ಮಡಿಕೇರಿ: ಅಳಿದು ಹೋದವರ ಗೋರಿಗಳೂ ಅಳಿವಿನತ್ತ

ಮಡಿಕೇರಿ: ಕೊಡಗನ್ನು 116 ವರ್ಷಗಳ ನೇರವಾಗಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ಮಾಡಿದ ಬ್ರಿಟಿಷರ ನೆನಪುಗಳು ಹಿರಿಯರನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಮತ್ಯಾರಿಗೂ ಇಲ್ಲ. ಒಂದು ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲ ಇಲ್ಲಿದ್ದ ಬ್ರಿಟಿಷರ ನೂರಾರು ಗೋರಿಗಳು ಇಂದು ಅನಾಥವಾಗಿವೆ. ನಗರದೊಳಗೆ ಇರುವ ಈ ಗೋರಿಗಳ ಸುತ್ತ ಗಿಡಗಂಟಿಗಳು ಕಾಡಿನಂತೆ ಬೆಳೆದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಮುಚ್ಚಿವೆ. ಕೊಡಗನ್ನು ಆಳಿ ಅಳಿದು ಹೋದವರ ಗೋರಿಗಳೂ ಅಳಿವಿನ ಅಂಚಿಗೆ ತಲುಪಿವೆ.

ಹಾಲೇರಿ ವಂಶದ ಒಟ್ಟು 13 ದೊರೆಗಳು ಕೊಡಗನ್ನು ಆಳ್ವಿಕೆ ಮಾಡಿದರು. ಇವರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಅರಸು ಚಿಕ್ಕವೀರರಾಜೇಂದ್ರ ಅವರನ್ನು 1834ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಪದಚ್ಯುತಗೊಳಿಸಿ ಗಡಿಪಾರು ಮಾಡಿದರು. ಬಳಿಕ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕವೀರರಾಜೇಂದ್ರ ಹರಸಾಹಸಪಟ್ಟರೂ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಅಧಿಕಾರ ಕೊಡದೇ ಕೊಡಗನ್ನು ತಮ್ಮ ನೇರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಿದರು. 1947ರವರೆಗೂ ಇಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌ ಕಮಿಷನರ್‌ಗಳೆ ಆಳ್ವಿಕೆ ಮಾಡಿದರು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಅರಸರ ಕಾಲದ ಕೊಡಗನ್ನು ಬದಲಿಸಿದರು.

ಇಲ್ಲಿನ ಮೊದಲ ಆಡಳಿತಾಧಿಕಾರಿಯಾದ ಫ್ರೇಸರ್‌ನಿಂದ ಹಿಡಿದು 1947ರವರೆಗೂ ಹತ್ತಾರು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕಮಿಷನರ್‌ಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಇವರೊಂದಿಗೆ ಇದ್ದ ಇತರ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಸಿಬ್ಬಂದಿ, ಸೈನಿಕರು ಹಾಗೂ ಇತರ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌ ನಾಗರಿಕರು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದರು. ಇವರ ಪೈಕಿ ಇಲ್ಲಿಯೇ ನಿಧನರಾದ ನೂರಾರು ಮಂದಿಯ ಅಂತ್ಯಸಂಸ್ಕಾರ ಇಲ್ಲಿನ ರಾಜಾಸೀಟ್‌ ಉದ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆದಿತ್ತು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬಂದ ನಂತರ ರಾಜಾಸೀಟ್‌ನಲ್ಲಿದ್ದ ಗೋರಿಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಕಿತ್ತು ಕಾನ್ವೆಂಟ್ ಹಿಂಭಾಗಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ನಂತರ, ರಾಜಾಸೀಟ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಂಡರೂ, ಅಲ್ಲಿಂದ ಕಿತ್ತು ತಂದ ಗೋರಿಗಳಿರುವ ಸ್ಥಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನೇ ಕಂಡಿಲ್ಲ.

ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಮಂದಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು, ಅವರ ಕಾಲಾವಧಿಯನ್ನು ಅಮೂಲ್ಯ ಶಿಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಗೋರಿಗಳೂ ಬಹುಮೂಲ್ಯದ್ದೇ ಆಗಿವೆ. ಈಗ ಇವುಗಳ ಸುತ್ತ ಗಿಡಗಂಟಿಗಳು ಕಾಡಿನಂತೆ ಬೆಳೆದಿದ್ದು, ಅವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತೆರವುಗೊಳಿಸಿ, ಗೋರಿಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು, ಉದ್ಯಾನವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದರೆ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿತಾಣವಾಗುವುದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸಂಶಯ ಇಲ್ಲ.

ಈಗ ಸದ್ಯ ಕೋಟೆಯೊಳಗೆ ಇರುವ ಮ್ಯೂಸಿಯಂನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 35 ಇಂತಹ ಗೋರಿಫಲಕಗಳಿವೆ. ರಾಜಾಸೀಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿಯೂ ಅದರ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಬರಹ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿಲ್ಲ. ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಬರೆದು, ಗೋರಿಗಳಿರುವ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿ ಫಲಕ ಅಳವಡಿಸಿದರೆ ಎಲ್ಲ ಮರೆವಿಗೆ ಸಂದಿರುವ ಹಳೆಯ ನೆನಪುಗಳು ಮತ್ತೆ ಬಿಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳದೇ ಇರದು.