ದಿನದ ಸೂಕ್ತಿ| ಮಹಾತ್ಮನು ಯಾರು?

ವಾಂಛಾ ಸಜ್ಜನಸಂಗತೌ ಪರಗುಣೇ ಪ್ರೀತಿರ್ಗುರೌ ನಮ್ರತಾ

ವಿದ್ಯಾಯಾಂ ವ್ಯಸನಂ ಸ್ವಯೋಷಿತಿ ರತಿರ್ಲೋಕಪವಾದಾದ್ಭಯಮ್ ।

ಭಕ್ತಿಃ ಶೂಲಿನಿ ಶಕ್ತಿರಾತ್ಮದಮನೇ ಸಂಸರ್ಗ ಮುಕ್ತಿಃ ಖಲೈಃ

ಏತೇ ಯೇಷು ವಸಂತಿ ನಿರ್ಮಲಗುಣಾಸ್ತೇಭ್ಯೋ ಮಹದ್ಭೋ ನಮಃ ।।

ಇದರ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಹೀಗೆ:

‘ಸಜ್ಜನರ ಸಹವಾಸದಲ್ಲಿ ಆಸೆ, ಪರರ ಗುಣಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿ, ಗುರುವಿನಲ್ಲಿ ವಿಧೇಯತೆ, ವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ, ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯಲ್ಲಿ ಸುಖ ಪಡುವಿಕೆ, ಲೋಕಾಪವಾದದ ದೆಸೆಯಿಂದ ಹೆದರಿಕೆ, ಶಿವನಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ, ಮನಸ್ಸನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಬಲ್ಲ ಶಕ್ತಿ, ದುರ್ಜನನೊಡನೆ ಸಹವಾಸವನ್ನು ಮಾಡದಿರುವುದು – ಈ ಶುದ್ಧವಾದ ಗುಣಗಳು ಯಾರಲ್ಲಿವೆಯೋ ಅವನೇ ಮಹಾತ್ಮ; ಅವನಿಗೆ ನಮಸ್ಕಾರ.’

ಮಹಾತ್ಮರು ಯಾರು – ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಿರುವಂತಿದೆ, ನೀತಿಶತಕದ ಈ ಪದ್ಯ.

ಇಲ್ಲಿ ಸುಭಾಷಿತ ಹೇಳಿರುವ ಒಂದೊಂದು ಗುಣವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿಕೊಂಡು, ಅದನ್ನು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದೇ ದೊಡ್ಡ ಸಾಧನೆ. ಇನ್ನು ಇಷ್ಟೊಂದು ಗುಣಗಳನ್ನು ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡವನನ್ನು ಮಹಾತ್ಮ ಎಂದು ಕರೆಯುವುದು ಯುಕ್ತವೇ ಹೌದು.

ಇಲ್ಲಿ ಸುಭಾಷಿತವು ಮಹಾತ್ಮರ ಗುಣವನ್ನು ಆರಂಭಮಾಡಿರುವುದು ಸಜ್ಜನರೊಂದಿಗೆ ಸಹವಾಸವನ್ನು ಮಾಡು ಎನ್ನುವುದರೊಂದಿಗೆ; ಸುಭಾಷಿತ ಕೊನೆಯಾಗಿರುವುದು ದುರ್ಜನರೊಡನೆ ಸಹಾವಾಸವನ್ನು ತ್ಯಾಗಮಾಡು ಎಂದು ಹೇಳುವುದರೊಂದಿಗೆ. ಎರಡರ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಒಂದೇ, ನಿಜ. ಆದರೆ ಎರಡನ್ನೂ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿಯೇ ಹೇಳಿರುವುದು ವಿಶೇಷ. ಸಜ್ಜನರ ಸಂಗ ಮತ್ತು ದುರ್ಜನರ ಸಹವಾಸತ್ಯಾಗ – ಈ ಎರಡರ ಮಧ್ಯೆ ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಗುಣಗಳನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿರುವುದು ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾಗಿದೆ. ನಾವು ಯಾವುದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಯಾವುದನ್ನು ಬಿಡಬೇಕು – ಎಂಬ ವಿವೇಕವೇ, ಸ್ಪಷ್ಟತೆಯೇ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ತುಂಬ ಮುಖ್ಯವಾದ ಸಂಗತಿ. ಸುಭಾಷಿತ ಅದಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿ ಒತ್ತನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದೆ.

‘ಪರರ ಗುಣಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿ, ಗುರುವಿನಲ್ಲಿ ವಿಧೇಯತೆ, ವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ, ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯಲ್ಲಿ ಸುಖ ಪಡುವಿಕೆ, ಲೋಕಾಪವಾದದ ದೆಸೆಯಿಂದ ಹೆದರಿಕೆ,ಶಿವನಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ, ಮನಸ್ಸನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಬಲ್ಲ ಶಕ್ತಿ‘ – ಇವು ಒಂದೊಂದು ಕೂಡ ತುಂಬ ಶ್ರಮದಿಂದ ಸಿದ್ಧಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಗುಣಗಳೇ ಹೌದು.

ಬೇರೊಬ್ಬರ ಗುಣಗಳನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುವುದು ಅಷ್ಟು ಸುಲಭವಲ್ಲ; ಅಹಂಕಾರತ್ಯಾಗ ತುಂಬ ಕಷ್ಟ. ನಮಗಿಂತ ಹಿರಿಯರಲ್ಲಿ ವಿಧೇಯರಾಗಿರುವುದು ಕೂಡ ಕಷ್ಟ; ನಾವು ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬುದ್ಧಿವಂತರೋ ಹಣವಂತರೋ ಆದರಂತೂ ಇದು ಇನ್ನೂ ಕಷ್ಟ. ಆಕರ್ಷಣೆಯಿಂದ ನಮ್ಮನ್ನು ನಾವು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳವುದು ಕಷ್ಟ. ನನ್ನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಕೆಡಬಾರದು, ಅದರಿಂದ ನನ್ನ ಹೆಸರು ಅಪಕೀರ್ತಿಯ ಪಾಲಾಗಬಾರದು ಎಂದು ಹೆದರಿ,ಋಜುಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಬಲ್ಲ ಧೀಮಂತಿಕೆಯೂ ಕಷ್ಟ; ಕಾನೂನಿಗೆ ಹೆದರುತ್ತೇವೆ; ಆದರೆ ಅಪಕೀರ್ತಿಗೆ ಹೆದರುವಂಥ ಮಾನಸಿಕತೆಯನ್ನು ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕಷ್ಟ, ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಇದ್ದಾಗ ದೇವರನ್ನು ನಂಬುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ, ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಚಲಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುವ ಮನಸ್ಸನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸುವುದು ಸುಲಭವಲ್ಲ.

ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಇಷ್ಟಪಟ್ಟು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದವನು ಮಹಾತ್ಮನೇ ಹೌದು, ಅಲ್ಲವೆ?