ಪುಸ್ತಕ ವಿಮರ್ಶೆ: ರಾಜೀವ್ ಜೊತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದು

ಮರುದಿನ ಸಿಂಧಿಯಾ ಮತ್ತವರ ತಂಡ PMOಗೆ ಬಂತು. ಅವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಅಧಿಕಾರಿ ಪ್ರಧಾನಿಯವರ ಮೇಜಿನ ಮೇಲೆ ಬಹಳ ಅಗಲವಾದ ಕಾಗದವೊಂದನ್ನು ಹರಡಿ ಇರಿಸಿದರು. ಆ ಕಾಗದದಲ್ಲಿ ಪರ್ಯಾಯ ದರಗಳ ವಿವಿಧ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲಾಗಿತ್ತು. ಜಗತ್ತಿಗೆ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ರೈಲ್ವೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದ ರೈಲ್ವೇಯ ಉನ್ನತ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ, ಸ್ಪ್ರೆಡ್ ಶೀಟ್ ಎಂದರೆ ಏನೆಂದು ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದ್ದು, ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಗಳಿಗೆ ನಿಜಕ್ಕೂ ಅಚ್ಚರಿ ತರಿಸಿತ್ತು. ಆ ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಲೋಟಸ್ 1-2-3 ವಾಣಿಜ್ಯ ಆವೃತ್ತಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡು ಮೂರು ವರ್ಷಗಳು ಕಳೆದಿದ್ದವು. ಇಲಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರಿನಲ್ಲಿ ನುರಿತ ಕಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿದ್ದರು. ಅದರೆ ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಗಳ ಜೊತೆ ಭೇಟಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಇರಲಿಲ್ಲ!

ಆ ಬಳಿಕ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಗಳು ತಮ್ಮ PMOನ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸೆಲ್‌ನಿಂದ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿಕೊಟ್ಟು, ರೈಲ್ವೇ ಸಚಿವರು ಮತ್ತು ಅವರ ಹಿರಿಯ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗೆ ಸ್ಪ್ರೆಡ್‌ಶೀಟ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕಲಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯ ಇರುವ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಪ್ಯಾಕೇಜನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಹಾಯಹಸ್ತ ನೀಡಿದರು. ಇದಾಗಿ 24 ತಾಸುಗಳ ಬಳಿಕ, ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ರೈಲ್ವೇ ಸಚಿವರು ಬಹಳ ಆರಾಮವಾಗಿ, ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಮತ್ತು ಸರಕಿನ ವಿವಿಧ ಪರ್ಯಾಯ ದರ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆದಾಯದ ಮೇಲೆ ಅವುಗಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಸರಿ ಅನ್ನಿಸಿದ ಪರ್ಯಾಯವು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ಪರಿಹಾರ ಎಂದು ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಅನ್ನಿಸಿತು. ಹೀಗೆ, ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಅಂತಿಮ ನಿರ್ಧಾರ ಕೈಗೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ಅಗತ್ಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಒದಗಿಸಿತ್ತು, ಆದರೆ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಕಾರಾತ್ಮಕವಾಗಿ ನೋಡಿತ್ತು!

ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಹಲವು ಬಾರಿ ಅಧಿಕಾರದ ಶ್ರೇಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮುರಿಯುವ ಬಯಕೆಯನ್ನು ಆಗಾಗ ತೋರ್ಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಬಜೆಟ್ ದಿನ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ, ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿ, ಅವರಿಗೆ ಬಜೆಟ್ ವಿವರಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಕ್ರಮ ಇತ್ತು. 1987–88ನೇ ಸಾಲಿಗೆ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾಗಿ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡನೆ ಮಾಡಬೇಕಿದ್ದ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಅವರಿಗೆ, ನಾನು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಎತ್ತಬಹುದಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಣೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ್ದೆ. ಅವರು ನೇರವಾಗಿ ನನ್ನನ್ನೇ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ಭೇಟಿಗೆ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವಂತೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಿದ್ದರು. ನಾನು ಅವರ ವಾಹನಗಳ ಸರತಿ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಒಂದು ಕಾರಿನ ಕಡೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಅವರು ತಾವು ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದ SUVಗೆ ನನ್ನನ್ನು ಕರೆದು ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿಕೊಂಡು, ತಾವೇ SUV ಚಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡು, ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನಕ್ಕೆ ನನ್ನನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ದರು.

ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಅನೌಪಚಾರಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಹೊಂದಿದ್ದದ್ದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ವಿಭಿನ್ನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳನ್ನು ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನೂ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರು ನೀಡಬೇಕಿದ್ದ ಭಾಷಣವೊಂದನ್ನು ನಾವು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ನಡೆದ ಒಂದು ಘಟನೆ ನೆನಪಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಮೌಲ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಅಹಿಂಸೆ ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿದೆ ಎಂಬ ಮಾತು ಇತ್ತು. ನಾನು ಆ ಬಗ್ಗೆ ಏನೂ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀಡಿರದಿದ್ದರೂ, ಅವರು ನನ್ನ ಇರುಸುಮುರುಸನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ನನ್ನದೇನಾದರೂ ಸಲಹೆ ಇದೆಯೇ ಎಂದು ಕೇಳಿದರು. ನಾನು ಆ ವಾಕ್ಯ ತೀರಾ ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆಯಾಗಿದ್ದು, ಬೇರೆಲ್ಲ ದೇಶಗಳಂತೆ ನಮ್ಮ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲೂ ಹಿಂಸೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಇತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ಯೋಚಿಸಿದ ಅವರು ‘ಹೌದು ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ನೀವು ಹೇಳಿದ್ದು ಸತ್ಯ ಇರಬಹುದು, ಅದರೆ ಅಹಿಂಸೆ ಒಂದು ತತ್ವವಾಗಿ ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯೊಳಗೆ ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿದೆ. ನಾವು ಯಾವಾಗಲೂ ಅನುಸರಿಸದೇ ಇದ್ದರೂ, ಈ ತತ್ವಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ’ ಎಂದಿದ್ದರು. ಅದು ಒಳ್ಳೆಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವಾಗಿತ್ತು.

M ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್‌

ಲೇ: ಮೊಂಟೆಕ್ ಸಿಂಗ್ ಅಹ್ಲೂವಾಲಿಯಾ

ಅನು: ರಾಜಾರಾಂ ತಲ್ಲೂರು

ಪ್ರ: ಅಹರ್ನಿಶಿ ಪ್ರಕಾಶನ, ಶಿವಮೊಗ್ಗ

ಸಂ: 9449174662