<p>ಸರಿ ಸುಮಾರು 70 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ. ಸರಿಯಾಗಿ 1943. ಆಗ ನನಗೆ 12 ವರುಷ ಇದ್ದಿರಬಹುದು. ಆಡಿಟರ್ ಆಗಿದ್ದ ಅಪ್ಪನ ಕೆಲಸದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿದ್ದೆವು. `ಅವರು~ ನಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಬಂದಿದ್ದರು. ಆಗಲೇ ಮೊದಲ ಸಲ `ಅವರ~ನ್ನು ನೋಡಿದ್ದು. <br /> <br /> ಅವರಿಗೂ ಆಗ 19 ವರ್ಷ ಇದ್ದಿರಬಹುದು. ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಿದ್ದ `ಅವರು~ ಸಂಗೀತ ಸಮಾರೋಹದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದರು. ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಆಸಕ್ತಿ ಇದ್ದ ನನ್ನಣ್ಣ ಮನೋಹರ ಶ್ರೀಖಂಡೆ ಅವರನ್ನ ಮನೆಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದರು.<br /> <br /> ಆಗ ಅವರ ಮದುವೆಯಿನ್ನೂ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಏಳನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಸಮಾರೋಹಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದ `ಶಿವಪುತ್ರ ಕೋಮಕಾಳಿ~ ಅಷ್ಟೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಕುಮಾರ ಗಂಧರ್ವ ಆಗಿದ್ದರು. ನಾನು ಕಾಲು ಮುಟ್ಟಿ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದ್ದೆ. <br /> <br /> ನಾನು ಸಂಗೀತ ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ ಅಂತ ತಿಳಿದು `ಹಾಡು~ ಅಂತ ಹೇಳಿ ಹಾಡಿಸಿದ್ದರು. ಅನಿರೀಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಹಾಡುವ ಸಂದರ್ಭ ಬಂದದ್ದರಿಂದ ಅರೆಕ್ಷಣ ಗಾಬರಿ-ಗೊಂದಲ ಆಯಿತು. ಸಾವರಿಸಿಕೊಂಡು ಸ್ವರ ಹಚ್ಚಿದೆ. ಏನು ಹಾಡಿದೆನೋ ದೇವರಿಗೇ ಗೊತ್ತು. <br /> <br /> ಹಾಡು ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಧೈರ್ಯ ಮಾಡಿ `ನಿಮ್ಮ ಬಳಿ ಸಂಗೀತ ಕಲಿಯಬೇಕು ಅಂತ ಆಸೆ. ಕಲಿಸುತ್ತೀರಾ?~ ಎಂದು ಕೇಳಿಯೇ ಬಿಟ್ಟೆ. ಅದಕ್ಕವರು `ಬಾಂಬೆಯಿಂದ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಭಾಳ ದೂರ. ಕಲಿಬೇಕಂದ್ರ ಬಾಂಬೆಗೆ ಬಾ~ ಅಂದಿದ್ರು.<br /> <br /> ಹೀಗೆ 81ರ ಹರಯದ ವಸುಂಧರಾ ಕೋಮಕಾಳಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪತಿ, ಖ್ಯಾತ ಗಾಯಕರಾದ್ದ ಕುಮಾರ ಗಂಧರ್ವ ಅವರನ್ನು ಮೊದಲ ಸಲ ಭೇಟಿಯಾದ ದಿನಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು. <br /> <br /> ಇತ್ತೀಚೆಗೆ `ಸುರ್ಸಾಗರ್~ ಸಂಸ್ಥೆ ಏರ್ಪಡಿಸಿದ್ದ ಸಂಗೀತ ಕಛೇರಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ನಗರಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸಿದ್ದ ವಸುಂಧರಾ, ಬನಶಂಕರಿ ಎರಡನೇ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕಾಮತ್ ಅವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದರು.<br /> <br /> ಬೆಳಗಿನ ಕಾಫಿ ಹೀರುತ್ತ ಮಾತು ಆರಂಭಿಸಿದ ವಸುಂಧರಾ ತಾಯಿ ಅವರು `ಕುಮಾರ್ ಗಂಧರ್ವ~ರ ಜೊತೆಗಿನ ಮೊದಲ ಭೇಟಿಯಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿ ಶಿಷ್ಯೆಯಾಗಿ, ಪತ್ನಿಯಾಗಿ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕಿದ ದಿನಗಳನ್ನು ಮೆಲುಕು ಹಾಕಿದರು. ಪತ್ನಿಯಾಗಿ 30 ವರ್ಷ ಗಂಧರ್ವರಿಗೆ ಸಾಥ್ ನೀಡುವ ಅವಕಾಶ ಒದಗಿ ಬಂದದ್ದು ನನ್ನ ಪುಣ್ಯ.<br /> <br /> ಕೇವಲ ಹೆಂಡತಿಯಾಗಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿಯೂ ಅವರಿಗೆ ಸಾಥ್ ನೀಡಬೇಕಿತ್ತು. ಅದು ಸುಲಭದ ಕೆಲಸವೇನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ನನಗೆ ಅವರ ಹಾಡು- ಮಾತು- ನಗು- ಸಂಭ್ರಮ ಏನೇನೆಲ್ಲ ನೆನಪಾಗುತ್ತದೆ. ಅದು ನೆನಪಲ್ಲ ಈಗಲೂ ಅವರು ನನ್ನ ಜೊತೆಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರನ್ನು ಮನೆಗೆ ಕರಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದ ಮನೋಹರ ಕೂಡ `ಶಾಂತ~ ಆಗಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಒಂದರೆ ಗಳಿಗೆ ಮೌನವಾದರು.<br /> <br /> (ಕುಮಾರ್ ಗಂಧರ್ವ-ಭಾನುಮತಿ ಕಂಸ ಅವರ ಮದುವೆ ನಡೆದದ್ದು 1947ರಲ್ಲಿ. ಅದಾದ ಮರುವರ್ಷವೇ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಸಂಗೀತ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ ನಂತರ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಕುಸಿದು ಬಿದ್ದರು. ಬಾಂಬೆಗೆ ಮರಳಿ ಬಂದ ನಂತರ ಪರೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಿದ ವೈದ್ಯರು `ಎಡಪುಪ್ಪಸ ಆಕುಂಚಿತಗೊಂಡು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಹಾಡುವಂತಿಲ್ಲ~ ಎಂದು ಹೇಳಿದಾಗ ಆಕಾಶವೇ ಕುಸಿದು ಬಿದ್ದಂತಾಗಿತ್ತು.<br /> <br /> ಗಂಧರ್ವ ಅವರನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದ ವೈದ್ಯ ಸಾಠೆ ಅವರು `ನೀವು ಇಲ್ಲಿರಬೇಡಿ ಕ್ಷಯ ಇರುವವರಿಗೆ ಮುಂಬೈ ಘಾತುಕವಾದದ್ದು~ ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದ್ದರಿಂದ ಇಂದೋರ್ ಸಮೀಪದ ದೇವಾಸ್ಗೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿದುಕೊಂಡರು. <br /> <br /> ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡುವುದಿರಲಿ; ಮಾತು ಕೂಡ ಆಡದಂತೆ ವೈದ್ಯರು ನಿಷೇಧ ಹೇರಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಹಾಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವಾಗಲೂ ಕುಮಾರರು ಸಂಗೀತದಿಂದ ವಿಮುಖರಾಗಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರತಿದಿನ ಸಂಜೆ ಭಾನುಮತಿ ಅವರು ಕುಮಾರ್ ಅವರೆದುರು ಕುಳಿತು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.<br /> <br /> `ಮೌನ~ವಾಗಿ ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಯಾರಾದರೂ ಸಂಗೀತಗಾರರು ಬಂದರು ಎಂದರೆ ಹಾಡುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಐದು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಗಂಧರ್ವರು ಎದ್ದು ಕುಳಿತು ಹಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಅದೊಂದು ದಿವ್ಯಗಾನ. ಅವರ ಅನಾರೋಗ್ಯ- ಆದಾಯರಹಿತ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬ ನೋಡಿಕೊಂಡದ್ದು ಭಾನುಮತಿ. <br /> <br /> ಆರೋಗ್ಯ ಸುಧಾರಿಸಿದ ನಂತರ ಹಣಕಾಸಿನ ತೊಂದರೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಾಗಿ ವಿಮಾ ಏಜೆಂಟ್ನ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು. ಅದು ಹೆಚ್ಚು ದಿನ ನಡೆಯಲಿಲ್ಲ. ಹದಿನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ದಾಂಪತ್ಯದ ನಂತರ (1961) ಭಾನುಮತಿ ಅವರು ಕುಮಾರ್ ಅವರ ಬದುಕಿನಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸಿದರು. 1962ರಲ್ಲಿ ವಸುಂಧರಾ ಕುಮಾರ್ ಬಾಳ ಸಂಗಾತಿಯಾದರು.)<br /> <br /> ನಾನು ಪಂಡಿತ್ ಬಿ. ಆರ್. ದೇವಧರ್ ಅವರ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ನಲ್ಲಿ ಕಲಿಯುತ್ತಿರುವಾಗ `ಅವರು~ ನನ್ನ ಗುರುಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಬಳಿ ಸಂಗೀತ ಕೇಳಿದ ಮೇಲೆ ಬೇರಾರ ಬಳಿಯೂ ಕಲಿಯುವುದು ಬೇಡ ಅನ್ನಿಸಿಬಿಟ್ಟಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಏನೇನೋ ಅಡೆತಡೆಗಳು ಎದುರಾಗುತ್ತಿದ್ದವು.<br /> <br /> ಅಕ್ಕ ಇದ್ದಾಗ ದೇವಾಸ್ಗೆ ಹೋಗಿ ಇದ್ದು ಕಲಿತು ಬರುತ್ತಿದ್ದೆ. ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಕಲಿಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಮದುವೆಯ ನಂತರವೇ ಅದು ಸಾಧ್ಯವಾದದ್ದು. ಮದುವೆಯಾದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ-ಸಂಸಾರ ಎರಡನ್ನೂ ಸರಿದೂಗಿಸಬಲ್ಲೆನೆ? ಎಂಬ ಆತಂಕ ಇತ್ತು.<br /> <br /> ಅದನ್ನ ಹೇಳಿದರೆ `ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಗಾಯಕನಿಗೆ ಹೆದರಿಕೆ ಇದ್ದರೇ ಒಳ್ಳೆಯದು~ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಬೆಂಗಾವಲಿನಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಬದುಕು- ಸಂಗೀತ ಎರಡೂ ಬೆಳೆದವು ಎಂದು ವಸುಂಧರಾ ಸ್ಮರಿಸಿದರು.<br /> <br /> ಅನಾರೋಗ್ಯದಿಂದ ಚೇತರಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವಸುಂಧರಾ ಅವರು ಬಾಳ ಸಂಗಾತಿಯಾದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಕುಮಾರ್ ಗಂಧರ್ವರು ಹೊಸರೀತಿಯ ಸಂಗೀತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು.</p>.<p>`ಗೀತ ವರ್ಷ~, `ಗೀತ ಹೇಮಂತ~, `ಗಂಧರ್ವ ಗಾಯನ~, `ಠುಮರಿ-ಟಪ್ಪಾ- ತರಾನಾ~ದಂತಹ ವಿಭಿನ್ನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನೀಡುವುದು ಕುಮಾರ್ ಅವರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಆಗೆಲ್ಲ ಜೊತೆಯಾಗಿದ್ದವರು, ಸಲಹೆ-ಸೂಚನೆ ನೀಡಿದವರು ವಸುಂಧರಾ. <br /> <br /> ಈ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದಾಗ `ಅಯ್ಯೋ ನಾನೇನು ಮಾಡಿಲ್ಲ. ಅವರೇ ಎಲ್ಲ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಯೋಚನೆ-ಯೋಜನೆ ಎಲ್ಲ ಅವರದೇ. ನಾನು ಅವರ ಜೊತೆಗೆ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ಸಹಗಾಯನ ಮಾತ್ರ ನನ್ನದು~ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಕುಳಿತಿದ್ದ ಮೊಮ್ಮಗ ಭುವನೇಶ್ `ತಾಯಿ ಹಾಗೆ ಹೇಳೋದು ಅವರ ದೊಡ್ಡತನ. <br /> <br /> ಕುಮಾರ್ಜಿ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಸಾಥ್ ನೀಡುವುದಕ್ಕೆ ಬಹಳ ತಯಾರಿ ಬೇಕಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಅದು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಕುಮಾರ್ ಅವರು ವಿಭಿನ್ನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ರೂಪಿಸುವಾಗ ಬಂದೀಶ್ ಆಯ್ಕೆ, ಪ್ರಸ್ತುತಿಗಳಲ್ಲಿ ವಸುಂಧರಾ ತಾಯಿ ಅವರ ಕೊಡುಗೆ ಬಹಳ ಇದೆ. `ನಾನೇನು ಮಾಡಿಲ್ಲ~ ಅಂತ ಹೇಳೋದು ಅವರ ಹಿರಿಮೆ~ ಎಂದು ಮಧ್ಯೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು.<br /> <br /> ಅನಾರೋಗ್ಯದ ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಬದುಕು ಬಹಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿತ್ತು. ಎರಡು ಬಾರಿ `ಸೀರಿಯಸ್~ ದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆದು ಬಂದಿದ್ದರೂ ಹಾಡಲು ಕುಳಿತಾಗ ಆರೋಗ್ಯದ ಕಡೆಗೆ ಲಕ್ಷ್ಯ ಕೊಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಡು ಹಾಡುತ್ತಲೇ ಜೋರ್ದಾರ್ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಗೆ ಜಾರಿ ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದು ಅವರ ಆರೋಗ್ಯದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಒಳ್ಳೆಯದಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. <br /> <br /> ಒಮ್ಮೆ ಠುಮರಿ-ಟಪ್ಪಾ- ತರಾನಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ `ಅವರು~ ಶಕ್ತಿ ಮೀರಿ ಮೇಲೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಅನ್ನಿಸಿ ಮೆಲುದನಿಯಲ್ಲಿ ಎಚ್ಚರಿಸಿದೆ. ಹಾಡುವ ಮೂಡ್ನಲ್ಲಿದ್ದ `ಅವರು~ ಅದನ್ನು ಲಕ್ಷಿಸದೆ ಮೈಕ್ ಮುಂದೆಯೇ ನನ್ನ ಮೇಲೆ ರೇಗಿಬಿಟ್ಟರು. ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಇಂತಹ ಅವಮಾನ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. ಎಂಟು ದಿನ ಅಳುತ್ತಲೇ ಕಳೆದೆ. ಒಂಬತ್ತನೇ ದಿನ ಅವರಿಗೂ ತಮ್ಮ ತಪ್ಪಿನ ಅರಿವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ವಸುಂಧರಾ ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು.<br /> <br /> ನಮಗೆ ಬರೀ ಕಷ್ಟಗಳೇ ಇದ್ದವು ಅಂತೇನಿಲ್ಲ. ಶಿಷ್ಯಳಾಗಿ ಅವರ ಎದುರು ಕುಳಿತು ಕಲಿತದ್ದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಮನೆಗೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಅವರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಿರುವಾಗ ಕೇಳಿ ಕಲಿತದ್ದೂ ಇದೆ.<br /> <br /> ನನ್ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ನಾನೇ ಹಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವಾಗ, ರಿಯಾಜ್ ಮಾಡುವಾಗ ಅವರು ಕಿಟಕಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗಾಗ ಮುಖ ತೂರಿಸಿ `ಸರಿಯಾಗಿದೆ. ಮುಂದುವರಿಸು~ ಅಂತ ಸೂಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಕ್ಕಳಿಗೆ-ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗಾದರೆ ಎರಡೆರಡು ಗಂಟೆ ಎದುರು ಕುಳಿತು ಸಂಗೀತ ಪಾಠ ನನಗಾದರೋ ಕಿಟಕಿಯಿಂದಲೋ ಪಕ್ಕದ ಕೋಣೆಯಿಂದಲೋ ಸೂಚನೆ- ಸಲಹೆ ಅಂತ ನಾನು ಬೇಸರಿಸಿಕೊಂಡದ್ದು ಉಂಟು.<br /> <br /> ಆಗ ನನ್ನನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಮಾತನಾಡಿಸಿ `ನಿನ್ನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿ ನಾನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದೆ~ ಎಂದು ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಇದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರೀತಿ-ವಿಶ್ವಾಸ ಬೇರೇನು -ಬೇರೆಲ್ಲಿ ಸಿಗಲು ಸಾಧ್ಯ? ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವಂತೆ ನೋಡಿದರು. <br /> <br /> ಎದ್ದು ನಿಲ್ಲಲು ನಡೆದಾಡಲು ಕಷ್ಟ ಆಗುವಂತಹ ಕಾಲು ನೋವು ಇದ್ದರೂ ಅಜ್ಜಿ ಮಾತನಾಡುವ ಮೂಡ್ನಲ್ಲಿ ಇದ್ದರು. ಮೊಮ್ಮಗ ಭುವನೇಶ್ `ಫ್ಲೈಟ್ಗೆ ಲೇಟಾಗ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಸಿಗೋಣ. ದೇವಾಸ್ಗೆ ಬನ್ನಿ. ಕುಮಾರ್ ಗಂಧರ್ವರ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. <br /> <br /> ಅವರ ಆಡಿಯೋ-ವಿಡಿಯೋ ಎಲ್ಲ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಡಿಜಿಟಲ್ ರೂಪಕ್ಕೆ ಅಳವಡಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಗಂಧರ್ವರ ಹಾಡು ಕೇಳಲು ಬನ್ನಿ~ ಎಂದು ಪ್ರೀತಿಯ ಆಹ್ವಾನವಿತ್ತರು. ಕೈ ಮುಗಿದು ನಿಂತಾಗ `ಅಜ್ಜಿ~ ಪ್ರತಿ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿದರು. ಗಂಧರ್ವ ಗಾಯನ ಉಳಿಸಿ-ಬೆಳೆಸಿದ ಹಿರಿಯ ಜೀವದ ಸಾಧನೆ- ನಡೆದು ಬಂದ ದಾರಿ ಅಪೂರ್ವ-ಅಪರೂಪ.</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>
<p>ಸರಿ ಸುಮಾರು 70 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ. ಸರಿಯಾಗಿ 1943. ಆಗ ನನಗೆ 12 ವರುಷ ಇದ್ದಿರಬಹುದು. ಆಡಿಟರ್ ಆಗಿದ್ದ ಅಪ್ಪನ ಕೆಲಸದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿದ್ದೆವು. `ಅವರು~ ನಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಬಂದಿದ್ದರು. ಆಗಲೇ ಮೊದಲ ಸಲ `ಅವರ~ನ್ನು ನೋಡಿದ್ದು. <br /> <br /> ಅವರಿಗೂ ಆಗ 19 ವರ್ಷ ಇದ್ದಿರಬಹುದು. ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಿದ್ದ `ಅವರು~ ಸಂಗೀತ ಸಮಾರೋಹದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದರು. ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಆಸಕ್ತಿ ಇದ್ದ ನನ್ನಣ್ಣ ಮನೋಹರ ಶ್ರೀಖಂಡೆ ಅವರನ್ನ ಮನೆಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದರು.<br /> <br /> ಆಗ ಅವರ ಮದುವೆಯಿನ್ನೂ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಏಳನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಸಮಾರೋಹಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದ `ಶಿವಪುತ್ರ ಕೋಮಕಾಳಿ~ ಅಷ್ಟೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಕುಮಾರ ಗಂಧರ್ವ ಆಗಿದ್ದರು. ನಾನು ಕಾಲು ಮುಟ್ಟಿ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದ್ದೆ. <br /> <br /> ನಾನು ಸಂಗೀತ ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ ಅಂತ ತಿಳಿದು `ಹಾಡು~ ಅಂತ ಹೇಳಿ ಹಾಡಿಸಿದ್ದರು. ಅನಿರೀಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಹಾಡುವ ಸಂದರ್ಭ ಬಂದದ್ದರಿಂದ ಅರೆಕ್ಷಣ ಗಾಬರಿ-ಗೊಂದಲ ಆಯಿತು. ಸಾವರಿಸಿಕೊಂಡು ಸ್ವರ ಹಚ್ಚಿದೆ. ಏನು ಹಾಡಿದೆನೋ ದೇವರಿಗೇ ಗೊತ್ತು. <br /> <br /> ಹಾಡು ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಧೈರ್ಯ ಮಾಡಿ `ನಿಮ್ಮ ಬಳಿ ಸಂಗೀತ ಕಲಿಯಬೇಕು ಅಂತ ಆಸೆ. ಕಲಿಸುತ್ತೀರಾ?~ ಎಂದು ಕೇಳಿಯೇ ಬಿಟ್ಟೆ. ಅದಕ್ಕವರು `ಬಾಂಬೆಯಿಂದ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಭಾಳ ದೂರ. ಕಲಿಬೇಕಂದ್ರ ಬಾಂಬೆಗೆ ಬಾ~ ಅಂದಿದ್ರು.<br /> <br /> ಹೀಗೆ 81ರ ಹರಯದ ವಸುಂಧರಾ ಕೋಮಕಾಳಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪತಿ, ಖ್ಯಾತ ಗಾಯಕರಾದ್ದ ಕುಮಾರ ಗಂಧರ್ವ ಅವರನ್ನು ಮೊದಲ ಸಲ ಭೇಟಿಯಾದ ದಿನಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು. <br /> <br /> ಇತ್ತೀಚೆಗೆ `ಸುರ್ಸಾಗರ್~ ಸಂಸ್ಥೆ ಏರ್ಪಡಿಸಿದ್ದ ಸಂಗೀತ ಕಛೇರಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ನಗರಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸಿದ್ದ ವಸುಂಧರಾ, ಬನಶಂಕರಿ ಎರಡನೇ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕಾಮತ್ ಅವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದರು.<br /> <br /> ಬೆಳಗಿನ ಕಾಫಿ ಹೀರುತ್ತ ಮಾತು ಆರಂಭಿಸಿದ ವಸುಂಧರಾ ತಾಯಿ ಅವರು `ಕುಮಾರ್ ಗಂಧರ್ವ~ರ ಜೊತೆಗಿನ ಮೊದಲ ಭೇಟಿಯಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿ ಶಿಷ್ಯೆಯಾಗಿ, ಪತ್ನಿಯಾಗಿ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕಿದ ದಿನಗಳನ್ನು ಮೆಲುಕು ಹಾಕಿದರು. ಪತ್ನಿಯಾಗಿ 30 ವರ್ಷ ಗಂಧರ್ವರಿಗೆ ಸಾಥ್ ನೀಡುವ ಅವಕಾಶ ಒದಗಿ ಬಂದದ್ದು ನನ್ನ ಪುಣ್ಯ.<br /> <br /> ಕೇವಲ ಹೆಂಡತಿಯಾಗಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿಯೂ ಅವರಿಗೆ ಸಾಥ್ ನೀಡಬೇಕಿತ್ತು. ಅದು ಸುಲಭದ ಕೆಲಸವೇನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ನನಗೆ ಅವರ ಹಾಡು- ಮಾತು- ನಗು- ಸಂಭ್ರಮ ಏನೇನೆಲ್ಲ ನೆನಪಾಗುತ್ತದೆ. ಅದು ನೆನಪಲ್ಲ ಈಗಲೂ ಅವರು ನನ್ನ ಜೊತೆಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರನ್ನು ಮನೆಗೆ ಕರಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದ ಮನೋಹರ ಕೂಡ `ಶಾಂತ~ ಆಗಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಒಂದರೆ ಗಳಿಗೆ ಮೌನವಾದರು.<br /> <br /> (ಕುಮಾರ್ ಗಂಧರ್ವ-ಭಾನುಮತಿ ಕಂಸ ಅವರ ಮದುವೆ ನಡೆದದ್ದು 1947ರಲ್ಲಿ. ಅದಾದ ಮರುವರ್ಷವೇ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಸಂಗೀತ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ ನಂತರ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಕುಸಿದು ಬಿದ್ದರು. ಬಾಂಬೆಗೆ ಮರಳಿ ಬಂದ ನಂತರ ಪರೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಿದ ವೈದ್ಯರು `ಎಡಪುಪ್ಪಸ ಆಕುಂಚಿತಗೊಂಡು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಹಾಡುವಂತಿಲ್ಲ~ ಎಂದು ಹೇಳಿದಾಗ ಆಕಾಶವೇ ಕುಸಿದು ಬಿದ್ದಂತಾಗಿತ್ತು.<br /> <br /> ಗಂಧರ್ವ ಅವರನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದ ವೈದ್ಯ ಸಾಠೆ ಅವರು `ನೀವು ಇಲ್ಲಿರಬೇಡಿ ಕ್ಷಯ ಇರುವವರಿಗೆ ಮುಂಬೈ ಘಾತುಕವಾದದ್ದು~ ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದ್ದರಿಂದ ಇಂದೋರ್ ಸಮೀಪದ ದೇವಾಸ್ಗೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿದುಕೊಂಡರು. <br /> <br /> ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡುವುದಿರಲಿ; ಮಾತು ಕೂಡ ಆಡದಂತೆ ವೈದ್ಯರು ನಿಷೇಧ ಹೇರಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಹಾಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವಾಗಲೂ ಕುಮಾರರು ಸಂಗೀತದಿಂದ ವಿಮುಖರಾಗಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರತಿದಿನ ಸಂಜೆ ಭಾನುಮತಿ ಅವರು ಕುಮಾರ್ ಅವರೆದುರು ಕುಳಿತು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.<br /> <br /> `ಮೌನ~ವಾಗಿ ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಯಾರಾದರೂ ಸಂಗೀತಗಾರರು ಬಂದರು ಎಂದರೆ ಹಾಡುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಐದು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಗಂಧರ್ವರು ಎದ್ದು ಕುಳಿತು ಹಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಅದೊಂದು ದಿವ್ಯಗಾನ. ಅವರ ಅನಾರೋಗ್ಯ- ಆದಾಯರಹಿತ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬ ನೋಡಿಕೊಂಡದ್ದು ಭಾನುಮತಿ. <br /> <br /> ಆರೋಗ್ಯ ಸುಧಾರಿಸಿದ ನಂತರ ಹಣಕಾಸಿನ ತೊಂದರೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಾಗಿ ವಿಮಾ ಏಜೆಂಟ್ನ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು. ಅದು ಹೆಚ್ಚು ದಿನ ನಡೆಯಲಿಲ್ಲ. ಹದಿನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ದಾಂಪತ್ಯದ ನಂತರ (1961) ಭಾನುಮತಿ ಅವರು ಕುಮಾರ್ ಅವರ ಬದುಕಿನಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸಿದರು. 1962ರಲ್ಲಿ ವಸುಂಧರಾ ಕುಮಾರ್ ಬಾಳ ಸಂಗಾತಿಯಾದರು.)<br /> <br /> ನಾನು ಪಂಡಿತ್ ಬಿ. ಆರ್. ದೇವಧರ್ ಅವರ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ನಲ್ಲಿ ಕಲಿಯುತ್ತಿರುವಾಗ `ಅವರು~ ನನ್ನ ಗುರುಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಬಳಿ ಸಂಗೀತ ಕೇಳಿದ ಮೇಲೆ ಬೇರಾರ ಬಳಿಯೂ ಕಲಿಯುವುದು ಬೇಡ ಅನ್ನಿಸಿಬಿಟ್ಟಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಏನೇನೋ ಅಡೆತಡೆಗಳು ಎದುರಾಗುತ್ತಿದ್ದವು.<br /> <br /> ಅಕ್ಕ ಇದ್ದಾಗ ದೇವಾಸ್ಗೆ ಹೋಗಿ ಇದ್ದು ಕಲಿತು ಬರುತ್ತಿದ್ದೆ. ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಕಲಿಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಮದುವೆಯ ನಂತರವೇ ಅದು ಸಾಧ್ಯವಾದದ್ದು. ಮದುವೆಯಾದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ-ಸಂಸಾರ ಎರಡನ್ನೂ ಸರಿದೂಗಿಸಬಲ್ಲೆನೆ? ಎಂಬ ಆತಂಕ ಇತ್ತು.<br /> <br /> ಅದನ್ನ ಹೇಳಿದರೆ `ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಗಾಯಕನಿಗೆ ಹೆದರಿಕೆ ಇದ್ದರೇ ಒಳ್ಳೆಯದು~ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಬೆಂಗಾವಲಿನಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಬದುಕು- ಸಂಗೀತ ಎರಡೂ ಬೆಳೆದವು ಎಂದು ವಸುಂಧರಾ ಸ್ಮರಿಸಿದರು.<br /> <br /> ಅನಾರೋಗ್ಯದಿಂದ ಚೇತರಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವಸುಂಧರಾ ಅವರು ಬಾಳ ಸಂಗಾತಿಯಾದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಕುಮಾರ್ ಗಂಧರ್ವರು ಹೊಸರೀತಿಯ ಸಂಗೀತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು.</p>.<p>`ಗೀತ ವರ್ಷ~, `ಗೀತ ಹೇಮಂತ~, `ಗಂಧರ್ವ ಗಾಯನ~, `ಠುಮರಿ-ಟಪ್ಪಾ- ತರಾನಾ~ದಂತಹ ವಿಭಿನ್ನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನೀಡುವುದು ಕುಮಾರ್ ಅವರಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಆಗೆಲ್ಲ ಜೊತೆಯಾಗಿದ್ದವರು, ಸಲಹೆ-ಸೂಚನೆ ನೀಡಿದವರು ವಸುಂಧರಾ. <br /> <br /> ಈ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದಾಗ `ಅಯ್ಯೋ ನಾನೇನು ಮಾಡಿಲ್ಲ. ಅವರೇ ಎಲ್ಲ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಯೋಚನೆ-ಯೋಜನೆ ಎಲ್ಲ ಅವರದೇ. ನಾನು ಅವರ ಜೊತೆಗೆ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ಸಹಗಾಯನ ಮಾತ್ರ ನನ್ನದು~ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಕುಳಿತಿದ್ದ ಮೊಮ್ಮಗ ಭುವನೇಶ್ `ತಾಯಿ ಹಾಗೆ ಹೇಳೋದು ಅವರ ದೊಡ್ಡತನ. <br /> <br /> ಕುಮಾರ್ಜಿ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಸಾಥ್ ನೀಡುವುದಕ್ಕೆ ಬಹಳ ತಯಾರಿ ಬೇಕಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಅದು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಕುಮಾರ್ ಅವರು ವಿಭಿನ್ನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ರೂಪಿಸುವಾಗ ಬಂದೀಶ್ ಆಯ್ಕೆ, ಪ್ರಸ್ತುತಿಗಳಲ್ಲಿ ವಸುಂಧರಾ ತಾಯಿ ಅವರ ಕೊಡುಗೆ ಬಹಳ ಇದೆ. `ನಾನೇನು ಮಾಡಿಲ್ಲ~ ಅಂತ ಹೇಳೋದು ಅವರ ಹಿರಿಮೆ~ ಎಂದು ಮಧ್ಯೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು.<br /> <br /> ಅನಾರೋಗ್ಯದ ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಬದುಕು ಬಹಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿತ್ತು. ಎರಡು ಬಾರಿ `ಸೀರಿಯಸ್~ ದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆದು ಬಂದಿದ್ದರೂ ಹಾಡಲು ಕುಳಿತಾಗ ಆರೋಗ್ಯದ ಕಡೆಗೆ ಲಕ್ಷ್ಯ ಕೊಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಡು ಹಾಡುತ್ತಲೇ ಜೋರ್ದಾರ್ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಗೆ ಜಾರಿ ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದು ಅವರ ಆರೋಗ್ಯದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಒಳ್ಳೆಯದಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. <br /> <br /> ಒಮ್ಮೆ ಠುಮರಿ-ಟಪ್ಪಾ- ತರಾನಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ `ಅವರು~ ಶಕ್ತಿ ಮೀರಿ ಮೇಲೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಅನ್ನಿಸಿ ಮೆಲುದನಿಯಲ್ಲಿ ಎಚ್ಚರಿಸಿದೆ. ಹಾಡುವ ಮೂಡ್ನಲ್ಲಿದ್ದ `ಅವರು~ ಅದನ್ನು ಲಕ್ಷಿಸದೆ ಮೈಕ್ ಮುಂದೆಯೇ ನನ್ನ ಮೇಲೆ ರೇಗಿಬಿಟ್ಟರು. ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಇಂತಹ ಅವಮಾನ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. ಎಂಟು ದಿನ ಅಳುತ್ತಲೇ ಕಳೆದೆ. ಒಂಬತ್ತನೇ ದಿನ ಅವರಿಗೂ ತಮ್ಮ ತಪ್ಪಿನ ಅರಿವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ವಸುಂಧರಾ ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು.<br /> <br /> ನಮಗೆ ಬರೀ ಕಷ್ಟಗಳೇ ಇದ್ದವು ಅಂತೇನಿಲ್ಲ. ಶಿಷ್ಯಳಾಗಿ ಅವರ ಎದುರು ಕುಳಿತು ಕಲಿತದ್ದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಮನೆಗೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಅವರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಿರುವಾಗ ಕೇಳಿ ಕಲಿತದ್ದೂ ಇದೆ.<br /> <br /> ನನ್ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ನಾನೇ ಹಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವಾಗ, ರಿಯಾಜ್ ಮಾಡುವಾಗ ಅವರು ಕಿಟಕಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗಾಗ ಮುಖ ತೂರಿಸಿ `ಸರಿಯಾಗಿದೆ. ಮುಂದುವರಿಸು~ ಅಂತ ಸೂಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಕ್ಕಳಿಗೆ-ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗಾದರೆ ಎರಡೆರಡು ಗಂಟೆ ಎದುರು ಕುಳಿತು ಸಂಗೀತ ಪಾಠ ನನಗಾದರೋ ಕಿಟಕಿಯಿಂದಲೋ ಪಕ್ಕದ ಕೋಣೆಯಿಂದಲೋ ಸೂಚನೆ- ಸಲಹೆ ಅಂತ ನಾನು ಬೇಸರಿಸಿಕೊಂಡದ್ದು ಉಂಟು.<br /> <br /> ಆಗ ನನ್ನನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಮಾತನಾಡಿಸಿ `ನಿನ್ನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿ ನಾನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದೆ~ ಎಂದು ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಇದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರೀತಿ-ವಿಶ್ವಾಸ ಬೇರೇನು -ಬೇರೆಲ್ಲಿ ಸಿಗಲು ಸಾಧ್ಯ? ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವಂತೆ ನೋಡಿದರು. <br /> <br /> ಎದ್ದು ನಿಲ್ಲಲು ನಡೆದಾಡಲು ಕಷ್ಟ ಆಗುವಂತಹ ಕಾಲು ನೋವು ಇದ್ದರೂ ಅಜ್ಜಿ ಮಾತನಾಡುವ ಮೂಡ್ನಲ್ಲಿ ಇದ್ದರು. ಮೊಮ್ಮಗ ಭುವನೇಶ್ `ಫ್ಲೈಟ್ಗೆ ಲೇಟಾಗ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಸಿಗೋಣ. ದೇವಾಸ್ಗೆ ಬನ್ನಿ. ಕುಮಾರ್ ಗಂಧರ್ವರ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇವೆ. <br /> <br /> ಅವರ ಆಡಿಯೋ-ವಿಡಿಯೋ ಎಲ್ಲ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಡಿಜಿಟಲ್ ರೂಪಕ್ಕೆ ಅಳವಡಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಗಂಧರ್ವರ ಹಾಡು ಕೇಳಲು ಬನ್ನಿ~ ಎಂದು ಪ್ರೀತಿಯ ಆಹ್ವಾನವಿತ್ತರು. ಕೈ ಮುಗಿದು ನಿಂತಾಗ `ಅಜ್ಜಿ~ ಪ್ರತಿ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿದರು. ಗಂಧರ್ವ ಗಾಯನ ಉಳಿಸಿ-ಬೆಳೆಸಿದ ಹಿರಿಯ ಜೀವದ ಸಾಧನೆ- ನಡೆದು ಬಂದ ದಾರಿ ಅಪೂರ್ವ-ಅಪರೂಪ.</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>
