<p><em><strong>ಅಶ್ವಸ್ಯ ಲಕ್ಷಣಂ ವೇಗೋ ಮದೋ ಮಾತಂಗಲಕ್ಷಣಮ್ ।</strong></em></p>.<p><em><strong>ಚಾತುರ್ಯ ಲಕ್ಷಣಂ ನಾರ್ಯಾ ಉದ್ಯೋಗಃ ಪುರುಷಲಕ್ಷಣಮ್ ।।</strong></em></p>.<p>ಇದರ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಹೀಗೆ:</p>.<p>‘ಕುದುರೆಗೆ ವೇಗವೂ ಆನೆಗೆ ಮದವೂ ನಾರಿಗೆ ಜಾಣ್ಮೆಯೂ ಪುರುಷನಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗವೂ ಲಕ್ಷಣ.’</p>.<p>ಒಂದೊಂದು ಜೀವಿಗೂ ಅದರದ್ದೇ ಆದ ವಿಶೇಷ ಗುಣ–ಸ್ವಭಾವಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಈ ವಿಶೇಷ ಗುಣದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿಯೇ ಆ ಜೀವಿಗೆ ಬೆಲೆ ಇರುವುದು ಕೂಡ. ಹೀಗೆಯೇ ಮನುಷ್ಯನಿಗೂ ಲಕ್ಷಣ ಇದೆ; ಅದನ್ನು ಅವನು ಯಾವುದೆಂದು ಕಂಡುಕೊಂಡು ಅದನ್ನು ತನ್ನದನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಆಗಲೇ ಅವನಿಗೆ ಬೆಲೆ.</p>.<p>ಕುದುರೆಯ ವಿಶೇಷತೆ ಇರುವುದು ಅದರ ಓಟದಲ್ಲಿ. ಹೀಗಾಗಿ ಅದೇ ಅದರ ಲಕ್ಷಣ. ಆನೆಯ ಬಲಕ್ಕೆ ಸೂಚಕ ಅದರ ಮದಶಕ್ತಿ; ಹೀಗಾಗಿ ಅದೇ ಅದರ ಲಕ್ಷಣ. ಇದು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿಷಯವಾಯಿತು.</p>.<p>ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಿರುವ ವಿಶೇಷ ಏನು? ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ಜಾಣ್ಮೆಯೇ ಲಕ್ಷಣ. ಏಕೆಂದರೆ ಇಡಿಯ ಸಂಸಾರದ ಅಡಿಪಾಯವೇ ಅವಳಾಗಿರುವುದರಿಂದ. ಗಂಡಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗವೇ ಲಕ್ಷಣ ಎಂದಿದೆ ಸುಭಾಷಿತ.</p>.<p><strong>ಕೇಳಿ:</strong><a href="https://cms.prajavani.net/op-ed/podcast/work-and-effort-human-endeavor-sanskrit-subhashita-with-kannada-meaning-767019.html" target="_blank"> Podcast: ದಿನದ ಸೂಕ್ತಿ; ಪುರುಷ ಪ್ರಯತ್ನ</a></p>.<p>ಗಂಡು ಹೊರಗೆ ಹೋಗಿ ದುಡಿದು ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡಬೇಕು; ಹೆಣ್ಣು ಮನೆಯ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾಗಿ ತೂಗಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಬೇಕು – ಎನ್ನುವುದೇ ಆದರ್ಶವಾಗಿದ್ದ ಕಾಲದ ಮಾತು ಇದು. ಈಗ ಕಾಲ ಬದಲಾಗಿದೆ; ಗಂಡು ಮಾತ್ರ ಹೊರಗೆ ಹೋಗಿ ದುಡಿದು ಬರಬೇಕೆ? ಹೆಣ್ಣು ಏಕೆ ದುಡಿಯಲು ಹೋಗಬಾರದು? ಮನೆಯ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಗಂಡು ಏಕೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು? ಹೀಗೆಲ್ಲ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವವಾಗಬಹುದು.</p>.<p>ಹೆಣ್ಣು ಹೊರಗೆ ಹೋಗಿ ದುಡಿಯಬೇಕು – ಎಂಬ ವಾದಕ್ಕೆ ಸುಭಾಷಿತದಿಂದ ಯಾವ ತಕರಾರೂ ಇಲ್ಲವೆನ್ನಿ! ಹೆಣ್ಣು ದುಡಿದು ತಂದರೆ ಗಂಡು ಮನೆಯ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಜಾಣ್ಮೆಯಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸಂಸಾರ ಸೌಹಾರ್ದವಾಗಿರಬೇಕು; ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ದುಡಿದು ಅನ್ನವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಬೇಕು; ಬುದ್ಧಿವಂತತನದಿಂದ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಬೇಕು ಎಂಬುದಷ್ಟೇ ಇಲ್ಲಿಯ ಇಂಗಿತ.</p>.<p>ಪುರುಷಪ್ರಯತ್ನ ಎಂದರೆ ಅದು ಗಂಡಸಿಗೆ ಮಾತ್ರವೇ ಸೇರಿದ್ದಲ್ಲ; ಮನುಷ್ಯರೆಲ್ಲರಿಗೂ ಸೇರಿದ್ದು. ಹೀಗಾಗಿ ಪುರುಷಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಸುಂದರವೂ ಸುಖಮಯವೂ ಆದ ಜೀವನವನ್ನು ಹೆಣ್ಣು–ಗಂಡು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂಬುದೇ ಇಲ್ಲಿರುವ ತುಡಿತ.</p>.<p>ಇನ್ನೊಂದು ಸುಭಾಷಿತದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ನೋಡಿ:</p>.<p><strong>ಉದ್ಯೋಗಿನಂ ಪುರುಷಸಿಂಹಮುಖೈತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಃ</strong></p>.<p><strong>ದೈವೇನ ದೇಯಮಿತಿ ಕಾಲಪುರುಷಾ ವದಂತಿ ।</strong></p>.<p><strong>ದೈವಂ ನಿಹಿತ್ಯ ಕುರು ಪೌರುಷಮಾತ್ಮಶಕ್ತ್ಯಾ</strong></p>.<p><strong>ಯತ್ನೇ ಕೃತೇ ಯದಿ ನ ಸಿಧ್ಯತಿ ಕೋsತ್ರ ದೋಷಃ ।।</strong></p>.<p><strong>ಇದರ ತಾತ್ಮರ್ಯ:</strong></p>.<p>‘ಉದ್ಯೋಗಶೀಲನಾದ ಪುರುಷನನ್ನು ಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ತಾನಾಗಿ ವರಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಕೈಲಾಗದವರು ದೇವರೇ ಸಹಾಯ ಒದಗಿಸಬೇಕೆಂದು ಬಯಸುವರು. ದೈವವನ್ನು ಒಂದು ಕಡೆಗಿಟ್ಟು ಪುರುಷಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡು; ಪ್ರಯತ್ನಪಟ್ಟ ಬಳಿಕವೂ ಫಲ ಸಿಗದಿದ್ದಾಗ ದೋಷಕ್ಕೆ ಜಾಗ ಇರುವುದಿಲ್ಲ.’</p>.<p>ನಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ನಾವು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಮಾಡಬೇಕು; ಆಗ ವಿಫಲವಾದರೂ ಅದು ಫಲವೇ ಆಗುತ್ತದೆ.</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>
<p><em><strong>ಅಶ್ವಸ್ಯ ಲಕ್ಷಣಂ ವೇಗೋ ಮದೋ ಮಾತಂಗಲಕ್ಷಣಮ್ ।</strong></em></p>.<p><em><strong>ಚಾತುರ್ಯ ಲಕ್ಷಣಂ ನಾರ್ಯಾ ಉದ್ಯೋಗಃ ಪುರುಷಲಕ್ಷಣಮ್ ।।</strong></em></p>.<p>ಇದರ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಹೀಗೆ:</p>.<p>‘ಕುದುರೆಗೆ ವೇಗವೂ ಆನೆಗೆ ಮದವೂ ನಾರಿಗೆ ಜಾಣ್ಮೆಯೂ ಪುರುಷನಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗವೂ ಲಕ್ಷಣ.’</p>.<p>ಒಂದೊಂದು ಜೀವಿಗೂ ಅದರದ್ದೇ ಆದ ವಿಶೇಷ ಗುಣ–ಸ್ವಭಾವಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಈ ವಿಶೇಷ ಗುಣದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿಯೇ ಆ ಜೀವಿಗೆ ಬೆಲೆ ಇರುವುದು ಕೂಡ. ಹೀಗೆಯೇ ಮನುಷ್ಯನಿಗೂ ಲಕ್ಷಣ ಇದೆ; ಅದನ್ನು ಅವನು ಯಾವುದೆಂದು ಕಂಡುಕೊಂಡು ಅದನ್ನು ತನ್ನದನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಆಗಲೇ ಅವನಿಗೆ ಬೆಲೆ.</p>.<p>ಕುದುರೆಯ ವಿಶೇಷತೆ ಇರುವುದು ಅದರ ಓಟದಲ್ಲಿ. ಹೀಗಾಗಿ ಅದೇ ಅದರ ಲಕ್ಷಣ. ಆನೆಯ ಬಲಕ್ಕೆ ಸೂಚಕ ಅದರ ಮದಶಕ್ತಿ; ಹೀಗಾಗಿ ಅದೇ ಅದರ ಲಕ್ಷಣ. ಇದು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿಷಯವಾಯಿತು.</p>.<p>ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಿರುವ ವಿಶೇಷ ಏನು? ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ಜಾಣ್ಮೆಯೇ ಲಕ್ಷಣ. ಏಕೆಂದರೆ ಇಡಿಯ ಸಂಸಾರದ ಅಡಿಪಾಯವೇ ಅವಳಾಗಿರುವುದರಿಂದ. ಗಂಡಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗವೇ ಲಕ್ಷಣ ಎಂದಿದೆ ಸುಭಾಷಿತ.</p>.<p><strong>ಕೇಳಿ:</strong><a href="https://cms.prajavani.net/op-ed/podcast/work-and-effort-human-endeavor-sanskrit-subhashita-with-kannada-meaning-767019.html" target="_blank"> Podcast: ದಿನದ ಸೂಕ್ತಿ; ಪುರುಷ ಪ್ರಯತ್ನ</a></p>.<p>ಗಂಡು ಹೊರಗೆ ಹೋಗಿ ದುಡಿದು ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡಬೇಕು; ಹೆಣ್ಣು ಮನೆಯ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾಗಿ ತೂಗಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಬೇಕು – ಎನ್ನುವುದೇ ಆದರ್ಶವಾಗಿದ್ದ ಕಾಲದ ಮಾತು ಇದು. ಈಗ ಕಾಲ ಬದಲಾಗಿದೆ; ಗಂಡು ಮಾತ್ರ ಹೊರಗೆ ಹೋಗಿ ದುಡಿದು ಬರಬೇಕೆ? ಹೆಣ್ಣು ಏಕೆ ದುಡಿಯಲು ಹೋಗಬಾರದು? ಮನೆಯ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಗಂಡು ಏಕೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು? ಹೀಗೆಲ್ಲ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವವಾಗಬಹುದು.</p>.<p>ಹೆಣ್ಣು ಹೊರಗೆ ಹೋಗಿ ದುಡಿಯಬೇಕು – ಎಂಬ ವಾದಕ್ಕೆ ಸುಭಾಷಿತದಿಂದ ಯಾವ ತಕರಾರೂ ಇಲ್ಲವೆನ್ನಿ! ಹೆಣ್ಣು ದುಡಿದು ತಂದರೆ ಗಂಡು ಮನೆಯ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಜಾಣ್ಮೆಯಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸಂಸಾರ ಸೌಹಾರ್ದವಾಗಿರಬೇಕು; ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ದುಡಿದು ಅನ್ನವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಬೇಕು; ಬುದ್ಧಿವಂತತನದಿಂದ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಬೇಕು ಎಂಬುದಷ್ಟೇ ಇಲ್ಲಿಯ ಇಂಗಿತ.</p>.<p>ಪುರುಷಪ್ರಯತ್ನ ಎಂದರೆ ಅದು ಗಂಡಸಿಗೆ ಮಾತ್ರವೇ ಸೇರಿದ್ದಲ್ಲ; ಮನುಷ್ಯರೆಲ್ಲರಿಗೂ ಸೇರಿದ್ದು. ಹೀಗಾಗಿ ಪುರುಷಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಸುಂದರವೂ ಸುಖಮಯವೂ ಆದ ಜೀವನವನ್ನು ಹೆಣ್ಣು–ಗಂಡು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂಬುದೇ ಇಲ್ಲಿರುವ ತುಡಿತ.</p>.<p>ಇನ್ನೊಂದು ಸುಭಾಷಿತದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ನೋಡಿ:</p>.<p><strong>ಉದ್ಯೋಗಿನಂ ಪುರುಷಸಿಂಹಮುಖೈತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಃ</strong></p>.<p><strong>ದೈವೇನ ದೇಯಮಿತಿ ಕಾಲಪುರುಷಾ ವದಂತಿ ।</strong></p>.<p><strong>ದೈವಂ ನಿಹಿತ್ಯ ಕುರು ಪೌರುಷಮಾತ್ಮಶಕ್ತ್ಯಾ</strong></p>.<p><strong>ಯತ್ನೇ ಕೃತೇ ಯದಿ ನ ಸಿಧ್ಯತಿ ಕೋsತ್ರ ದೋಷಃ ।।</strong></p>.<p><strong>ಇದರ ತಾತ್ಮರ್ಯ:</strong></p>.<p>‘ಉದ್ಯೋಗಶೀಲನಾದ ಪುರುಷನನ್ನು ಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ತಾನಾಗಿ ವರಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಕೈಲಾಗದವರು ದೇವರೇ ಸಹಾಯ ಒದಗಿಸಬೇಕೆಂದು ಬಯಸುವರು. ದೈವವನ್ನು ಒಂದು ಕಡೆಗಿಟ್ಟು ಪುರುಷಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡು; ಪ್ರಯತ್ನಪಟ್ಟ ಬಳಿಕವೂ ಫಲ ಸಿಗದಿದ್ದಾಗ ದೋಷಕ್ಕೆ ಜಾಗ ಇರುವುದಿಲ್ಲ.’</p>.<p>ನಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ನಾವು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಮಾಡಬೇಕು; ಆಗ ವಿಫಲವಾದರೂ ಅದು ಫಲವೇ ಆಗುತ್ತದೆ.</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>