ಕೃತಜ್ಞತೆಯ ಪರ್ವ ಮಹಾಲಯ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ

ಭಾದ್ರಪದಮಾಸದ ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷದ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳನ್ನು ಮಹಾಲಯಪಕ್ಷ ಎಂದು ಕರೆಯುವ ರೂಢಿಯುಂಟು. ಈ‍ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯಂದು ಪಿತೃಗಳನ್ನು ಕೃತಜ್ಞತೆಯಿಂದ ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಶಸ್ತವಾದ ಸಮಯ ಎಂದು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿವೆ.

ಇದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಪುರಾಣಕಥನವೊಂದು ಹೀಗಿದೆ:

ತನ್ನ ಲೋಕದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲ ಪಿತೃಗಳಿಗೂ ಮಹಾಲಯಪಕ್ಷದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯಮಧರ್ಮರಾಯನು ರಜೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾನಂತೆ! ‘ನಿಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳು–ಬಂಧುಗಳು ನಿಮಗೆ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಜೇನುತುಪ್ಪವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ನೀವು ಅದನ್ನು ಸವಿದು ಸಂತೋಷಪಡಿ‘ ಎಂದು ಅವರನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾನಂತೆ.

ಈ ಕಲ್ಪನೆಯ ಹಿಂದಿರುವ ತತ್ತ್ವ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಯೇ ಇದೆ. ಗತಿಸಿದ ಹಿರಿಯರಿಗೆಯಾವುದಾದರೂ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಶ್ರಾದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗದಿದ್ದವರೂ ಮಹಾಲಯ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯಂದು ಅವರಿಗೆ ತರ್ಪಣವನ್ನು ನೀಡಿದರೆ ಅದು ಶ್ರಾದ್ಧದಷ್ಟೇ ಫಲಕಾರಿ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ. ಗತಿಸಿರುವ ತನ್ನ ತಂದೆ–ತಾಯಿಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ತಂದೆಯ ಕಡೆ ಬಂಧುಗಳು, ತಾಯಿಯ ಕಡೆಯ ಬಂಧುಗಳು, ಸ್ನೇಹಿತರು, ಗುರು–ಹಿರಿಯರು, ಸೇವಕರು – ಹೀಗೆ ತನ್ನ ಆಪ್ತವಲಯದಲ್ಲಿ ಗತಿಸಿರುವ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಇಂದು ತರ್ಪಣವನ್ನು ನೀಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇಡಿಯ ಸಮಾಜವೇ ನನ್ನ ಕುಟುಂಬ ಎಂಬ ಆತ್ಮವಿಸ್ತರಣವನ್ನು ಈ ವಿಧಿಯಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು.

ಗತಿಸಿದವರಿಗೆ ಇಷ್ವವಾದ ಅಡುಗೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಅದನ್ನು ಆತ್ಮೀಯರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ವಿಧಾನವೂ ಉಂಟು. ಪಿತೃಗಳೇ ಅವರ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನಿಂತು ತೃಪ್ತರಾಗುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುವುದು ಇದರ ಹಿಂದಿರುವ ನಂಬಿಕೆ. ಹೀಗೆಯೇ ಹಿರಿಯರ ಸಮಾಧಿಗಳಿಗೆ ತೆರಳಿ, ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ, ಎಡೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುವ ಕ್ರಮವೂ ಉಂಟು. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಗುರು–ಹಿರಿಯರ ಸ್ಮರಣೆಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಮಹಾಲಯ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯು ನಮ್ಮ ಕುಟುಂಬ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಆದರ್ಶಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ ಎನ್ನುವುದು ಸ್ಪಷ್ಟ.