<p>ಸಂಗೀತ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಗುರುವಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನ. ಅನೇಕ ಕಲಾವಿದರು ತಮ್ಮ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವಾಗ ಗುರುಗಳನ್ನು ಮನದಲ್ಲಿಯೇ ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಂಡು, ಅವರಿಗೆ ಕೈಮುಗಿದು ಹಾಡುವುದನ್ನು ಕಾಣುತ್ತೇವೆ.<br /> <br /> ಶಿಷ್ಯನ ಬೈಠಕ್ ನಡೆದ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಗುರುಗಳಾದವರು ಹಾಜರಿದ್ದರಂತೂ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಎದ್ದುಬಂದು, ಅವರ ಪಾದಗಳಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿ, ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವರ ಅನೇಕ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿವೆ. <br /> <br /> `ಗುರುಪೌರ್ಣಮಿ~ ಎಂದೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಆಷಾಢ ಮಾಸದ ಪೌರ್ಣಮಿಯಂದು ಸಂಗೀತಗಾರರು ತಮ್ಮ ಗುರುಗಳ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿ, ಕಾಣಿಕೆಯನ್ನಿತ್ತು, ಗೌರವ ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕೆಲವರು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಗುರುಪೌರ್ಣಮಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. <br /> <br /> ಗುರುಗಳ ಒಲುಮೆಯೇ ಸಂಗೀತ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಕ್ಕೆ ನಾಂದಿ ಎಂಬ ಶಿಷ್ಯನ ಭಾವವನ್ನು ಶೋಷಿಸುವ ಗುರುಗಳಿಗೂ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕೊರತೆಯಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನಿಜವಾದ ಗುರು ತನ್ನ ಸಂಗೀತ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಸುವುದೇ ತನಗೆ ಸಲ್ಲುವ ನಿಜವಾದ ಗುರುಕಾಣಿಕೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದ ಮಾದರಿಗಳು ಸಾಕಷ್ಟಿವೆ.<br /> <br /> ಸಂಗೀತದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಸರಿಯಾದ ಗುರು ಸಿಗುವುದು ಎಷ್ಟು ದುಸ್ತರವೋ, ಅಷ್ಟೇ ದುಸ್ತರ ಸರಿಯಾದ ಶಿಷ್ಯ ಗುರುವಿಗೆ ದೊರೆಯುವುದು. ಸಮರ್ಥ ಗುರು ಬೇಕೆಂದು ಅಲೆದ ಸಂಗೀತ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಸಾವಿರಾರು. <br /> <br /> ತಾನು ನೀಡುವುದನ್ನೆಲ್ಲ ಗ್ರಹಿಸುವ ಕ್ಷಮತೆಯುಳ್ಳ ಶಿಷ್ಯ ಬೇಕೆಂದು ಗುರು ಶಿಷ್ಯನನ್ನೇ ಅರಸಿಕೊಂಡು ಹೋದ ಪ್ರಸಂಗಗಳೂ ಅಪರೂಪಕ್ಕೆಂಬಂತೆ ದಾಖಲಾಗಿವೆ. ಅಂಥದೊಂದು ರಸನಿಮಿಷ ಇಲ್ಲಿದೆ.<br /> <br /> ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೋಗುಬಾಯಿ ಕುರ್ಡಿಕರರ ಹೆಸರು ಪ್ರಮುಖವಾದುದು. ಈಗಿನ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಗಾಯಕಿ ಕಿಶೋರಿ ಆಮೋಣಕರರ ತಾಯಿ ಈ ಮೋಗುಬಾಯಿ. ಈಕೆ ಕೆಲವು ಕಾಲ ಬೆಳಗಾವಿಯಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದರು.<br /> <br /> ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಅವಮಾನಗಳನ್ನು ನುಂಗಿಕೊಂಡು ಸಂಗೀತದ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದ ಮಹಾನ್ ಗಾಯಕಿ ಈಕೆ. ಜೈಪುರ ಅತ್ರ್ಲಿ ಘರಾಣೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಗಾಯಕರ ಪಂಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಈಕೆಯ ಹೆಸರನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <br /> <br /> ಆಗ ಮೋಗುಬಾಯಿ ಕೊಲ್ಹಾಪುರದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಕೊಲ್ಹಾಪುರ ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರು ನೆಲೆಸಿದ ಊರು. ಅ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಾಟ್ಯ ಸಂಗೀತ ಬಹು ಜನಪ್ರಿಯವಾದ ಗಾಯನ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿತ್ತು. ಬಾಲಗಂಧರ್ವರಂಥ ನಟರು ಜನರ ಮೇಲೆ ತಮ್ಮ ಗಾಯನಾಭಿನಯಗಳಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ್ದರು.<br /> <br /> ಹೀಗಾಗಿ ಪಡ್ಡೆ ಹುಡುಗರಾದಿಯಾದಿ ಮುದುಕರವರೆಗೂ ಎಲ್ಲರೂ ರಂಗಗೀತೆಗಳನ್ನು ಹಾಡುವಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನೂ ಆನಂದವನ್ನೂ ಹೊಂದುತ್ತಿದ್ದರು. ಮೋಗುಬಾಯಿ ಕುರ್ಡಿಕರರೂ ಇದಕ್ಕೆ ಹೊರತಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. <br /> <br /> ಒಂದು ದಿನ ಮೋಗುಬಾಯಿ ಕುರ್ಡಿಕರ ತಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮೃಚ್ಛಕಟಿಕ ನಾಟಕದ `ಚಲ ಗ ಗಡೆ ಮಾಡಿವರೀ..~ ಹಾಡನ್ನು ಮನೆಯ ಮೊಗಸಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುತ್ತಾ ಮೈಮರೆತಿದ್ದರು. ಆ ಹಾಡು ಎಷ್ಟು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿತ್ತೆಂದರೆ, ಅದೇ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಗಾಯನ ಮಹರ್ಷಿ ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರನ್ನು ತಡೆದು ನಿಲ್ಲಿಸಿತು! ಗಾಯನದ ಸೊಗಸುಗಾರಿಕೆಗೆ ಮಾರುಹೋದ ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರು ನೇರವಾಗಿ ಮೋಗುಬಾಯಿಯ ಮನೆಯನ್ನೇ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. <br /> <br /> ಹಾಡು ಮುಗಿಯಿತು. ಮೋಗುಬಾಯಿ ಕಣ್ಣು ಬಿಟ್ಟಾಗ ಎದುರಿಗೆ ಗಾಯನ ಮಹರ್ಷಿ!<br /> `ನಿನ್ನ ಹಾಡು ಸೊಗಸಾಗಿತ್ತು ತಾಯಿ. ನಿನ್ನ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ನಾನು ಮಾರು ಹೋಗಿದ್ದೇನೆ!~ ಎಂದರು ಅಲ್ಲಾದಿಯಾ.<br /> <br /> ಮೋಗುಬಾಯಿ ವಿನಯದಿಂದ ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಮಹಾಪ್ರಸಾದವೆಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಖಾನಸಾಹೇಬರು ಮತ್ತೆ ಹೇಳಿದರು-<br /> `ನಿನಗೆ ಸಂಗೀತ ಕಲಿಸಬೇಕೆಂದು ಆಸೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ನನ್ನ ಬಳಿ ಸಂಗೀತ ಕಲಿಯುತ್ತೀಯಾ?~<br /> <br /> ಮೋಗುಬಾಯಿಗೆ ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಮೂರೇಗೇಣು! ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರಂಥ ಮಹಾನ್ ಗಾಯಕರು ತಾವಾಗಿಯೇ ಬಂದು `ನನ್ನ ಬಳಿ ಸಂಗೀತ ಕಲಿಯುತ್ತೀಯಾ?~ ಎಂದು ಕೇಳಿದರೆ ಇಲ್ಲವೆನ್ನಲಾದೀತೆ? <br /> <br /> ಅನೇಕರು ದುಂಬಾಲು ಬಿದ್ದರೂ ಕಲಿಸಲು ಒಪ್ಪದ ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರು ತಾವಾಗಿಯೇ ಶಿಷ್ಯತ್ವವನ್ನು ನೀಡಲು ಬಂದರೆ ಬಿಡುವರುಂಟೆ? <br /> ಮೋಗುಬಾಯಿ ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರ ಶಿಷ್ಯತ್ವವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಅಖಂಡ ಇಪ್ಪತ್ತಾರು ವರ್ಷ ಶಿಷ್ಯವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಕೈಗೊಂಡು ಪ್ರಬುದ್ಧ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡರು.</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>
<p>ಸಂಗೀತ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಗುರುವಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನ. ಅನೇಕ ಕಲಾವಿದರು ತಮ್ಮ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವಾಗ ಗುರುಗಳನ್ನು ಮನದಲ್ಲಿಯೇ ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಂಡು, ಅವರಿಗೆ ಕೈಮುಗಿದು ಹಾಡುವುದನ್ನು ಕಾಣುತ್ತೇವೆ.<br /> <br /> ಶಿಷ್ಯನ ಬೈಠಕ್ ನಡೆದ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಗುರುಗಳಾದವರು ಹಾಜರಿದ್ದರಂತೂ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಎದ್ದುಬಂದು, ಅವರ ಪಾದಗಳಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿ, ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವರ ಅನೇಕ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿವೆ. <br /> <br /> `ಗುರುಪೌರ್ಣಮಿ~ ಎಂದೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಆಷಾಢ ಮಾಸದ ಪೌರ್ಣಮಿಯಂದು ಸಂಗೀತಗಾರರು ತಮ್ಮ ಗುರುಗಳ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿ, ಕಾಣಿಕೆಯನ್ನಿತ್ತು, ಗೌರವ ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕೆಲವರು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಗುರುಪೌರ್ಣಮಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. <br /> <br /> ಗುರುಗಳ ಒಲುಮೆಯೇ ಸಂಗೀತ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಕ್ಕೆ ನಾಂದಿ ಎಂಬ ಶಿಷ್ಯನ ಭಾವವನ್ನು ಶೋಷಿಸುವ ಗುರುಗಳಿಗೂ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕೊರತೆಯಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನಿಜವಾದ ಗುರು ತನ್ನ ಸಂಗೀತ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಸುವುದೇ ತನಗೆ ಸಲ್ಲುವ ನಿಜವಾದ ಗುರುಕಾಣಿಕೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದ ಮಾದರಿಗಳು ಸಾಕಷ್ಟಿವೆ.<br /> <br /> ಸಂಗೀತದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಸರಿಯಾದ ಗುರು ಸಿಗುವುದು ಎಷ್ಟು ದುಸ್ತರವೋ, ಅಷ್ಟೇ ದುಸ್ತರ ಸರಿಯಾದ ಶಿಷ್ಯ ಗುರುವಿಗೆ ದೊರೆಯುವುದು. ಸಮರ್ಥ ಗುರು ಬೇಕೆಂದು ಅಲೆದ ಸಂಗೀತ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಸಾವಿರಾರು. <br /> <br /> ತಾನು ನೀಡುವುದನ್ನೆಲ್ಲ ಗ್ರಹಿಸುವ ಕ್ಷಮತೆಯುಳ್ಳ ಶಿಷ್ಯ ಬೇಕೆಂದು ಗುರು ಶಿಷ್ಯನನ್ನೇ ಅರಸಿಕೊಂಡು ಹೋದ ಪ್ರಸಂಗಗಳೂ ಅಪರೂಪಕ್ಕೆಂಬಂತೆ ದಾಖಲಾಗಿವೆ. ಅಂಥದೊಂದು ರಸನಿಮಿಷ ಇಲ್ಲಿದೆ.<br /> <br /> ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೋಗುಬಾಯಿ ಕುರ್ಡಿಕರರ ಹೆಸರು ಪ್ರಮುಖವಾದುದು. ಈಗಿನ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಗಾಯಕಿ ಕಿಶೋರಿ ಆಮೋಣಕರರ ತಾಯಿ ಈ ಮೋಗುಬಾಯಿ. ಈಕೆ ಕೆಲವು ಕಾಲ ಬೆಳಗಾವಿಯಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದರು.<br /> <br /> ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಅವಮಾನಗಳನ್ನು ನುಂಗಿಕೊಂಡು ಸಂಗೀತದ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದ ಮಹಾನ್ ಗಾಯಕಿ ಈಕೆ. ಜೈಪುರ ಅತ್ರ್ಲಿ ಘರಾಣೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಗಾಯಕರ ಪಂಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಈಕೆಯ ಹೆಸರನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <br /> <br /> ಆಗ ಮೋಗುಬಾಯಿ ಕೊಲ್ಹಾಪುರದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಕೊಲ್ಹಾಪುರ ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರು ನೆಲೆಸಿದ ಊರು. ಅ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಾಟ್ಯ ಸಂಗೀತ ಬಹು ಜನಪ್ರಿಯವಾದ ಗಾಯನ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿತ್ತು. ಬಾಲಗಂಧರ್ವರಂಥ ನಟರು ಜನರ ಮೇಲೆ ತಮ್ಮ ಗಾಯನಾಭಿನಯಗಳಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ್ದರು.<br /> <br /> ಹೀಗಾಗಿ ಪಡ್ಡೆ ಹುಡುಗರಾದಿಯಾದಿ ಮುದುಕರವರೆಗೂ ಎಲ್ಲರೂ ರಂಗಗೀತೆಗಳನ್ನು ಹಾಡುವಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನೂ ಆನಂದವನ್ನೂ ಹೊಂದುತ್ತಿದ್ದರು. ಮೋಗುಬಾಯಿ ಕುರ್ಡಿಕರರೂ ಇದಕ್ಕೆ ಹೊರತಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. <br /> <br /> ಒಂದು ದಿನ ಮೋಗುಬಾಯಿ ಕುರ್ಡಿಕರ ತಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮೃಚ್ಛಕಟಿಕ ನಾಟಕದ `ಚಲ ಗ ಗಡೆ ಮಾಡಿವರೀ..~ ಹಾಡನ್ನು ಮನೆಯ ಮೊಗಸಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುತ್ತಾ ಮೈಮರೆತಿದ್ದರು. ಆ ಹಾಡು ಎಷ್ಟು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿತ್ತೆಂದರೆ, ಅದೇ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಗಾಯನ ಮಹರ್ಷಿ ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರನ್ನು ತಡೆದು ನಿಲ್ಲಿಸಿತು! ಗಾಯನದ ಸೊಗಸುಗಾರಿಕೆಗೆ ಮಾರುಹೋದ ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರು ನೇರವಾಗಿ ಮೋಗುಬಾಯಿಯ ಮನೆಯನ್ನೇ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. <br /> <br /> ಹಾಡು ಮುಗಿಯಿತು. ಮೋಗುಬಾಯಿ ಕಣ್ಣು ಬಿಟ್ಟಾಗ ಎದುರಿಗೆ ಗಾಯನ ಮಹರ್ಷಿ!<br /> `ನಿನ್ನ ಹಾಡು ಸೊಗಸಾಗಿತ್ತು ತಾಯಿ. ನಿನ್ನ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ನಾನು ಮಾರು ಹೋಗಿದ್ದೇನೆ!~ ಎಂದರು ಅಲ್ಲಾದಿಯಾ.<br /> <br /> ಮೋಗುಬಾಯಿ ವಿನಯದಿಂದ ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಮಹಾಪ್ರಸಾದವೆಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಖಾನಸಾಹೇಬರು ಮತ್ತೆ ಹೇಳಿದರು-<br /> `ನಿನಗೆ ಸಂಗೀತ ಕಲಿಸಬೇಕೆಂದು ಆಸೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ನನ್ನ ಬಳಿ ಸಂಗೀತ ಕಲಿಯುತ್ತೀಯಾ?~<br /> <br /> ಮೋಗುಬಾಯಿಗೆ ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಮೂರೇಗೇಣು! ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರಂಥ ಮಹಾನ್ ಗಾಯಕರು ತಾವಾಗಿಯೇ ಬಂದು `ನನ್ನ ಬಳಿ ಸಂಗೀತ ಕಲಿಯುತ್ತೀಯಾ?~ ಎಂದು ಕೇಳಿದರೆ ಇಲ್ಲವೆನ್ನಲಾದೀತೆ? <br /> <br /> ಅನೇಕರು ದುಂಬಾಲು ಬಿದ್ದರೂ ಕಲಿಸಲು ಒಪ್ಪದ ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರು ತಾವಾಗಿಯೇ ಶಿಷ್ಯತ್ವವನ್ನು ನೀಡಲು ಬಂದರೆ ಬಿಡುವರುಂಟೆ? <br /> ಮೋಗುಬಾಯಿ ಅಲ್ಲಾದಿಯಾಖಾನರ ಶಿಷ್ಯತ್ವವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಅಖಂಡ ಇಪ್ಪತ್ತಾರು ವರ್ಷ ಶಿಷ್ಯವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಕೈಗೊಂಡು ಪ್ರಬುದ್ಧ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡರು.</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>