ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ: ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ಇದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಿ
ಮುಂಬೈ ಷೇರು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ
ರಾಯಿಟರ್ಸ್
ಷೇರು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಕಾರ್ಯವೈಖರಿಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲು, ಅದರ ಅಡಿಪಾಯವಾಗಿರುವ 'ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್' ಎಂಬ ಮೂಲಭೂತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಅದರ ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ.
ಭಾರತದ 'ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಕಾಂಟ್ರಾಕ್ಟ್ಸ್ (ರೆಗ್ಯುಲೇಶನ್) ಆಕ್ಟ್' (SCRA), 1956 ರ ಪ್ರಕಾರ, 'ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್' ಎನ್ನುವುದು ಹಲವಾರು ಹಣಕಾಸು ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ಹೀಗೆ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು:
ಷೇರುಗಳು, ಬಾಂಡ್ಗಳು, ಮತ್ತು ಸ್ಟಾಕ್ಗಳು: ಯಾವುದೇ ಸಂಘಟಿತ ಕಂಪನಿ ಅಥವಾ ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮಾಲೀಕತ್ವ ಅಥವಾ ಸಾಲವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಸಾಧನಗಳು.
ಸರ್ಕಾರಿ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್: ಕೇಂದ್ರ ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ನೀಡುವ ಸಾಲಪತ್ರಗಳು.
ಡೆರಿವೇಟಿವ್ಗಳು: ಬೇರೊಂದು ಆಸ್ತಿಯ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಷೇರು) ಮೌಲ್ಯದಿಂದ ತಮ್ಮ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಹಣಕಾಸು ಒಪ್ಪಂದಗಳು.
ಸಾಮೂಹಿಕ ಹೂಡಿಕೆ ಯೋಜನೆಗಳ ಯೂನಿಟ್ಗಳು: ಮ್ಯೂಚುಯಲ್ ಫಂಡ್ಗಳಂತಹ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿನ ಹೂಡಿಕೆಯ ಪಾಲು.
ಇತರೆ ಸಾಧನಗಳು: ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ಗಳಲ್ಲಿನ ಹಕ್ಕುಗಳು, ಆಸಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಘೋಷಿಸಿದ ಯಾವುದೇ ಇತರ ಸಾಧನಗಳು.
ಷೇರುಗಳು, ಬಾಂಡ್ಗಳು, ಡಿಬೆಂಚರ್ಗಳು, ಸರ್ಕಾರಿ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿಗಳು, ಡೆರಿವೇಟಿವ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು (Derivative products), ಮ್ಯೂಚುಯಲ್ ಫಂಡ್ಗಳ ಯೂನಿಟ್ಗಳು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ಗಳಿಗೆ ಕೆಲವು ಉದಾಹರಣೆಗಳು.
ಈ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುವ ಮತ್ತು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ಸ್ಥಳವೇ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ.
ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಕಾರ್ಯವೇನು?
ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ಯಾವುದೇ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಚಾಲಕಶಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಬಂಡವಾಳ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಸಮರ್ಪಕ ಹಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಇದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಆ ಮೂಲಕ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕುತ್ತದೆ.
ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ, ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ಖರೀದಿದಾರರು ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಗಾರರು ಪರಸ್ಪರ ವ್ಯವಹಾರ ನಡೆಸುವ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯವೆಂದರೆ, ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು (ಉಳಿತಾಯ) ಹೊಂದಿರುವವರಿಂದ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬಗಳು) ಬಂಡವಾಳದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇರುವವರಿಗೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ಗಳು ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಿಗಳು) ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ದಕ್ಷತೆಯಿಂದ ವರ್ಗಾಯಿಸುವುದು.
ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ಉಳಿತಾಯವನ್ನು ಹೂಡಿಕೆ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆಯ ಕಡೆಗೆ ಮರುಹಂಚಿಕೆ ಮಾಡಲು ಸೂಕ್ತ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ವಿವಿಧ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು 'ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಹಣಕಾಸು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಶ್ರೇಣಿಯ ಮೂಲಕ ಉಳಿತಾಯವನ್ನು ಹೂಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ಜೋಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ನ್ಯಾಯಯುತವಾಗಿ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು, ಅದರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಒಂದು ನಿಯಂತ್ರಕ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿದೆ.
ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ನಿಯಂತ್ರಣ
ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ನಿಯಂತ್ರಣವು ಕೇವಲ ಒಂದು ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿ ಅಗತ್ಯವಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಸಮಗ್ರತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು, ಹೂಡಿಕೆದಾರರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಮೂಡಿಸಲು ಇರುವ ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಾಗಿದೆ. ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ 'ಪರಿಪೂರ್ಣ ಸ್ಪರ್ಧೆಯ' ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಇಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ, ನಿಯಂತ್ರಕರ ಪಾತ್ರವು ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ನಿಯಂತ್ರಕರು
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿವೆ: ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಇಲಾಖೆ (ಡಿಇಎ), ಕಂಪನಿ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಇಲಾಖೆ (ಡಿಸಿಎ), ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಆರ್ಬಿಐ), ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಮಂಡಳಿ (ಸೆಬಿ).
ಸೆಬಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಪಾತ್ರ
ಭಾರತೀಯ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಮಂಡಳಿಯು 'ಸೆಬಿ ಕಾಯ್ದೆ, 1992' ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ನಿಯಂತ್ರಕ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವಾಗಿದೆ. ಸೆಬಿಯ ನಿಯಂತ್ರಕ ಅಧಿಕಾರವು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಂದ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ಗಳನ್ನು ವರ್ಗಾಯಿಸುವ ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ಗಳ ಮೇಲೂ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾಯ್ದೆಯು ಸೆಬಿಗೆ ಮೂರು ಮೂಲಭೂತ ಉದ್ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಾಸನಬದ್ಧ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ನೀಡಿದೆ:
ಹೂಡಿಕೆದಾರರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದು
ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು
ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು
ಈ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಸೆಬಿಗೆ ವ್ಯಾಪಕ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಅಧಿಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಗಳು ಹೀಗಿವೆ:
ಷೇರು ವಿನಿಮಯ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿನ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು.
ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ರೋಕರ್ಗಳು (ಷೇರು ದಲ್ಲಾಳಿಗಳು), ಸಬ್-ಬ್ರೋಕರ್ಗಳು (ಉಪ-ದಲ್ಲಾಳಿಗಳು) ಮತ್ತು ಇತರ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳನ್ನು ನೋಂದಾಯಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅವರ ಕಾರ್ಯವೈಖರಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು—ಇದು ನಿಮ್ಮಂತಹ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಪ್ರಮಾಣೀಕೃತ ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾತ್ರ ವ್ಯವಹರಿಸುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಸ್ವಯಂ-ನಿಯಂತ್ರಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು.
ವಂಚನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಅನುಚಿತ ವ್ಯಾಪಾರ ಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುವುದು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸುಳ್ಳು ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿ ಷೇರಿನ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಕೃತಕವಾಗಿ ಏರಿಸುವುದು).
ಷೇರು ವಿನಿಮಯ ಕೇಂದ್ರಗಳು, ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳು, ಮತ್ತು ಮ್ಯೂಚುಯಲ್ ಫಂಡ್ಗಳಿಂದ ಮಾಹಿತಿ ಕೇಳುವುದು, ತಪಾಸಣೆ ನಡೆಸುವುದು, ಮತ್ತು ವಿಚಾರಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವುದು.
ಈ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಚೌಕಟ್ಟಿನೊಳಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ವಿವಿಧ ಪಾಲುದಾರರಿಂದಲೇ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ಚಾಲನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವವರು ಯಾರು?
ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ವರ್ಗಗಳ ಪಾಲುದಾರರಿದ್ದಾರೆ. ಇವರ ಸಾಮೂಹಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ವ್ಯವಹಾರಗಳೇ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ.
ಈ ಮೂರು ವರ್ಗಗಳು ಹೀಗಿವೆ:
ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ವಿತರಕರು (Issuers): ಇವರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ನೀಡುವವರು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇವರು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ಗಳು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಗಳಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.
ಹೂಡಿಕೆದಾರರು (Investors): ಇವರು ತಮ್ಮ ಉಳಿತಾಯವನ್ನು ಭವಿಷ್ಯದ ಆದಾಯದ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸುವವರು. ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಇವರು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕುಟುಂಬಗಳಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.
ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳು (Intermediaries): ಇವರು ವಿತರಕರು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆದಾರರ ನಡುವೆ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುವವರು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಮರ್ಚೆಂಟ್ ಬ್ಯಾಂಕರ್ಗಳು, ಬ್ರೋಕರ್ಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ.
ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ಸೆಬಿಯಲ್ಲಿ ನೋಂದಾಯಿತ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳ ಮೂಲಕವೇ ನಡೆಸುವುದು ಸೂಕ್ತ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ನಿಮಗೆ ಸರಿಯಾದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಷೇರು ವಿನಿಮಯ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು, ನೀವು ಒಬ್ಬ ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ಸದಸ್ಯ (ಬ್ರೋಕರ್) ಮೂಲಕವೇ ವ್ಯವಹರಿಸಬೇಕು. ಹಾಗೆಯೇ, ನೀವು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ಗಳನ್ನು ಡಿಜಿಟಲ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ (ಡಿಮ್ಯಾಟ್) ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸಿದರೆ, ನೀವು ಡೆಪಾಸಿಟರಿಯೊಂದಿಗೆ ಖಾತೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ಪಾಲುದಾರರು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ.
ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ವಿಧಗಳು
ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ಎರಡು ವಿಭಿನ್ನ ಆದರೆ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿರುವ ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಿಭಾಗವು ಒಂದು ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿಯ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ (Primary Market): ಇದು ಕಂಪನಿಗಳು ಅಥವಾ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಹೊಸ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ಗಳನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಬಳಸುವ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು 'ನ್ಯೂ ಇಶ್ಯೂ ಮಾರ್ಕೆಟ್' (New Issues Market) ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ, ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಪಾವತಿಸಿದ ಹಣವು ನೇರವಾಗಿ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ (ವಿತರಕರಿಗೆ) ತಲುಪುತ್ತದೆ.
ದ್ವಿತೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ (Secondary Market): ಇದು ಈಗಾಗಲೇ ವಿತರಿಸಲಾದ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ಗಳನ್ನು ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ತಮ್ಮೊಳಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಖರೀದಿಸುವ ಮತ್ತು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಷೇರು ವಿನಿಮಯ ಕೇಂದ್ರಗಳು (Stock Exchanges) ದ್ವಿತೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ, ಹಣವು ಒಬ್ಬ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಂದ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ವಿತರಕ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ತಲುಪುವುದಿಲ್ಲ.
ಈ ಎರಡೂ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿವೆ. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರೆ, ದ್ವಿತೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ಆ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ಗಳನ್ನು ನಗದಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಆ್ಯಪ್ ಇಲ್ಲಿದೆ: ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ | ಐಒಎಸ್ | ವಾಟ್ಸ್ಆ್ಯಪ್, ಎಕ್ಸ್, ಫೇಸ್ಬುಕ್ ಮತ್ತು ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಂನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಫಾಲೋ ಮಾಡಿ.