ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಲಸೌಲಭ್ಯ ಕೊರತೆ!

ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅತೀ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಮಾರಕಗಳಿರುವ ರಾಜ್ಯಗಳ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ (743) ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ನಂತರದ ಸ್ಥಾನ ಕರ್ನಾಟಕದ್ದು. ಅಲ್ಲದೆ, ವೈಫೈ ಸೌಲಭ್ಯ ಇರುವ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಅತೀ ಹೆಚ್ಚು (22) ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿದೆ. ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಮೂಲಸೌಲಭ್ಯದ ಕೊರತೆ ಅವುಗಳ ಪಾಲಿಗೆ ಕಪ್ಪು ಚುಕ್ಕೆಯಾಗಿವೆ.

ರಾಜ್ಯದ 506 ಸ್ಮಾರಕಗಳ ಪೈಕಿ 53 ರಲ್ಲಿ (ಶೇ 10.5) ಮಾತ್ರ ಶೌಚಾಲಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿದೆ. ಕೇವಲ 69 ರಲ್ಲಿ (ಶೇ 13.6) ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಸೌಲಭ್ಯವಿದೆ. 100ರಲ್ಲಿ (ಶೇ 20) ಮಾತ್ರ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಬೆಂಚುಗಳಿವೆ. 249 ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸ್ಥಳದ ಇತಿಹಾಸ ಪರಿಚಯಿಸುವ ಫಲಕಗಳಿವೆ. 160 ತಾಣಗಳಿಗೆ ತೆರಳಲು ಸಮರ್ಪಕ ಸಂಪರ್ಕ ರಸ್ತೆಗಳೇ ಇಲ್ಲ.

ಈ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆಯೊಂದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರಿಸಿದ ಇಲಾಖೆಯ ಪುರಾತತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಶಿವಕಾಂತ ಬಾಜಪೇಯಿ, ‘ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಲಸೌಲಭ್ಯ ಒದಗಿಸುವುದು ನಿರಂತರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಅಗತ್ಯವಾದ ಸಹಕಾರ ಸಿಗುತ್ತಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಮಾರಕಗಳಿಗೆ ಸದ್ಯದಲ್ಲೇ ಅಗತ್ಯ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗುವುದು’ ಎಂದರು.

‘ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ ರಾಜ್ಯದ ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ನಂಬುವುದಿಲ್ಲ. 200 ವರ್ಷ ಹಳೆಯ ವಸ್ತುವೊಂದನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದರೂ ಅದನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಇಲಾಖೆಯ ಅಧೀನಕ್ಕೆ ತರುತ್ತಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಎಎಸ್‌ಐಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಪುರಾತತ್ವ ವಸ್ತುಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಬಹಳ ಹಿಂದಿದೆ. ಸ್ಮಾರಕಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆ ವಿಷಯವನ್ನು ಎಎಸ್‌ಐಗೆ ಬಿಟ್ಟು ಮೂಲಸೌಲಭ್ಯ ಒದಗಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಮಾಡಬೇಕು’ ಎಂದು ಈ ಕ್ಷೇತ್ರದ ತಜ್ಞರೊಬ್ಬರು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು.

ಲಭ್ಯ ಮಾಹಿತಿ ಪ್ರಕಾರ, ಇಲಾಖೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿರುವ ಮೂರು ವೃತ್ತಗಳಲ್ಲಿರುವ (ಬೆಂಗಳೂರು, ಹಂಪಿ, ಧಾರವಾಡ) ಸ್ಮಾರಕಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆಗೆ ಎಎಸ್‌ಐ ಕಳೆದ 5 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಕನಿಷ್ಠ ₹ 21 ಕೋಟಿಯಿಂದ ₹ 28.55 ಕೋಟಿ ವರೆಗೂ ವೆಚ್ಚ ಮಾಡಿದೆ.

12 ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಎಎಸ್‌ಐ ಪ್ರವೇಶ ಶುಲ್ಕ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಅಂದರೆ, ಎಎಸ್‌ಐಗೆ ಸೀಮಿತ ವರಮಾನ ಮಾತ್ರ ಬರುತ್ತಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಅನುದಾನ ಬಳಕೆಗೆ ಅವಕಾಶ ಇರುವ ರಾಜ್ಯ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಇಲಾಖೆ, ಈ ಸ್ಮಾರಕಗಳಿಗೆ ಮೂಲ ಸೌಲಭ್ಯ ಒದಗಿಸಲು ಮುಂದಾಗಬೇಕು ಎಂದು ತಜ್ಞರು ಹೇಳಿದರು.

ಪುರಾತತ್ವ ಸ್ಮಾರಕಗಳ ಪರಿಣತರೊಬ್ಬರು ಮಾತನಾಡಿ, ‘ಎಎಸ್‌ಐ ಅಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲ ಸ್ಮಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಶೌಚಾಲಯ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಬೇಕೆಂದೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಬಹುತೇಕ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಪಟ್ಟಣ ಅಥವಾ ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿವೆ. ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹುಲಿಕೆರೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕಲ್ಯಾಣಿ ಅಂಥವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಸ್ಥಳೀಯ ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಇಲಾಖೆ ಅನುದಾನ ನೀಡಿ, ಅಂಥ ಸ್ಮಾರಕಗಳಿಗೆ ಮೂಲ
ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಬೇಕು’ ಎಂದರು.