ಪಿತೃತರ್ಪಣೆಯ ಮಹಾಕಾಲ: ಇಂದು ಮಹಾಲಯ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ

ಪಿತೃಗಳು, ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಋಷಿಗಳು ಭಾರತೀಯ ಜೀವನಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಶ್ರದ್ಧೇಯವಾದ ಹಲವು ಸಂಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದವು. ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತವಾದ ಗೃಹಸ್ಥನೊಬ್ಬನು ಪಿತೃ, ದೇವತಾ ಮತ್ತು ಋಷಿ – ಈ ಮೂವರ ಕುರಿತಾಗಿಯೂ ಮಾಡಬೇಕಾದ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಸ್ಮೃತಿಗಳೂ ಕಲ್ಪಗ್ರಂಥಗಳೂ ಪದೇ ಪದೇ ಹೇಳಿದ್ದಿದೆ. ಅಂದರೆ ನಮ್ಮ ಮಾನವಜೀವಿತಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗಿರುವ ಬಲುಮುಖ್ಯವಾದ ಸಂಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳು, ಪಿತೃಗಳು ಮತ್ತು ಋಷಿಗಳ ಪಾಲು ಬಲುದೊಡ್ಡದು. ಹೀಗಾಗಿ ಅವರ ಋಣದಿಂದ ಮುಕ್ತಿಹೊಂದುವ ಸಲುವಾಗಿ ಗೃಹಸ್ಥನೊಬ್ಬನು ಕರ್ತವ್ಯಬದ್ಧನೂ ಆಗುತ್ತಾನೆ. ತಿಳಿವನ್ನು ಕರುಣಿಸಿದ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ತರ್ಪಣವರ್ಪಿಸಿ ತೃಪ್ತಿಗೈಯುವ ಸಲುವಾಗಿಯೇ ಭಾದ್ರಮಾಸದ ಶುಕ್ಲಪಂಚಮಿ ದಿನವನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಇನ್ನು ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ತೃಪ್ತಿತರುವ ನಾನ ಬಗೆಯ ಪೂಜೆಗಳೂ ವ್ರತಗಳೂ ಹಬ್ಬಗಳೂ ಕಾಮ್ಯಕರ್ಮಗಳೂ ಇವೆಯಷ್ಟೆ. ಒಂದಿಲ್ಲೊಂದು ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ದೇವತಾಸಂತರ್ಪಣೆಯನ್ನು ದಿನವೂ ಆಚರಿಸುವ ಅವಕಾಶ ಇದೆಯೆನ್ನಬಹುದು. ಇನ್ನು ಉಳಿದಿದ್ದು ಪಿತೃಸಂತರ್ಪಣೆ.

ತಂದೆಯ ಮತ್ತು ತಾಯಿಯ ಹಿಂದಿನ ಏಳು ತಲೆಮಾರುಗಳನ್ನು ಪಿತೃಗಳೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕುಲದ ಉದ್ಧಾರ, ಕುಲದ ಕ್ಷೇಮ ಮತ್ತು ಶ್ರೇಯಸ್ಸುಗಳಿಗೆ ಇವರ ಹಾರೈಕೆ ಬಲುಮುಖ್ಯ. ದೇವತಾರ್ಚನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ದಿನವೂ ಪಿತೃಗಳನ್ನು ನೆನೆದುಕೊಂಡು ನಮಸ್ಕರಿಸುವ ಪದ್ಧತಿ ಇದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಗತಿಸಿದ ಹಿರಿಯರಿಗಾಗಿ ಅವರ ಮರಣದ ತಿಥಿಯಂದು ವಾರ್ಷಿಕ ಶ್ರಾದ್ಧಾಚರಣೆಯನ್ನೂ ಅವರ ಮಕ್ಕಳು ಮಾಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಇದೆ. ಇದರ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಪಿತೃಗಳಿಗಾಗಿಯೇ ವಿಶೇಷವೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾದ, ಅವರ ಸಂತರ್ಪಣೆಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾದ ಒಂದಿಡೀ ಪಕ್ಷವೇ ಇರುವುದು, ಅಂದರೆ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳ ಕಾಲಾವಕಾಶ ಇರುವುದು ವಿಶೇಷ. ಭಾದ್ರಪದ ಮಾಸದ ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷವು ಪಿತೃತರ್ಪಣೆಗಾಗಿ ಇರುವ ಪಕ್ಷವಾದ್ದರಿಂದ ಪಿತೃಪಕ್ಷವೆಂತಲೂ ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಕುಲದ ಮೃತ ಹಿರಿಯರು ಯಾರೇ ಇದ್ದರೂ ಅವರನ್ನು ನೆನೆದು ತರ್ಪಣವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಹೊತ್ತು ಇದು.