<p><strong>ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಾಃ ಸಮಮೇವ ಸೇವ್ಯಾ</strong></p>.<p><strong>ಯೋ ಹ್ಯೇಕಭಕ್ತಃ ಸ ನರೋ ಜಘನ್ಯಃ ।</strong></p>.<p><strong>ತಯೋಸ್ತು ದಕ್ಷಂ ಪ್ರವದಂತಿ ಮಧ್ಯಂ</strong></p>.<p><strong>ಸ ಉತ್ತಮೋ ಯೋsಭಿರತಸ್ತ್ರಿವರ್ಗೇ ।।</strong></p>.<p>ಇದರ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಹೀಗೆ: ‘ಧರ್ಮ, ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಕಾಮ – ಇವು ಮೂರನ್ನು ಸಮವಾಗಿ ಸೇವಿಸಬೇಕು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಸೇವಿಸತಕ್ಕವನು ಕನಿಷ್ಠ ದರ್ಜೆಯವನು; ಯಾವುದಾದರೂ ಎರಡರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತನಾದವನು ಮಧ್ಯಮ; ಮೂರರಲ್ಲಿಯೂ ಆಸಕ್ತನಾದವನು ಶ್ರೇಷ್ಠ.’</p>.<p>ಜೀವನವನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು ಎಂಬುದು ಸುಭಾಷಿತದ ಇಂಗಿತ.</p>.<p>ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ತನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಬಯಸುವ ಎಲ್ಲ ವಿಧದ ಬಯಕೆಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಶಬ್ದದಿಂದ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದೆ; ಅದೇ ’ಪುರುಷಾರ್ಥ’.</p>.<p>ಧರ್ಮ, ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಕಾಮ – ಇವೇ ಪುರುಷಾರ್ಥಗಳು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ನಾಲ್ಕನೆಯ ಪುರುಷಾರ್ಥವನ್ನಾಗಿ ಸೇರಿಸುವುದುಂಟು.</p>.<p>ಆದರೆ ಧರ್ಮ, ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಕಾಮ ಇಲ್ಲಿಯ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಸೇರಿರುವಂಥ ವಿವರಗಳು; ನಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಆವರಿಸಿರುವಂಥವು.</p>.<p>ಕಾಮ ಎಂದರೆ ನಮ್ಮ ಎಲ್ಲ ಬಯಕೆಗಳು; ಕೇವಲ ಗಂಡು–ಹೆಣ್ಣುಗಳ ಆಕರ್ಷಣೆಯಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ. ಅರ್ಥ ಎಂದರೆ ಕಾಮವನ್ನು ಪೂರೈಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬೇಕಾದ ಎಲ್ಲ ಸಲಕರಣೆ–ಸಾಧನಗಳು; ಕೇವಲ ಹಣ ಮಾತ್ರವಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಕಾಮವೂ ಅರ್ಥವೂ ಒಂದು ಗೊತ್ತಾದ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಕಟವಾಗಬೇಕು; ಅವುಗಳಿಂದ ನಮ್ಮ ಹಿತವೂ ಕೆಡಬಾರದು, ಸಮಾಜದ ಹಿತವೂ ಕೆಡಬಾರದು. ಹೀಗೆ ನಮ್ಮಿಂದ ನಮ್ಮನ್ನೂ ಸಮಾಜವನ್ನೂ ಅಪಾಯಗಳಿಂದ ಕಾಪಾಡಬಲ್ಲಂಥ ನೀತಿ–ನಿಯಮಗಳ ಕಟ್ಟುಗಳೇ ಧರ್ಮ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.</p>.<p>ಸುಭಾಷಿತ ಹೇಳುತ್ತಿರುವುದು ಮೂರು ಪುರುಷಾರ್ಥಗಳೂ ಸೇರಿಕೊಂಡೇ ನಮ್ಮ ಜೀವನಚಕ್ರ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಆದುದರಿಂದ ನಾವು ಯಾವುದೋ ಒಂದನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಆಯ್ದುಕೊಂಡರೆ ಜೀವನ ಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯದು. ಹೀಗಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಪುರುಷಾರ್ಥಗಳಿಗೂ ನಾವು ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಕೊಡಬೇಕು. ಕೇವಲ ಅರ್ಥಸಂಪಾದನೆಯಲ್ಲೇ ಮುಳಗಬಾರದು; ಅಥವಾ ಕೇವಲ ಬಯಕೆ–ಆಸೆಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಓಡಬಾರದು; ಅಥವಾ ಧರ್ಮದ ದಾರಿಯೆಂದು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ತ್ಯಾಗಮಾಡಿ ಬದುಕುವುದು ಕೂಡ ತಪ್ಪಾಗುತ್ತದೆ.</p>.<p>ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮಹಾದರ್ಶನವೇ ಜೀವನವನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಬೇಕೆಂಬುದು. ನಮ್ಮ ಆಸೆಗಳೂ ತಪ್ಪಲ್ಲ; ಆದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಅನುಭವಿಸಲು ಗೊತ್ತಾದ ದಾರಿಯಿರಬೇಕು, ಸರಿಯಾದ ದಾರಿ ಅದಾಗಿರಬೇಕು.</p>.<p>ಜೀವನವನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸವಿಯೋಣ; ಆದರೆ ಈ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಹಿತವನ್ನೂ ಸಮಾಜದ ಹಿತವನ್ನೂ ಮರೆಯದಿರೋಣ.</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>
<p><strong>ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಾಃ ಸಮಮೇವ ಸೇವ್ಯಾ</strong></p>.<p><strong>ಯೋ ಹ್ಯೇಕಭಕ್ತಃ ಸ ನರೋ ಜಘನ್ಯಃ ।</strong></p>.<p><strong>ತಯೋಸ್ತು ದಕ್ಷಂ ಪ್ರವದಂತಿ ಮಧ್ಯಂ</strong></p>.<p><strong>ಸ ಉತ್ತಮೋ ಯೋsಭಿರತಸ್ತ್ರಿವರ್ಗೇ ।।</strong></p>.<p>ಇದರ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಹೀಗೆ: ‘ಧರ್ಮ, ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಕಾಮ – ಇವು ಮೂರನ್ನು ಸಮವಾಗಿ ಸೇವಿಸಬೇಕು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಸೇವಿಸತಕ್ಕವನು ಕನಿಷ್ಠ ದರ್ಜೆಯವನು; ಯಾವುದಾದರೂ ಎರಡರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತನಾದವನು ಮಧ್ಯಮ; ಮೂರರಲ್ಲಿಯೂ ಆಸಕ್ತನಾದವನು ಶ್ರೇಷ್ಠ.’</p>.<p>ಜೀವನವನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು ಎಂಬುದು ಸುಭಾಷಿತದ ಇಂಗಿತ.</p>.<p>ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ತನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಬಯಸುವ ಎಲ್ಲ ವಿಧದ ಬಯಕೆಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಶಬ್ದದಿಂದ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದೆ; ಅದೇ ’ಪುರುಷಾರ್ಥ’.</p>.<p>ಧರ್ಮ, ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಕಾಮ – ಇವೇ ಪುರುಷಾರ್ಥಗಳು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ನಾಲ್ಕನೆಯ ಪುರುಷಾರ್ಥವನ್ನಾಗಿ ಸೇರಿಸುವುದುಂಟು.</p>.<p>ಆದರೆ ಧರ್ಮ, ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಕಾಮ ಇಲ್ಲಿಯ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಸೇರಿರುವಂಥ ವಿವರಗಳು; ನಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಆವರಿಸಿರುವಂಥವು.</p>.<p>ಕಾಮ ಎಂದರೆ ನಮ್ಮ ಎಲ್ಲ ಬಯಕೆಗಳು; ಕೇವಲ ಗಂಡು–ಹೆಣ್ಣುಗಳ ಆಕರ್ಷಣೆಯಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ. ಅರ್ಥ ಎಂದರೆ ಕಾಮವನ್ನು ಪೂರೈಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬೇಕಾದ ಎಲ್ಲ ಸಲಕರಣೆ–ಸಾಧನಗಳು; ಕೇವಲ ಹಣ ಮಾತ್ರವಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಕಾಮವೂ ಅರ್ಥವೂ ಒಂದು ಗೊತ್ತಾದ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಕಟವಾಗಬೇಕು; ಅವುಗಳಿಂದ ನಮ್ಮ ಹಿತವೂ ಕೆಡಬಾರದು, ಸಮಾಜದ ಹಿತವೂ ಕೆಡಬಾರದು. ಹೀಗೆ ನಮ್ಮಿಂದ ನಮ್ಮನ್ನೂ ಸಮಾಜವನ್ನೂ ಅಪಾಯಗಳಿಂದ ಕಾಪಾಡಬಲ್ಲಂಥ ನೀತಿ–ನಿಯಮಗಳ ಕಟ್ಟುಗಳೇ ಧರ್ಮ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.</p>.<p>ಸುಭಾಷಿತ ಹೇಳುತ್ತಿರುವುದು ಮೂರು ಪುರುಷಾರ್ಥಗಳೂ ಸೇರಿಕೊಂಡೇ ನಮ್ಮ ಜೀವನಚಕ್ರ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಆದುದರಿಂದ ನಾವು ಯಾವುದೋ ಒಂದನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಆಯ್ದುಕೊಂಡರೆ ಜೀವನ ಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯದು. ಹೀಗಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಪುರುಷಾರ್ಥಗಳಿಗೂ ನಾವು ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಕೊಡಬೇಕು. ಕೇವಲ ಅರ್ಥಸಂಪಾದನೆಯಲ್ಲೇ ಮುಳಗಬಾರದು; ಅಥವಾ ಕೇವಲ ಬಯಕೆ–ಆಸೆಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಓಡಬಾರದು; ಅಥವಾ ಧರ್ಮದ ದಾರಿಯೆಂದು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ತ್ಯಾಗಮಾಡಿ ಬದುಕುವುದು ಕೂಡ ತಪ್ಪಾಗುತ್ತದೆ.</p>.<p>ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮಹಾದರ್ಶನವೇ ಜೀವನವನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಬೇಕೆಂಬುದು. ನಮ್ಮ ಆಸೆಗಳೂ ತಪ್ಪಲ್ಲ; ಆದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಅನುಭವಿಸಲು ಗೊತ್ತಾದ ದಾರಿಯಿರಬೇಕು, ಸರಿಯಾದ ದಾರಿ ಅದಾಗಿರಬೇಕು.</p>.<p>ಜೀವನವನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸವಿಯೋಣ; ಆದರೆ ಈ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಹಿತವನ್ನೂ ಸಮಾಜದ ಹಿತವನ್ನೂ ಮರೆಯದಿರೋಣ.</p>.<div><p><strong>ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: <a href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.tpml.pv">ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ </a>| <a href="https://apps.apple.com/in/app/prajavani-kannada-news-app/id1535764933">ಐಒಎಸ್</a> | <a href="https://whatsapp.com/channel/0029Va94OfB1dAw2Z4q5mK40">ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್</a>, <a href="https://www.twitter.com/prajavani">ಎಕ್ಸ್</a>, <a href="https://www.fb.com/prajavani.net">ಫೇಸ್ಬುಕ್</a> ಮತ್ತು <a href="https://www.instagram.com/prajavani">ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂ</a>ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.</strong></p></div>