿಸಿ, ಮರ ಹತ್ತಿ ಆಟವಾಡ­ಬಹುದು. ಸೋಮವಾರ ಮತ್ತು ಗುರುವಾರ ಮಾತ್ರ ದೇಹಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆಯದಾದ ಖಾದಿ ಬಟ್ಟೆಗ­ಳನ್ನು ಧರಿಸಿಕೊಂಡು ಬರುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಖಾದಿ ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಚರಿತ್ರೆಯ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಅಂಶ.



ಶಿಕ್ಷಕರ ಕುರಿತಾಗಿ ಮಕ್ಕಳು ಭಯ ಹೊಂದು­ವುದನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ನಾವು ಮನೆಯಲ್ಲಿ  ಕರೆಯುವಂತೆ ಶಿಕ್ಷಕಿ­ಯರನ್ನು ಅಕ್ಕ, ಮೌಸಿ (ಚಿಕ್ಕಮ್ಮ) ಎಂತಲೂ, ಶಿಕ್ಷಕರನ್ನು ಮಾಮಾ ಎಂದು  ಸಂಬೋಧಿಸುವ ಪದ್ಧತಿ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರತಿವರ್ಷವೂ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳ ಹಬ್ಬ­ವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಬರೀ ಪ್ರತಿಭಾ­ವಂತ ಮಕ್ಕಳಷ್ಟೇ ವೇದಿಕೆ ಹತ್ತುವಂತಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲರೂ ವೇದಿಕೆ ಏರಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಭಾ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮಾಡ­ಬೇಕು.



ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಿತ ಸಿನಿಮಾ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು (ಹಲವು ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿರುವಂತೆ) ಅವ­ಕಾಶ­ವಿಲ್ಲ. ಮಕ್ಕಳೇ ಸ್ವತಃ ಕಲಿತ ಹಾಡು­ಗಳನ್ನು ಹಾಡಬೇಕು. ಸ್ವತಂತ್ರ­ವಾಗಿ ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆ ಮಾಡಿರಬೇಕು. ನೃತ್ಯ, ಯೋಗ, ಸಂಗೀತ ಕಲಿಯಲು ಇಲ್ಲಿ ಅವಕಾಶ­ವಿದೆ. ಅನೇಕ ಮಕ್ಕಳು ಈ ಕಲಿಕೆಯನ್ನು ಗಂಭೀರ­ವಾಗಿ ಮುಂದು­ವರಿಸಿ­ಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿ­ವರ್ಷವೂ ಪಾಲಕರ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಆಚರಿ­ಸು­­ತ್ತೇವೆ. ಪಾಲಕರ ಕ್ರೀಡಾಕೂಟ­ದಲ್ಲಿಯೂ ಹಲವು ಪಾಲಕರು ಭಾಗ­ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ತರಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು­ಕೊಂಡು ಕಲಿಕೆಯ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುವುದಕ್ಕೂ ಪಾಲಕರಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಿದ್ದೇವೆ.



ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಡೊನೇ­ಷನ್‌ ಇಲ್ಲ. 17 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಶಾಲೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದು ಮಕ್ಕಳು ನೀಡಿದ ಶುಲ್ಕ ಹಾಗೂ ಸಮಾನ ಮನಸ್ಕರು ನೀಡಿದ ದೇಣಿಗೆ ಹಣದ ಮೇಲೆ. ನಾವು ಮರುಪಾವತಿ ಠೇವಣಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಶಾಲೆಗೆ ದಾಖಲಾಗುವ ಮಗು­ವಿನ ಪೋಷಕರಿಂದ ಠೇವಣಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡು, ಮಗುವಿನ ಕಲಿಕೆ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಠೇವಣಿ ಹಣವನ್ನು ವಾಪಸ್‌ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ.



ನಾವು ಅನುದಾನ ನೀಡುವಂತೆ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಕೇಳಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮದೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಸೃಜನಶೀಲ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುವ ಹಲವು ಶಾಲೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾ­ಖೆಯ ಉನ್ನತ ಹಂತದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಗೊತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ, ಕೆಳ ಹಂತದ ಅಧಿಕಾರಿ­ಗ­ಳಿಗೆ ನಮ್ಮ ಪ್ರಯ­ತ್ನದ ಗಂಭೀರತೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ಪೂರಕ­ವಾಗಿ ಒಂದು ಘಟನೆಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ.



ಶಾಲೆಯ ನವೀಕರಣಕ್ಕೆಂದು ಸಾರ್ವ­ಜನಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಖೆಯ ಉಪ­ನಿರ್ದೇಶಕರ ಕಚೇರಿಗೆ ಹಲವು ಬಾರಿ ಅಲೆದೆವು. ‘ಓ ಡಾಕ್ಟರ್‌ ಬರ್ರಿ, ಬರ್ರಿ’ ಎಂದು ಕರೆದು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಒಂದು ಕಪ್‌ ಚಹಾ ಕುಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, ಶಾಲೆಯ ನವೀಕರ­ಣ­ವನ್ನು ನಿಗದಿತ ಅವಧಿಯೊಳಗೆ ಮಾಡಿಕೊಡು­ವುದಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ನಾವು ಅವರ ಕೈ ಬೆಚ್ಚಗೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ!



‘ನೀವು ಬೇಕಾದಷ್ಟು ಬಾರಿ ಕರೆಯಿರಿ. ನಾವು ಬರುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ, ಲಂಚವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕೊಡು­ವು­ದಿಲ್ಲ’ ಎಂದು ಹೇಳಿ­ದ್ದಕ್ಕೆ, ಮೂರು ಬಾರಿ ನಾವು ನವೀ­ಕರ­ಣಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಅರ್ಜಿಯನ್ನೇ ಕಳೆದರು. ಆದರೂ, ಮತ್ತೊಂದು ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟೆವು. ಕನ್ನಡ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆ­ಯನ್ನು ನಡೆಸುವ ನಮಗೆ ಇಲಾಖೆ ಹೀಗೆ ಮಾಡಬಹುದೆ?



ಜಪಾನಿ ಮೂಲದ ತೊತ್ತೆಚಾನ್‌, ಗೀಜು­ಬಾಯಿ ಬದೇಕಾ ಅವರ ‘ಹಗಲು­ಗನಸು’, ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್‌ ನೀಲ್‌ ಅವರ  ‘ಸಮ್ಮರ್‌ ಹಿಲ್‌’, ಜಾನ್‌ ಹೋಲ್ಟ್‌ ಅವರ ಪುಸ್ತಕಗಳು, ಕೆನ್‌ ರಾಬಿನ್ಸನ್‌ ಅವರ ವಿಡಿಯೊಗಳು ನಮಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ­ಯಾಗಿವೆ. ಇದರೊಟ್ಟಿಗೆ ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಟ್ಯಾಗೋರ್‌, ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ, ಅರವಿಂದರು, ಜಿಡ್ಡು ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ ಅವರ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿ­ಕೊಂಡು ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕೆ ತರುವ ಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ.



ಸರ್ಕಾರ ನೀತಿ ರೂಪಿಸುವ ಮೊದಲೇ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷನ್ನು ಒಂದು ವಿಷಯ­ವಾಗಿ ಒಂದನೇ ತರಗತಿಯಿಂದಲೇ ಕಲಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ ಅಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಶಾಲೆಯ ಒಟ್ಟಾರೆ ಉದ್ದೇಶ ಮಕ್ಕಳು ಶೇಕಡಾ 80ರಷ್ಟಿರುವ ಹಳ್ಳಿಗಳತ್ತ ಮುಖ­ಮಾಡು­ವಂತೆ ಮಾಡುವುದು, ಇತರರಿಗೆ ಸಹ­ಕಾರ ನೀಡುವುದು ಹಾಗೂ ಸ್ವಾವಲಂಬಿ­ಯಾಗು­ವಂತೆ ಮಾಡುವುದು.

ನಿರೂಪಣೆ: ಮನೋಜಕುಮಾರ್ ಗುದ್ದಿ