<p>ಈ ಮುರುಕು ಗೋಡೆ ನೋಡಿ ಇದೇನು ಮಹಾ ಎನ್ನಬೇಡಿ. ಒಂದು ರೀತಿ ಇದು ಮುರುಕು ಮಹಾಗೋಡೆಯೇ ಸರಿ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದು 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಯ ಕುರುಹಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ.<br /> <br /> ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಎಂದೊಡನೆ ಮೊದಲು ನೆನಪಿಗೆ ಬರುವುದು ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆ.`ಮೈಸೂರು ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆ~ ಇಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಗಿದ್ದು 1933ರಲ್ಲಿ. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲೆ ಹೆಸರಾಂತ ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಯೊಂದು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲೆ ಇತ್ತು ಎಂಬುದು ಬಹುತೇಕರಿಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. <br /> <br /> ಇತಿಹಾಸ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಸಮೀಪವೇ 1847ರಲ್ಲಿ `ಅಷ್ಟ್ರಗ್ರಾಮ ಶುಗರ್ ವರ್ಕ್ಸ್~ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲೇ ಬೆಳಗೊಳದ ಸಮೀಪ ಬಲಮುರಿ ಹತ್ತಿರ ಕಾವೇರಿ ನದಿಗೆ ಅಣೆಕಟ್ಟೆ ಕಟ್ಟಿ ವಿರಿಜಾ ನಾಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. <br /> <br /> ಇದರಿಂದ ಆ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬು ಬೆಳೆಯಲು ಅನುಕೂಲವಾಯಿತು. `ಅಷ್ಟ್ರಗ್ರಾಮ ಶುಗರ್ ವರ್ಕ್ಸ್~ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದದ್ದು ವಿರಿಜಾ ನಾಲೆ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲೇ. ಈ ಕಾರ್ಖಾನೆಗೆ ನೀರು ಪೂರೈಸಲು ವಿರಿಜಾ ನಾಲೆಯಿಂದ ಕವಲು ನಾಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತು. ಹೆಚ್ಚುವರಿ ನೀರು ಕಿರು ಕಾಲುವೆ ಮೂಲಕ ಮತ್ತೆ ವಿರಿಜಾ ನಾಲೆಗೆ ಸೇರುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. <br /> <br /> ಕಾರ್ಖಾನೆಗೆ ಹೋಗಲು ವಿರಿಜಾ ನಾಲೆಗೆ ಸೇತುವೆ ಹಾಗೂ ಕವಲು ನಾಲೆಗೆ ನೀರು ಹೋಗುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಕಬ್ಬಿಣದ ತೂಬುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆ ಸೇತುವೆ ಈಗಲೂ ಸುಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ತಡೆ ತೂಬುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕುರುಹುಗಳನ್ನು ನಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಕಾಣಬಹುದು. <br /> <br /> ಕಾರ್ಖಾನೆ ಇದ್ದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಾಕಾರವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಇಟ್ಟಿಗೆ ಗೋಡೆಯ ಒಂದು ಭಾಗ ಮಾತ್ರ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ. ಅಲ್ಲಿನ ಜಮೀನಿನಲ್ಲಿ ಇಂದು ರೈತರು ವ್ಯವಸಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಜಮೀನುಗಳಲ್ಲಿ ಶೋಧಿಸಿದರೆ ಕಾರ್ಮಿಕರ ವಾಸದ ಮನೆಗಳ ಕುರುಹುಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ. <br /> <br /> ಈ ಕಾರ್ಖಾನೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಹರಳು ಸಕ್ಕರೆ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಜೊತೆಗೆ ಮದ್ಯಸಾರವನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿ ತಯಾರಾದ ಸಕ್ಕರೆಗೆ ಲಂಡನ್ನಲ್ಲಿ 1851 ಮತ್ತು 1861ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಸ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, 1867ರಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಸ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಬಂದಿತ್ತು. <br /> <br /> ಇಷ್ಟೊಂದು ಮಹತ್ವದ, ಇತಿಹಾಸ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಕಾರಣಾಂತರದಿಂದ 1894ರಲ್ಲಿ ನಿಂತುಹೋಯಿತು.ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ಈ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಇಂದು ಕಾಣೆಯಾಗಿದೆ. ಮೂಕ ರೋದನದಂತೆ ಅದರ ಆ ಮುರುಕು ಗೋಡೆ ಅನಾಥವಾಗಿ ನಿಂತಿದೆ.<br /> </p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>
<p>ಈ ಮುರುಕು ಗೋಡೆ ನೋಡಿ ಇದೇನು ಮಹಾ ಎನ್ನಬೇಡಿ. ಒಂದು ರೀತಿ ಇದು ಮುರುಕು ಮಹಾಗೋಡೆಯೇ ಸರಿ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದು 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಯ ಕುರುಹಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ.<br /> <br /> ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಎಂದೊಡನೆ ಮೊದಲು ನೆನಪಿಗೆ ಬರುವುದು ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆ.`ಮೈಸೂರು ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆ~ ಇಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಗಿದ್ದು 1933ರಲ್ಲಿ. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲೆ ಹೆಸರಾಂತ ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಯೊಂದು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲೆ ಇತ್ತು ಎಂಬುದು ಬಹುತೇಕರಿಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. <br /> <br /> ಇತಿಹಾಸ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಸಮೀಪವೇ 1847ರಲ್ಲಿ `ಅಷ್ಟ್ರಗ್ರಾಮ ಶುಗರ್ ವರ್ಕ್ಸ್~ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲೇ ಬೆಳಗೊಳದ ಸಮೀಪ ಬಲಮುರಿ ಹತ್ತಿರ ಕಾವೇರಿ ನದಿಗೆ ಅಣೆಕಟ್ಟೆ ಕಟ್ಟಿ ವಿರಿಜಾ ನಾಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. <br /> <br /> ಇದರಿಂದ ಆ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬು ಬೆಳೆಯಲು ಅನುಕೂಲವಾಯಿತು. `ಅಷ್ಟ್ರಗ್ರಾಮ ಶುಗರ್ ವರ್ಕ್ಸ್~ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದದ್ದು ವಿರಿಜಾ ನಾಲೆ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲೇ. ಈ ಕಾರ್ಖಾನೆಗೆ ನೀರು ಪೂರೈಸಲು ವಿರಿಜಾ ನಾಲೆಯಿಂದ ಕವಲು ನಾಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತು. ಹೆಚ್ಚುವರಿ ನೀರು ಕಿರು ಕಾಲುವೆ ಮೂಲಕ ಮತ್ತೆ ವಿರಿಜಾ ನಾಲೆಗೆ ಸೇರುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. <br /> <br /> ಕಾರ್ಖಾನೆಗೆ ಹೋಗಲು ವಿರಿಜಾ ನಾಲೆಗೆ ಸೇತುವೆ ಹಾಗೂ ಕವಲು ನಾಲೆಗೆ ನೀರು ಹೋಗುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಕಬ್ಬಿಣದ ತೂಬುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆ ಸೇತುವೆ ಈಗಲೂ ಸುಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ತಡೆ ತೂಬುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕುರುಹುಗಳನ್ನು ನಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಕಾಣಬಹುದು. <br /> <br /> ಕಾರ್ಖಾನೆ ಇದ್ದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಾಕಾರವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಇಟ್ಟಿಗೆ ಗೋಡೆಯ ಒಂದು ಭಾಗ ಮಾತ್ರ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ. ಅಲ್ಲಿನ ಜಮೀನಿನಲ್ಲಿ ಇಂದು ರೈತರು ವ್ಯವಸಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಜಮೀನುಗಳಲ್ಲಿ ಶೋಧಿಸಿದರೆ ಕಾರ್ಮಿಕರ ವಾಸದ ಮನೆಗಳ ಕುರುಹುಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ. <br /> <br /> ಈ ಕಾರ್ಖಾನೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಹರಳು ಸಕ್ಕರೆ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಜೊತೆಗೆ ಮದ್ಯಸಾರವನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿ ತಯಾರಾದ ಸಕ್ಕರೆಗೆ ಲಂಡನ್ನಲ್ಲಿ 1851 ಮತ್ತು 1861ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಸ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, 1867ರಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಸ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಬಂದಿತ್ತು. <br /> <br /> ಇಷ್ಟೊಂದು ಮಹತ್ವದ, ಇತಿಹಾಸ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಕಾರಣಾಂತರದಿಂದ 1894ರಲ್ಲಿ ನಿಂತುಹೋಯಿತು.ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ಈ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಇಂದು ಕಾಣೆಯಾಗಿದೆ. ಮೂಕ ರೋದನದಂತೆ ಅದರ ಆ ಮುರುಕು ಗೋಡೆ ಅನಾಥವಾಗಿ ನಿಂತಿದೆ.<br /> </p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>
