ಕ್ಷೇಮ ಕುಶಲ: ಹಿರಿತನದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ

ಮಾತು
‘ನನ್ನ ಮಗ ತುಂಬ ಒರಟಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾನೆ... ಅವನಿಗೆ ಬುದ್ಧಿ ಹೇಳಿ’ ಎಂದು ಬೆಳೆದ ಮಗನನ್ನು ಎದುರಿಗೆ ಕೂರಿಸಿದ ಸಂದರ್ಭಗಳಿವೆ. ನಾನು ಮುಗಳ್ನಕ್ಕು ‘ನೀವು ನಿಮ್ಮ ಪತ್ನಿಯೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡುವುದನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಿ ಕೇಳಿ’ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದೇನೆ. ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯರು ಮಾತನಾಡುವಾಗ ಎಚ್ಚರದಿಂದ ಮಾತನಾಡಬೇಕು. ವಿನಾ ಕಾರಣ ಧ್ವನಿ ಏರಿಸಬಾರದು, ಕೋಪಗೊಂಡರೂ ಅದನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಮಾರ್ಗ ಹಿಂಸಾಮಾರ್ಗವಾಗಿರಬಾರದು. ಕೋಪ ಮುಕ್ತಚರ್ಚೆಗೆ ನಾಂದಿಯಾಗಬೇಕು, ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳ ಪರಿಹಾರಕ್ಕೆ ಸೂತ್ರ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಮಕ್ಕಳು ಇವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಕೆಟ್ಟ ಪದಗಳನ್ನು, ಅಶ್ಲೀಲ ಮಾತುಗಳನ್ನು, ಬೈಗುಳಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಾರದು. ಇವು ಮನೋವಿಕಾರದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ. ಮಕ್ಕಳು ಇವುಗಳನ್ನು ಬೇಗ ಹೆಕ್ಕಿ ತಮ್ಮದಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. 

ಕೃತಿ
ಮನೆಯ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಳಸುವಾಗ ಅಲ್ಲೊಂದು ಶಿಸ್ತು ಓರಣವಿರಬೇಕು. ಹಾಸಿಗೆಯಿಂದ ಎದ್ದ ಕೂಡಲೆ ಹೊದಿಕೆಯನ್ನು ಮಡಿಸಿಟ್ಟು, ತಲೆದಿಂಬನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸುವ ಅಭ್ಯಾಸ ನಮ್ಮದಾಗಿದ್ದರೆ ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳು ಕೂಡ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪವಾಗಿಡುವುದನ್ನು ಕಲಿಯುತ್ತಾರೆ. ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವಸ್ತುವಿಗೂ ಒಂದು ಸ್ಥಾನ ನಿಗದಿಯಾಗಬೇಕು. ಪ್ರತಿನಿತ್ಯವೂ ಮನೆಯ ಸದಸ್ಯರೆಲ್ಲ ಸೇರಿ ಟಿ.ವಿ.ಯ ರಿಮೋಟ್‌ ಹುಡುಕುತ್ತಾರೆಂದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಯಾವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿದ್ದೀತು? ಬಳಸಿದ ಪೊರಕೆ ಎಲ್ಲಿಡಬೇಕು, ನಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವ ಭರದಲ್ಲಿ ನೀರು ಬಿಡಬೇಕು, ಸ್ನಾನದ ಬಳಿಕ ಚೌಕವನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ಹರವಬೇಕು – ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು ಮಕ್ಕಳು ನೋಡಿ ಕಲಿಯುತ್ತಾರೆ. ಮುಂದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲೂ ಇದನ್ನೇ ಪಾಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವರಿಗೆ ಪದೇ ಪದೇ ಉಗುಳುವ ಅಭ್ಯಾಸ. ಅವರ ಮಕ್ಕಳೂ ಇದನ್ನೇ ಕಲಿಯುತ್ತಾರೆ, ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಂದ ಛೀಮಾರಿ ಹಾಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಪುಸ್ತಕ ಲೇಕನಿಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದನ್ನು ಕೂಡ ಅವರು ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಕಲಿಯುತ್ತಾರೆ.

ಜವಾಬ್ದಾರಿ
ಮನೆಯ ಆಗುಹೋಗುಗಳಿಗೆ ಮನೆಯ ಹಿರಿಯರು ಹೇಗೆ ಸ್ಪಂದಿಸುತ್ತಾರೆಂದು ಮಕ್ಕಳು ಗಮನಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬೋಧನೆ ಹೇಗಿದೆ, ಪ್ರೀತಿವಿಶ್ವಾಸದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಹೇಗಿದೆ, ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಹೇಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮನಸ್ಸು ಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ತಂದೆ–ತಾಯಿಗಳು ಅಜ್ಜ–ಅಜ್ಜಿಯರಿಗೆ ಗೌರವ ನೀಡದಿದ್ದರೆ ಮಗುವು ಹಿರಿಯರಿಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕೆಂಬ ಪಾಠವನ್ನು ಕಲಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾರಾದರೂ ಕಾಯಿಲೆ ಮಲಗಿದಾಗ ಮನೆಯ ಇತರರು ಅವರನ್ನು ಹೇಗೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನೂ ಅದು ಗಮನಿಸುತ್ತದೆ. ನೆರವಾಗುವ ಉದಾರತೆ ಬೆಳೆಯುವುದೊ ಅಳಿಯುವುದೋ? ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಯಾರಾದರೂ ಅನಾರೋಗ್ಯದಿಂದ ಕುಸಿದರೆ ಸುತ್ತಲಿನವರು ಹೇಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸುವಾಗ ಅವರ ಕುಟುಂಬದ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಚಿತ್ರಣ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.

ಸ್ನೇಹಭಾವ
ಸಮಾಜವೆಂಬುದು ವ್ಯಕ್ತಿಯೆಂಬ ವಿವಿಧ ಮೂಲಘಟಕಗಳ ಮೊತ್ತ. ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರ ನಡುವೆ ಸ್ನೇಹಭಾವವಿದ್ದರೆ ಆ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಮಗು ವಿಶ್ವಪ್ರೇಮಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುಣವನ್ನು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಚಿಕ್ಕಂದಿನಿಂದಲೇ ಕಲಿಸಬೇಕು. ಸಮವಯಸ್ಕರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಬೇಕು. ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯ ಭಾವ ಇರದಂತೆ ಆದರೆ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ಉಳಿವಂತೆ ಬೆಳೆಸುವುದು ಒಂದು ಸವಾಲು. ಇಂದು ‘ಟೀಂ ಬಿಲ್ಡಿಂಗ್‌’, ‘ಟೀಂ ಸ್ಪಿರಿಟ್‌’ ಬೋಧನೆಯ ವಿಷಯವಾಗುತ್ತಿವೆ. ಆದರೆ ಅನೇಕ ಒಟ್ಟುಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವರು, ಊರಹಬ್ಬ ಉತ್ಸವ ಮುಂತಾದವುಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವರು ಈ ‘ಟೀಂ’ಸೂತ್ರವನ್ನು ತಮಗೆ ತಿಳಿಯದೆಯೇ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡುಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ. ಹಿರಿಯರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ, ಎಂದರೆ ರಸ್ತೆಗಳು, ಬಸ್‌ ನಿಲ್ದಾಣ, ಮೆಟ್ರೊ, ಪಾರ್ಕ್‌, ಪೂಜಾಸ್ಥಳಗಳು, ಹೊಟೇಲ್‌ – ಇಂಥ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಮಕ್ಕಳು ಗಮನಿಸುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಮಕ್ಕಳು ನಾಗರಿಕರಾಗಿ ರೂಪುಗೊಳ್ಳಲು ಇಂಥ ಸ್ಥಳಗಳೇ ನಿಜವಾದ ಪಾಠಶಾಳೆಗಳು ಎಂಬುದನ್ನು ಪಾಲಕರು, ಪೋಷಕರು ಮರೆಯಬಾರದು.

ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ‘ಬೆಳೆಯುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ನಾವೊಂದು ಮಾದರಿ’ – ಎಂದು ಮನೆಯವರೂ ಇತರ ಹಿರಿಯರೂ ಅರಿಯಬೇಕು.