ಶ್ರೀರಾಮ: ಆದಿಕಾವ್ಯದ ನಾಯಕ

ಶ್ರೀರಾಮನದ್ದು ಪರಿಪೂರ್ಣ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ. ನಮ್ಮ ಬದುಕು ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ವಿವರಗಳಿಗೂ ಅವನು ನಮಗೆ ಮಾದರಿಯಾಗಬಲ್ಲ. ನಮ್ಮದು ರಸಮಯವಾದ ಜೀವನ ಆಗಲಿ ಎಂಬುದು ತಾನೆ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಬಯಕೆ? ರಸಮಯ ಎಂದರೆ ಆನಂದಮಯ; ಇದು ಸತ್ಯ ಶಿವ ಸುಂದರಗಳ ಕಾಣ್ಕೆ. ಹೀಗೆ ನಮ್ಮ ಬದುಕು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಎಲ್ಲ ವಿಧದ ರಸಮಯಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ಶಾಸ್ತ್ರಕಾರರು ಲೆಕ್ಕ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇವೇ ನವರಸಗಳು, ಎಂದರೆ ಒಂಬತ್ತು ರಸಗಳು. ಶ್ರೀರಾಮನು ಈ ಒಂಬತ್ತೂ ರಸಗಳಿಗೂ ಆದರ್ಶಪ್ರಾಯನಾದವನು ಎಂಬುದನ್ನು ರಾಮಾಯಣ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನೇ ಕವಿಯೊಬ್ಬ ಸುಂದರವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ:

ಶೃಂಗಾರಂ ಕ್ಷಿತಿನಂದೀನೀವಿಹರಣೇ ವೀರಂ ಧನುರ್ಭಂಜನೇ |

ಕಾರುಣ್ಯಂ ಬಲಿಭೋಜನೇsದ್ಭುತರಸಂ ಸಿಂಧೌ ಗಿರಿಸ್ಥಾಪನೇ ||

ಹಾಸ್ಯಂ ಶೂರ್ಪಣಖಾಮುಖೇ ಭಯಮಘೇ ಬೀಭತ್ಸಮನ್ಯಾಮುಖೇ |

ರೌದ್ರಂ ರಾವಣಭಂಜನೇ ಮನಿಜನೇ ಶಾಂತಂ ವಪುಃ ಪಾತು ನಃ ||

(ಜಾನಕಿಯೊಡನೆ ವಿಹರಿಸುವಾಗ ಶೃಂಗಾರ, ಶಿವಧನುಸ್ಸನ್ನು ಮುರಿಯುವಾಗ ವೀರ, ಕಾಕಾಸುರನ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಕಾರುಣ್ಯ, ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟುವಾಗ ಅದ್ಭುತ, ಶೂರ್ಪಣಖೆಯ ಪ್ರಸಂಗದಲ್ಲಿ ಹಾಸ್ಯ, ಪಾಪಕಾರ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಭಯ, ಪರಸ್ತ್ರೀವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಬೀಭತ್ಸ, ರಾವಣನನ್ನು ಸಂಹರಿಸುವಾಗ ರೌದ್ರ, ಮುನಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಾಂತ – ಹೀಗೆ ಒಂಬತ್ತು ರಸಗಳ ಮೂರ್ತರೂಪನಾದ ಶ್ರೀರಾಮನು ನಮ್ಮನ್ನು ಕಾಪಾಡಲಿ.)

ಶೃಂಗಾರ, ವೀರ, ಕರುಣೆ, ಅದ್ಭುತ, ಹಾಸ್ಯ, ಭಯ, ಬೀಭತ್ಸ, ರೌದ್ರ, ಶಾಂತ – ಇವೇ ನವರಸಗಳು; ನಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಎಲ್ಲ ಭಾವಭಂಗಿಗಳೂ ಈ ಒಂಬತ್ತು ರಸಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ಬದುಕನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸವಿಯಬೇಕು; ಆದರೆ ಅದು ಧರ್ಮಬದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂಬುದು ರಾಮನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನಾವು ನೋಡುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಗುಣ.

ಕಷ್ಟಗಳು ಎದುರಾದಾಗ ನಾವು ಹೇಗೆ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ರಾಮನಷ್ಟು ನಮಗೆ ದೊಡ್ಡ ಆದರ್ಶ ಮತ್ತೊಬ್ಬರು ಸಿಗಲಾರರು.

ರಾಮನ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧತೆಗಳು ನಡೆದಿವೆ; ಇನ್ನೇನು ಅವನು ಸಿಂಹಾಸನವನ್ನು ಏರಬೇಕು – ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಅದು ನಿಂತುಹೋಗುತ್ತದೆ; ರಾಜ್ಯಭಾರವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡು ರಾಜನಾಗಬೇಕಾದವನು ಕಾಡಿಗೆ ತೆರಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ, ತಾಪಸಿಯಂತೆ ಬದುಕಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ; ಅದೂ ಹದಿನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳು! ಅಂಥ ವಿಷಮ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೂ ಅವನು ತಾಳ್ಮೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ; ‘ನಿನಗೆ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ’ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದಾಗ ಅವನು ಭಾವನೆ ಹೇಗಿದ್ದಿತೋ ‘ನೀನು ಕಾಡಿಗೆ ಹೋಗಬೇಕು’ ಎಂದು ಹೇಳಿದಾಗಲೂ ಅದು ಹಾಗೇ ಇದ್ದಿತು.

ನಮ್ಮ ಜೀವನದಲ್ಲೂ ಎಷ್ಟೋ ಕಷ್ಟಗಳು ಬರುತ್ತವೆ. ಆ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ನಾವು ಹೇಗೆ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ? ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಆಘಾತಗಳಿಗೂ ಕುಗ್ಗಿಹೋಗುತ್ತೇವೆ; ವಿಚಲಿತರಾಗುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ರಾಮ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಾಗಲೂ ವಿಚಲಿತನಾಗಲಿಲ್ಲ; ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸಬೇಕಾದ ಕಷ್ಟದ ದಿನಗಳಲ್ಲೂ ಅವನ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಮರೆಯಲಿಲ್ಲ, ಬಿಡಲಿಲ್ಲ; ಶಾಂತಸ್ಥಿತಿಯನ್ನೂ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ, ಹಾಸ್ಯಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನೂ ಮರೆಯಲಿಲ್ಲ. ರಾಮನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ನಮಗೆ ಬೆಳಕಾಗಿ ಒದಗುವುದು ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ. ಕಷ್ಟಗಳು ಬಂದಾಗ ಅದರ ಸ್ಮರಣೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಕೊರಗದೆ, ಸಂಕಟ ಪಡದೆ ಅವುಗಳಿಂದ ಪಾರಾಗುವ ದಾರಿಯನ್ನು ಹುಡುಕಬೇಕು; ಭಯದಲ್ಲಿ ಜೀವನದ ಸೊಗಸನ್ನೂ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಿಲ್ಲ, ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನೂ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಿಲ್ಲ, ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನೂ ಮರೆಯಬೇಕಿಲ್ಲ. ನಮಗೆ ರಾಮನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವ ಜೀವನಶ್ರದ್ಧೆ.

ರಾಮ ನಮ್ಮ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಹೀಗೆ ಒದಗುವ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಅವನು ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಮಗೆ ಆದರ್ಶವಾಗಿದ್ದಾನೆ; ಪೂಜ್ಯನೂ ಆಗಿದ್ದಾನೆ; ದೈವತ್ವಕ್ಕೂ ಏರಿದ್ದಾನೆ.