ಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯ: ದೇಹಕ್ಕೂ ಮನಸ್ಸಿಗೂ ವ್ರತ

ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಸನ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ತುಂಬ ಗೌರವವಿದೆ. ಲೌಕಿಕ ಸಂಸಾರವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ಜಗತ್ತಿನ ಒಳಿತಿಗಾಗಿ ಬದುಕುವವನೇ ಸನ್ಯಾಸಿ. ಅವನು ಒಂದೇ ಕಡೆ ನೆಲೆ ನಿಲ್ಲಬಾರದು; ಜಗತ್ತೇ ಅವನ ಪಾಲಿಗೆ ಮನೆ. ಹೀಗಿದ್ದರೂ ಅವನು ಮಳೆಗಾದಲ್ಲಿ ಒಂದೆಡೆ ಇರಬೇಕು; ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನಶೀಲನಾಗಿರಬೇಕು; ಜನರಿಗೆ ಧರ್ಮಬೋಧನೆಯನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು ಪರಂಪರೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಅವನು ಸನ್ಯಾಸಿಯಾದವನು ಒಂದೆಡೆ ಇದ್ದು, ಸಾಧನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವ ವ್ರತವನ್ನೇ ‘ಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯ’ ಎಂದು ಕರೆಯುವುದು.

. ‘ಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯ’ ಎಂದರೆ ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳು ಎಂದು ಅರ್ಥ. ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಈ ವ್ರತವನ್ನು ಆಚರಿಸುವುದರಿಂದ ಈ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಇಂದು ಈ ವ್ರತ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಿದ್ದರೂ ಇದನ್ನು ಗೃಹಸ್ಥರೂ ಆಚರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ.

. ಆಷಾಢಮಾಸದ ಶುಕ್ಲಪಕ್ಷದ ಏಕಾದಶಿ ಅಥವಾ ದ್ವಾದಶೀ ಅಥವಾ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯಂದು ಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯವ್ರತವನ್ನು ಆಚರಿಸುವುದು ವಾಡಿಕೆ.

. ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗುವಂತೆ ಈ ವ್ರತದ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ದಿನನಿತ್ಯದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಆದಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ಭಗವಂತನ ಧ್ಯಾನ, ಸ್ತೋತ್ರ ಮತ್ತು ಪೂಜೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಬೇಕೆಂಬುದು ಈ ವ್ರತದ ಉದ್ದೇಶ. ಹೀಗೆ ನಮ್ಮ ದೈಹಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಈ ವ್ರತದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಂದು ಆಹಾರಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ತೊರೆಯುವುದುಂಟು. ಮೊದಲ ತಿಂಗಳು ತರಕಾರಿಗಳನ್ನೂ ಎರಡನೆಯ ತಿಂಗಳು ಮೊಸರನ್ನೂ ಮೂರನೆಯ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಲನ್ನೂ ನಾಲ್ಕನೆಯ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ದ್ವಿದಳಧಾನ್ಯಗಳನ್ನೂ ಉಪಯೋಗಿಸುವಂತಿಲ್ಲ. (ಈಗ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳಿಗೆ – ಎಂದರೆ ಒಂದು ಪಕ್ಷವನ್ನೇ ಒಂದು ತಿಂಗಳು ಎಂಬ ಎಣಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯವನ್ನು ಕೆಲವರು ಆಚರಿಸುವುದುಂಟು.)

. ಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯವನ್ನು ಸನ್ಯಾಸಿಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆಚರಿಸುವುದುಂಟು. ಸನ್ಯಾಸಿಗಳು ಆಷಾಢಪೂರ್ಣಿಮೆಯಂದು ಕ್ಷೌರವನ್ನು ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡು ವ್ರತಾಚರಣೆಗೆ ತೊಡಗುತ್ತಾರೆ. ವ್ರತವು ಮುಗಿಯುವ ತನಕ ಅವರು ಕ್ಷೌರವನ್ನು ಮಾಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ.

. ಶ್ರೀಮಹಾವಿಷ್ಣುವು ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯೋಗನಿದ್ರೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತಾನೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ. ಸನ್ಯಾಸಿಗಳು ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸ ಮಾಡಿ, ಜಗತ್ತಿನ ಒಳಿತಿಗಾಗಿ ಭಗವಂತನ ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ತಲ್ಲೀನರಾಗಿರಬೇಕು. ಸನ್ಯಾಸಿಗಳು ಒಂದೇ ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸ ಮಾಡುವಂತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಓಡಾಟವೂ ಕಷ್ಟ. ಹೀಗಾಗಿ ಅವರು ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಡೆ ಇರಲು ಅವಕಾಶ ಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಆದರೆ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಎಂದಿನ ತಮ್ಮ ಅನುಷ್ಠಾನಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಮತ್ತೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜಪ–ತಪ–ಅಧ್ಯಯನಗಳಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿರಬೇಕು. ಜನರಿಗೆ ಧರ್ಮಬೋಧನೆಯನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು.

. ಕೇವಲ ವೈದಿಕ ಪಂಥದ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳು ಮಾತ್ರವೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಬೌದ್ಧ–ಜೈನ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳೂ ಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯವ್ರತವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ.

. ನಮ್ಮ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಶೃಂಗೇರಿ, ಉಡುಪಿ ಮುಂತಾದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳು ಆಚರಿಸುವ ಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯವ್ರತದ ವಿಧಿ–ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು.

. ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ | ಐಒಎಸ್ | ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್ , ಎಕ್ಸ್ , ಫೇಸ್ಬುಕ್ ಮತ್ತು ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.

ಚಾತುರ್ಮಾಸ್ಯ: ದೇಹಕ್ಕೂ ಮನಸ್ಸಿಗೂ ವ್ರತ

ಚಿನಕುರುಳಿ | ಸೋಮವಾರ, 14 ಜುಲೈ 2025

ಚುರುಮುರಿ | ಭೋಜನ ಭಾಗ್ಯ

ಚೀನಾ ಅತಿಕ್ರಮಣ: ತೈವಾನ್ ವಾಯುಪ್ರದೇಶ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ 17 ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನ

ಮದುವೆಯಾಗಿ ಮೂರೇ ತಿಂಗಳಿಗೆ ಗಂಡನನ್ನು ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಗೆ ತಳ್ಳಿದ ಪತ್ನಿ! ಹೈಡ್ರಾಮಾ

ಫಿಡೆ ಮಹಿಳಾ ವಿಶ್ವಕಪ್‌ ಚೆಸ್‌: ಪ್ರಿಕ್ವಾರ್ಟರ್‌ಗೆ ದಿವ್ಯಾ, ಹಂಪಿ, ವೈಶಾಲಿ

Lords Test: ಹೋರಾಡಿ ಸೋತ ಗಿಲ್‌ ಬಳಗ; ಫಲ ನೀಡದ ಬಾಲಗೋಂಚಿಗಳ ಹೋರಾಟ

ಜಪಾನ್‌ ಓಪನ್‌ ಬ್ಯಾಡ್ಮಿಂಟನ್‌ ಟೂರ್ನಿ: ಸಾತ್ವಿಕ್‌– ಚಿರಾಗ್‌ ಮೇಲೆ ನಿರೀಕ್ಷೆ

ರಾಜ್ಯ ರ‍್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ ಬ್ಯಾಡ್ಮಿಂಟನ್‌ ಟೂರ್ನಿ: ಇಶಾನ್‌, ಜೋಹನ್ನಾಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ

ಒಳನೋಟ: ವ್ಯಾಮೋಹದ ಜಿಮ್‌, ಸ್ಟೆರಾಯ್ಡ್‌

ಒಳನೋಟ | ಬೇಸಾಯಕ್ಕೆ ಯುವಜನ ಬೇಕಾಗಿದ್ದಾರೆ! ಕೃಷಿ ಒಲ್ಲೆ ಎನ್ನುವವರೇ ಹೆಚ್ಚು

ಒಳನೋಟ: ಸೋರುವ ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲೇ ಕಲಿಕೆ!

ಒಳನೋಟ: ಹದಗೆಟ್ಟ ಹಾಸ್ಟೆಲ್‌ ‘ಆರೋಗ್ಯ’.. ಸರಿಯಾಗದ SC, ST, OBC ವಸತಿಶಾಲೆಗಳು

ಚಿನಕುರುಳಿ | ಸೋಮವಾರ, 14 ಜುಲೈ 2025

ಚುರುಮುರಿ | ಭೋಜನ ಭಾಗ್ಯ

ಚೀನಾ ಅತಿಕ್ರಮಣ: ತೈವಾನ್ ವಾಯುಪ್ರದೇಶ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ 17 ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನ

ಮದುವೆಯಾಗಿ ಮೂರೇ ತಿಂಗಳಿಗೆ ಗಂಡನನ್ನು ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಗೆ ತಳ್ಳಿದ ಪತ್ನಿ! ಹೈಡ್ರಾಮಾ